Geri Dön

Edgar Allan Poe'nun dedektiflik öyküleri bağlamında kronotopik ve topoanalitik bir inceleme

A chronotopic and topoanalytic analysis of Edgar Allan Poe's detective stories

PDF İndir

  1. Tez No: 812771
  2. Yazar: İREM ULUIŞIK
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ELVAN ERKMEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 144

Özet

19. yüzyılda kentleri ve toplumları kuşatan, bireylerin yaşam alanlarında ve gündelik pratiklerinde köklü değişikliklere yol açan modernleşme zemininde kurgulanan bu çalışma, Edgar Allan Poe'nun dedektiflik öykülerinde yer alan mekânları kronotopik ve topoanalitik yaklaşımlar çerçevesinde okumayı amaçlamaktadır. Kent ölçeğinden konuta ve nesneye uzanan bir çizgide ilerleyen tez kapsamında, çağın mekânlar üzerindeki belirleyici rolü ile mekânın fiziksel sınırları aşan algısal boyutu ele alınmaktadır. Üç ana başlıkta incelenen tez çalışmasında, ilk olarak 19. yüzyılın atmosferine kapsamlı bir bakış sunan“Kent Konut Nesne”adlı bölüm yer almaktadır. Sanayileşmeyle birlikte modern yaşamın odağı haline gelen kentlerde, dünyayı ve kendini değiştirme arzusuyla hareket eden modern bireyin yabancılaşma duygusu ile mücadelesine değinilmiştir.“Sıkıntı”ve“huzursuzluk”hislerini besleyen bu değişim çağında kenti deneyimleyen insanların artmasıyla kalabalıklaşan sokaklarda beliren kent aktörleri üzerinde durulmuştur. Modeniteyle yoğrulan bohem, dandy ve flaneur karakterleri detaylandırılarak, Poe'nun, dedektif figürünün röntgen resmini çizen karakterinin peşinde okuru modern kent sokaklarında dolaştıran ve çağın ruhunu yansıtan Kalabalıkların Adamı öyküsü incelenmiştir. Modernleşme sonucu mekânların özel ve kamusal olarak ayrılmasından ve bireylerin zamanının önemli bir kısmını kentin kalabalığından uzakta, huzuru ve güveni temsil eden evlerinde geçirmesinden söz edilmiştir. Aynı zamanda, iç mekânların hayaller, anılar, düşünceler ve deneyimlerle kurulan şiirsel ve düşsel boyutu araştırılmış, konutun içinde bastırılan ve saklananların açığa çıkmasıyla, mahremin görünür olması tekinsizlik üzerinden ele alınmıştır. Mekânlar kişiselleşerek bireyin izlerini taşıyan yerlere dönüşmüş, evlerin çeşit çeşit eşyalarla dolmasından hareketle, nesneler üzerine ayrı bir parantez açılmıştır. Objelerin dizilimi, yerleşimi ve bir araya gelişi araştırılmış, belleğin, deneyimlerin, yaşanmışlıkların izdüşümü olan nesnelerin ev sakiniyle kurduğu bağa odaklanılmıştır. Zaman mekân incelemelerini Poe'nun öykülerine bağlayan bir köprü görevi gören“Dedektiflik Kurgusunun ve Suç Mekânlarının Doğuşu”başlıklı ikinci bölümde dedektif öykülerinin ortaya çıkmasındaki nedenler ve bu öykülerdeki suç izleğinin kent, mekân ve nesneyle ilişkisi öne çıkarılmıştır. Poe'nun öncüsü olduğu türün doğuşu mercek altına alınırken, kentleşme, gözetleyici bakışın ortaya çıkışı, kriminolojinin yükselişi, adli tıpın modernleşmesi, fotoğrafın icadı ve fizyonomik çözümlemeler gibi faktörler ele alınmıştır. Kalabalıklaşan ve büyüyen metropollerin tehlikeli ve huzursuz sokaklarında ve kuytu köşelerinde işlenen suçlar dedektiflik öyküleriyle bağdaştırılmaktadır. Yalnızca dışarıyla sınırlı kalmayan aynı zamanda iç mekânlara da sıçrayan suçların polisiye öykülerde yer edinmesinin nedenleri araştırılmış, konutların tekinsizlikle kurduğu ilişkiden söz edilmiştir. Tekinsizliğin Poe'nun kurgusal anlatılarındaki mekânları tanımlayan temel bir kavram olması da ayrıca önemli bulunarak çalışmaya dâhil edilmiştir. İç mekânların suç mahalline dönüşmesinde mobilya ve eşyaların konumu ve yerleşiminin etkisi üzerinde durulmuş, benzer dönemlerde çekilen fotoğraflar aracılığıyla nesnelerin mekânın atmosferini belirlemedeki rolü gösterilmiştir. Tüm bunlarla bağlantılı olarak Poe'nun mobilya dizilimi, odanın geometrisi, perdeler, cam, parıltı, ışıltı gibi konular temelinde eleştirel, alaycı, didaktik ve kurgusal bölümlerle mekân ve nesne incelemesi yaptığı İç Mekân Döşeme Felsefesi adlı makalesi analiz edilmiştir.“Kronotop Ve Topoanaliz Kavramları Paralelinde Dedektif Öykülerinin İncelemesi”başlıklı son bölümde Poe'nun Marie Rogêt'nin Esrarı, Morgue Sokağı Cinayeti ve Çalınan Mektup üçlemesi odağında metinlerdeki kent, mekân, nesne ve karakterler üzerinden kronotopik ve toponalitik incelemeler yapılmıştır. Bu bağlamda ilk önce, Bahtin'in edebi anlatılar için öne sürdüğü, zamanın mekânsal bir boyut olmadan anlaşılamayacağının altını çizen kronotop kavramı ele alınmıştır. Ardından Bachelard'ın nesnelerin ve mekânın poetikasını temel alan, deneyimlere, duygulara, anılara ve şiirsel imgelere odaklanarak yer ve mekân analizi sunan topoanaliz yöntemi incelenmiştir. Paris'te geçen ve yazıldığı dönemin tarihini referans alan öykülerde, zaman- mekân birlikteliği sorgulanmış, çağın kent, konut ve nesneler üzerindeki etkisi irdelenmiştir. Mekânı düşsel yönüyle de inceleyen çalışmada, nesnelerin kendi aralarında, mekânla ve karakterlerle olan ilişkileri değerlendirilmiştir. Poe'nun dedektiflik öyküleri dönemin kentsel, mekânsal ve kültürel kodlarını yansıtmakta olup, metinlerde betimlenen mekânların düşler ve duygularla ilişkisi analiz edilmiştir. Edebiyat ve mimarlığın kesişiminde zaman-mekân ve algı perspektiflerinden okumalar yapılmıştır.

Özet (Çeviri)

Based on the 19th century modernisation that encompassed cities and societies and caused radical changes in individuals' living spaces and daily practices, this study aims to read the spaces in Edgar Allan Poe's detective stories within the framework of chronotopic and topoanalytical approaches. The thesis, which proceeds in a line extending from the urban scale to the dwelling and the object, discusses the determining role of time on spaces and the perceptual dimension of space that transcends physical boundaries. The thesis is analysed under three main headings, the first of which is the chapter titled“City-Dwelling-Object”, which provides a comprehensive overview of the atmosphere of the 19th century. In cities, which became the centre of modern life with industrialisation, the struggle of modern individuals, driven by the desire to change the world and themselves, with the sense of alienation is addressed. In this age of change, which feeds the feelings of“boredom”and“restlessness”, the emphasis is on the urban actors that emerge in the crowded streets with the increase in people experiencing the city. The characters of bohemian, dandy and flaneur shaped by modernity are highlighted, and Poe's story“The Man of the Crowds”, which is considered the ancestor of the detective figure and takes the reader through the streets of the modern city reflecting the spirit of the age in pursuit of the character, is analysed. The separation of spaces into private and public as a result of modernisation and the fact that individuals spend a significant part of their time away from the crowds of the city in their homes, which represent peace and security, are mentioned. At the same time, the poetic and imaginary dimension of interiors established with dreams, memories, thoughts and experiences is explored, the revelation of what is suppressed and hidden inside the dwelling and the visibility of the private are discussed through the uncanny. Spaces have become personalised and turned into places reflecting the traces of the individual. Based on the fact that houses are filled with a variety of items, the study focuses on objects. The arrangement, placement and coming together of the objects were investigated, and the bond between the objects, which are the projection of memories and experiences, and the inhabitant of the house was focused on. The second chapter,“The Birth of Detective Fiction and Crime Spaces”, which connect time-space studies to Poe's stories, highlights the reasons for the emergence of detective stories and the relationship between the theme of crime in these stories and the city, space and object. Factors such as urbanisation, the emergence of the surveillance gaze, the rise of criminology, the modernisation of forensic medicine, the invention of photography and physiognomic analyses are discussed in order to examine the birth of the genre pioneered by Poe. Crimes committed in the dangerous and restless streets and nooks and crannies of crowded and growing metropolises are identified with detective stories. The reasons why crimes, which are not only limited to the outside but also spread to the interiors, take place in detective stories are investigated, and the relationship of dwellings with the uncanny is touched upon. It is also included in the study that the uncanny is a fundamental concept that defines the spaces in Poe's fictional narratives. The effect of the position and placement of furniture and objects on the transformation of interiors into crime scenes was emphasised, and the role of objects in determining the atmosphere of the space was shown through photographs taken in similar periods. In connection with all these, Poe's article titled The Philosophy of Furniture, in which he examines space and objects with critical, cynical, didactic and fictional sections on the basis of topics such as furniture arrangement, geometry of the room, curtains, glass, glitter, gloss, glare, was analysed. In the last section titled“Analysis of Detective Stories in Parallel to the Concepts of Chronotope and Topoanalysis”, chronotopic and toponological analyses were made on the city, space, objects and characters in the texts in the focus of Poe's The Mystery of Marie Rogêt, Murder in the Rue Morgue and The Purloined Letter trilogy. In this context, firstly, the concept of chronotope proposed by Bakhtin for literary narratives, which underlines that time cannot be understood without a spatial dimension, is discussed. Then Bachelard's method of topoanalysis, which is based on the poetics of objects and space and analyses place and space by focusing on experiences, emotions, memories and poetic images, is examined. In the stories set in Paris and referring to the history of the period in which they were written, the unity of time and space is questioned, and the effects of the period on the city, housing and objects are analysed. In the study where the space is also studied from an imaginary point of view, the relationships between the objects themselves, with the space and with the characters are evaluated. Poe's detective stories reflect the urban, spatial and cultural codes of the period, and the relationship of the spaces described in the texts with dreams and emotions has been analysed. Readings were made from the perspectives of time-space and perception at the intersection of literature and architecture.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    353055

    A critical analysis on the translations of the short stories the Cask of Amontillado and the Fall of the House of Usher by Edgar Allan Poe

    Edgar Allan Poe'nun Amontillado Fıçısı ve Usher Evinin Çöküşü hikayelerinin çevirisi üzerine eleştirel bir inceleme

    ASLI SELCEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2010

    İngiliz Dili ve EdebiyatıYaşar Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. RECEP SONGÜN

  2. Tez No

    581854

    Edgar Allan Poe's application of single effect theory on his selected tales

    Edgar Allan Poe'nun etki birliği kuramının seçili hikayelerinde uygulanması

    İPEK YÜCEL PEHLİVANOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Amerikan Kültürü ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    Amerikan Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ATİLLA SİLKÜ

  3. Tez No

    752210

    The symbolic representations of socio-cultural, political and philosophical issues in Edgar Allan Poe's selected short stories

    Edgar Allan Poe'nun seçilmiş öykülerinde sosyo-kültürel, politik ve felsefi konuların sembolik temsilleri

    HASAN EMİROĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    İngiliz Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İFAKAT BANU AKÇEŞME

  4. Tez No

    564482

    A comparative study on the paratextual elements in the translations of Edgar Allan Poe's short story compilations

    Edgar Allan Poe'nun kısa öykü çeviri derlemelerindeki yan-metinsel ögeler üzerine karşılaştırmalı bir çalışma

    BURCU TEKTEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ASALET ERTEN

  5. Tez No

    849161

    An amalgamation between the Edgar Allan Poe's The Tell Tale Heart and The Elements of the Magical Realism

    Edgar Allan Poe'nun Gammaz Yürek ile Büyülü Gerçekçilik unsurlarının birleşimi

    RIAD AFANDIYEV

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Güzel SanatlarBahçeşehir Üniversitesi

    Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TUNA TETİK

Geri Dön