Tefsir'de lafzî kaideler Taberî ve Matürîdî tefsirleri üzerinden mukayeseli bir araştırma
Literary principles (Qaida) in tafsir a comparative study on Tabari and Maturidi commentaries
- Tez No: 790634
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SÜLEYMAN GÜR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Tefsir, Kaide, Lafzî Kaide, Taberî, Mâtürîdî, Tafsir, Qaida, Lafzi Qaida, Tabari, Maturidi
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 59
Özet
İslami ilimler içerisinde doğrudan Kur'ân'ın anlaşılması ve yorumlanmasını konu edinen ilim tefsirdir. Tefsir, çok erken dönemde gelişip tedvin edilmesi, geniş bir literatürünün ve ricalinin (müfessirler) bulunması gibi açılardan bir ilim olarak kabul edilmiştir. Ancak İslam ilim ve düşünce tarihinin ilerleyen dönemlerinde yeni gelişmelere paralel olarak ilim anlayışında birtakım değişimler meydana gelmiştir. Artık bir ilmin, müdevven bir ilim olarak kabul edilmesi için tek başına onun bir konusunun ve onun etrafında oluşan meselelerinin bulunması yeterli görülmemiştir. Meselelerin tasdik ve tahkik edilebilmesi için, diğer bir ifadeyle meselelerin kendilerine göre incelenebileceği birtakım kaidelerinin de bulunması şart koşulmuştur. Bu bağlamda tefsirin nasıl bir ilim olduğunu tartışan ve ileri sürdüğü iddialarla sonraki süreçte de etkili olan ilk müfessirin Molla Fenârî (ö. 834/1431) olduğu ifade edilebilir. Ona göre bir birikimin ilim olarak adlandırılabilmesi için konu ve meselelerinin yanı sıra kaidelerinin de bulunması icap etmektedir. Ancak o, tefsirin yeterli düzeyde kaidesinin bulunmadığını düşünmektedir. Buna göre de tefsir için ilim tabirinin hakiki anlamda kullanılmasının uygun olmadığı sonucuna varmaktadır. Molla Fenârî'nin, istisnai olarak zikrettiği kaidelerin ise ağırlıklı olarak lafzî kaidelerden meydana geldiği anlaşılmaktadır. Ancak, tefsiri ilimle nitelemeye yetmeyecek kadar az olduğu ileri sürülen bu kaidelerin tefsirlere bakıldığında çok sayıda örneği bulunduğu görülmektedir. Bu sebeple tezde, bir rivayet tefsiri olan Taberî'nin (ö.310/923) Câmiu'l-Beyân'ın da ve bir dirayet tefsiri olan Mâtürîdî'nin (ö.333/944) Te'vîlâtü'l Kur'ân'ın'da lafzî kaidelerin durumunu araştıracağız. Bu kaideleri kaynakları, bağlayıcılıkları, istisnaları, kullanılma sıklığı ve çeşitliliği gibi açılardan mukayeseli bir şekilde inceleyeceğiz. Tezde, Taberî ve Mâtürîdî tefsirleri örnekleminde yapılacak araştırmanın sonuçlarının ve bu kaidelere dair bulguların, genelde tefsir için de ilim kavramının kullanılıp kullanılamayacağı tartışması özelde ise Molla Fenârî'nin mezkûr görüş ve iddialarının yeniden sorgulanması açısından önemli bir işlev göreceği umulmaktadır. Diğer yandan bu konu doğrudan tefsir usulüyle de ilişkili olduğundan dolayı, özellikle günümüzde tefsirin usulü konusundaki tartışmalara ve bu husustaki araştırmalara da lafzî kaidelerin varlığı ve tefsirdeki işlevleri gibi açılardan katkı sağlayıcı olacaktır.
Özet (Çeviri)
Tafsir, among the Islamic sciences, the science that directly deals with the understanding and interpretation of the Qur'an. Tafsir has been accepted as a science in terms of its development and codification in a very early period, and the presence of a wide literature and scholars (interpreters). However, in the later periods of the history of Islamic science and thought, in parallel with the new developments, some changes have occurred in the understanding of science. Now, for a science to be accepted as a perpetual science, it is not enough to have a single subject and the issues surrounding it. In order for the issues to be approved and verified, in other words, it is stipulated that there should be some rules according to which the issues can be examined. In this context, it can be stated that Molla Fanari (d. 834/1431) was the first commentator who discussed what kind of science tafsir was and was influential in the next period with the claims he put forward. According to him, in order for an accumulation to be called science, it is necessary to have principles as well as its subjects and issues. Nevertheless, he thinks that tafsir does not have sufficient bases. Accordingly, he concludes that it is not appropriate to use the term science in the real sense for tafsir. It is understood that the rules that Molla Fanari mentions as exceptional are mainly composed of literal rules. Yet, when we look at the interpretations of these rules, which are claimed to be too few to qualify tafsir with science, it is seen that there are many examples. For this reason, in the thesis, we will investigate the situation of literal rules in Tabari's (d.310/923) Câmiu'l-Beyân, which is a narration commentary, and Maturidi's (d.333/944) Te'vîlâtü'l Qur'an, which is a wisdom interpretation. We will examine these rules comparatively in terms of sources, bindings, exceptions, frequency of use and variety. In the thesis, it is hoped that the results of the research to be conducted in the sample of Tabari and Mâturîdî commentaries and the findings on these rules will play an important role in the discussion of whether the concept of knowledge can be used for tafsir in general, and in particular, in terms of re-questioning the aforementioned views and claims of Molla Fanari. On the other hand, since this subject is directly related to the method of tafsir, it will contribute to the discussions and researches on the method of tafsir, especially in terms of the existence of literal rules and their functions in tafsir.
Benzer Tezler
- تفسير مجمع الحكم لإبراهيم بن محمد بن عيسى الميموني (ت.1079/1488) دراسةً وتحقيقاً للوحات (1-30)
İbrahim b. Muhammed b. İsa el- Meymûnî'nin (ö.1079/1488) Mecmeu'l-Hikem isimli tefsirinin tahlil ve tahkik (1-30 varaklar arası) / Tafsir Majma' al-Hikam by Ibrahim bin Muhammad bin Isa al-Maimoni (d. 1079/1488), study and investigation of papers(Between 1-30 leaes)
YAHYA ABDULLAH DHAIBAN AL-OGAIDI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL KILIÇ
- Esbâb-ı nüzûl rivâyetlerinin hadîs kaynaklarına intikali (Abdürrezzâk b. Hemmâm'ın tefsîri ve rivâyetleri özelinde)
The transmision of narrations about the specific reasons of Islamic revelation (Asbāb al-Nuzūl) to hadith sources (On example of Abd al-Razzāq's work al-Tafsîr and his narrations)
MUHAMMET EZBER
Doktora
Türkçe
2023
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ERTÜRK
- تفسير القرآن لشمس الدِّين محمَّد الشَّهير بالمصريِّ المقدسيِّ الشَّافعيِّ، أبو حامد من أوَّل سورة الصَّف إلى نهاية سورة الملك دراسةً وتحقيقاً
Şemsüddîn Muhammed eş-Şehrî bi'l-Mısrî el-Makdisî eş-Şafiî Ebu Hamîd'in Saf Sûresi'nin başından Mülk Sûresi'nin sonuna kadar olan kısmının tefsirinin tahkiki
IMAD DHEYAB HANNOONEE HANNOONEE
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ Abdul Salam Yusuf Issa AL YAQOUB
- Kur'ân'da 'Savm' kavramı
The concept of 'Sawm' In The Qur'an
SÜMEYYE DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinBursa Uludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA BİLGİN
- Kur'an kıssalarında tekrar olgusu
The case of repetition in the facts of the Qur'an
ERTUĞRUL AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ SOYLU