Seyyid Lokmân b.Hüseyin el-Âşûrî el-Urmevî'nin Şehinşâhnâme adlı eseri: Metin-inceleme
Shahinshahname of Sayyid Loqman Ibn Hoseyn al-Ashuri al-Ormavi: Analysis–text
- Tez No: 800996
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ GÜZELYÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: III. Murad, Seyyid Lokman, Şehnâme, Şehnâmeci, Osmanlı İmparatorluğu, Murad III, Sayyid Luqman, Shahname, Shahname writer, Ottoman Empire
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Doğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fars Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 444
Özet
Bu çalışmada XVI. Yüzyıl Osmanlı şehnâmeci ve tarihçilerinden Seyyid Lokmân b.Hüseyin El-Âşûrî El-Urmevî'nin Sultan III. Murad adına kalem almış olduğu Şehinşâhnâme adlı eserin birinci cildi incelenmiştir. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi FY 1404 numarada kayıtlı bulunan ve Farsça manzum olarak yazılan eserde III. Murad döneminin siyasal, sosyal ve kültürel olayları anlatılmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nda XV. ve XVI. yüzyıllarda bir tür yarı resmî tarih yazma geleneği olarak ortaya çıkan ve kurumsallaşan şehnâmecilik, edebî bir dille methiye tarzında Osmanlı tarihi yazma amacına yönelik olmakla birlikte, kaleme alınan Şehnâmeler, dönemin siyasi, sosyal ve kültürel yaşamına dair birinci elden bilgiler barındırması açısından da birer başvuru kaynağı kıymetindedirler. Seyyid Lokman tarafından 1574-1581 yılları arasında telif edilen ve Osmanlı Devleti'nin önemli bir devrini teşkil eden Sultan III. Murad saltanatının olaylarını ihtiva eden Şehinşâhnâme adlı eser de bu tarihî kaynaklardan biridir. Çalışma konumuzu teşkil eden Şehinşâhnâme'nin edisyon kritikli metni hazırlanırken İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi FY. 1404'de kayıtlı bulunan tek yazma nüshadan istifade edilmiştir. Çalışmamız bir giriş ile üç bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde; Osmanlılarda şâhnâme yazıcılığının ortaya çıkışı ve gelişme süreci ile resmî şehnâmeciler ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde müellifimiz Seyyid Lokman'ın hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde eserin yazılışı ve içeriği, nüshası ve özellikleri ile dil ve üslup özellikleri değerlendirerek bu hususta bilgiler aktarılmıştır. Çalışmamızın son bölümünü oluşturan üçüncü ve son bölümünde ise Seyyid Lokman'ın Şehinşâhnâme adlı eserinin edisyon kritikli metni sunulmuştur. Tezdeki temel kaynaklarımız başta Farsça olmak üzere İngilizce ve Türkçe dillerindeki kaynaklardır. Ülkemizdeki ve yurt dışındaki çeşitli kütüphaneler ve üniversite kütüphanelerinden literatür taranmış ve tezde ele alınan konular ile ilgili yazılmış eserler, makaleler ve tezler derlenip, araştırılarak bu çalışmaların gerekli görülen kısımlarından tezde faydalanılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this work, the first volume of the work called Shahinshahname, written by Sayyid Luqman ibn Hoseyn al-Ashuri al-Hoseyni al-Ormavi, one of the 16th century Ottoman shahname writers and historians, in the name of Sultan Murad III was examined. The work, which is registered in the Rare Works Library of the Istanbul University, numbered FY 1404 and written in Persian verse, describes the political, social and cultural events of the period of Murad III. Although shahname writing, which emerged and became institutionalized as a kind of semi-official history writing tradition in the Ottoman Empire in the 15th and 16th centuries, aimed at writing Ottoman history in a literary language in the style of eulogy, the Shahnamehs, which were written, provide a first-hand account of the political, social and cultural life of the period. They are also valuable as a reference source in terms of containing information. The work called Shahinshahname, which was compiled by Sayyid Luqman between the years 1574-1581 and contains the events of the reign of Sultan Murad III, which constitutes an important period of the Ottoman Empire, is one of these historical sources. While preparing the edition critical text of Shahinshahname, which is our study subject, the only manuscript copy registered in FY 1404 in the Istanbul University Rare Works Library was used. Our work consists of an introduction, three chapters and a conclusion. In the introduction section; Information was given about the emergence and development process of shahname writing in the Ottomans and the official shahname writers and their works. In the first part, the life, literary personality and works of our author Sayyid Luqman are emphasized. In the second part, the writing and content of the work, its copy and features, language and stylistic features were evaluated and information on this issue was conveyed. In the third and last part, which constitutes the last part of our study, the edition critical text of Sayyid Luqman's Shahinshahname is presented. Our main sources in the thesis are primarily Persian, English and Turkish. Literature from various libraries and university libraries in our country and abroad has been scanned and the works, articles and theses written about the subjects discussed in the thesis have been compiled and researched and the necessary parts of these studies have been used in the thesis.
Benzer Tezler
- Tarih ve hikâye arasında: Seyyid Lokman'ın Zübdetü't-Tevârîh'i
Between history and Story: Seyyid Lokman's Zübdetü't-Tevârîh
MUHAMMET EMİN YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ EMRE ÖZYILDIRIM
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan B 200Envanter Numaralı Şehinşehname II. Cilt minyatürlerinde kompozisyon düzeni
Located in the library of Topkapı Place Museum, B.200 inventorynumber Şehinşehname İn tome 2. Mniatures Composition Layout
RABİA AYÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıKastamonu ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. RUHİ KONAK
- Bir Bektâşi Cöngü üzerinde tetkik
A research on the collection of folk poems of the Bektaşi
DİLÂRA AKBULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Halk Bilimi (Folklor)Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DOĞAN KAYA
- Seyyid Lokman'a atfedilen eserlerin tezhip açısından incelenmesi
Examination of the works attributed to Seyit Lokman in terms of illumination
MELİKE ÖZÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇİĞDEM ÖNKOL ERTUNÇ