Klasik dönem Çağatay Türkçesi metinlerinde kalıplaşmış söz birlikleri
The stereotyped words in classical period Chagatai Turkish texts
- Tez No: 788228
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HANİFE ALKAN ATAMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasına iletişim denir. Bu duygu, düşünce ve bilgiler bir başkasına aktarılırken sözcüklerden ve söz öbeklerinden yararlanılır. Bazen bu aktarım gerçekleştirilirken anlatılmak istenen mesaj tek bir sözcükle anlatılmaz. Bu yetersizliği gidermek için dilin belli kuralları çerçevesinde bir araya gelen söz birliklerinden yararlanılır. Dilin imkânları ve kuralları dâhilinde bir araya gelen, en az iki sözcükten oluşan ve zaman içersinde kaynaşarak yeni bir kavramı karşılayan söz öbeklerine“kalıplaşmış söz birlikleri”denir. Bu çalışmada tezin temel konusunu teşkil eden Klasik Dönem Çağatay Türkçesi metinlerinde geçen atasözü, deyim, ikileme ve ilişki sözleri üzerinde durulacaktır. Türk dilinin tarihî lehçelerine ait kalıplaşmış söz birliklerini tespit etmek amacıyla birçok bilimsel araştırma yapılmıştr. Bu çalışmalar genellikle kalıplaşmış söz birliklerinin önemi, rolü, ve Türk diline sağladığı katkılarla ilgilidir. Bu çalışma daha önce tespit edilmiş olan Klasik Öncesi Çağatay Türkçesi metinlerinde yer alan kalıplaşmış söz birliklerinin devamı niteliğindedir. Çalışmanın temel amacı, Klasik Dönem Çağatay Türkçesi metinlerinde kalıplaşmış söz birlikleri olarak adlandırılan ileri ögeleri tespit etmektir. Çalışmada Klasik Dönem Çağatay Türkçesine ait eserler tespit edilecek, daha sonra tespit edilen eserler taranacaktır. Taranan eserler deyim, atasözü, ikileme ve ilişki sözler olmak üzere dört ana başlıkta toplanacak ve örnekleriyle birlikte alfabetik sırayla tasnif edilip düzenlenecektir. Klasik Dönem Çağatay Türkçesi metinleri tarandığında sırasıyla en çok deyim, ikileme, ilişki sözü ve en az atasözüne rastlanmıştır. Bu çalışmada tespit edilen kalıplaşmış söz birliklerinin daha önceki dil dönemlerinde var olduğu tespit edilmekle birlikte günümüz Türkiye Türkçesinde de aynı söz birliklerinin ses ve kalıp değişikliğine uğrayarak aynı kavramı karşıladıkları görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Transfer of feelings, thoughts and information in every possible is called communication. Words and phrases are used during this transfer. Sometimes, one word won't be enough to conduct this transfer. To solve this issue, we use word associations in a frame which the rules of the language allow us. The words that come together within the facilities and rules of the language are called“stereotypes”. In this study, proverb, idiom and reduplication words Classical Period Chagatai Turkish texts' will be emphasized. Many studies have been made in order to determine the stereotypes in Turkish language's historical dialects. These studies are usually focused on the importance and contributions of stereotypes to the Turkish language. This study is continuation to sterotypes in Classical Period Chagatai Turkish texts. The main purpose of this study is to detect the sterotypes in Classical Period Chagatai Turkish texts. Classical Period Chagatai Turkish Language's works will be determined and then they will be scanned. The proverb, idiom and reduplication words will be determined and studied on in an alphabetical order. When the Classical Period Chagatai Turkish Language's texts were scanned, mostly the proverbs, idioms and reduplication words were detected. In this study, it has been found that such detected stereotypes were being used in the past language periods and are still being used today in a different sound and pattern form.
Benzer Tezler
- Klasik öncesi Çağatay Türkçesi metinlerinde kalıplaşmış söz birlikleri
The stereotyped words in pre-classical period Chagatai Turkish texts
ARZU SAĞLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN ŞEN
- Klasik Çağataycadan Modern Özbekçeye geçişte deyimler ve deyimlerde meydana gelen değişimler
Idioms and changes in idioms in the transition from classical chagatai̇ to Modern Uzbek
BURCU YILMAZ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN
- Geç Dönem Çağatay Türkçesiyle yazılmış Ferahü'l-Kalb (22b-54a) (Giriş-metin-dizin-tıpkıbasım)
Farah al-Kalb written in Late Chagatai Turkish (22b-54a)(Introduction-text-index-facsimile)
DİLARA TÜRKELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAKIRCI
- Doğu Türkçesiyle yazılmış Râhatü'l-Kulûb (1b-44a) (Filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Râhat al-Qulûb written in Eastern Turkish (1b-44a) (Philological study-text-index-facsimile)
GÜLHAN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAKIRCI
- Klasik dönem Çağatay Türkçesinde zarf ve sıfat yapılarının sentaktik işlevleri
Syntactic functions of adverb and adjective structures in during the classical period Chagatay Turkish
BURCU MEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN