Түрк жана Кыргыз тилиндеги омонимдердин салыштырма лингвистикалык парадигмасы
Türk ve Kırgız dillerindeki eş adlı kelimelerin karşılaştırmalı dil bilimi açısından incelenmesi
- Tez No: 835289
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞA KARIMŞAKOVA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2014
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Bişkek Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Yurtdışı Enstitü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Dil Bilimleri ve Kültür Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 206
Özet
İnsanı, kainattaki diğer canlılardan ayıran en büyük özellik dili ve dolayısıyla konuşmasıdır. İnsanlığın en temel ihtiyaçlarının başında iletişim gelir. Bu ihtiyaç ise büyük ölçüde dil aracılığıyla karşılanmaktadır. Dil, insanlık tarihine damgasını vuran bir araç olup zaman içinde değişim ve gelişim göstererek zenginleşmiştir. Zaman ilerledikçe dilin kullanımına bağlı olarak çeşitli anlam farklılıkları taşıyan yapılar ortaya çıkmıştır. Bunun neticesinde ise söz varlığı ses ve yazım bakımından birbirine benzer özellikte ek, kelime ve kelime öbekleriyle zenginleşmiştir. Bu dil birimleri arasında farklı yazıldığı halde benzer ses özelliği gösterenlere“eş sesli”; anlamı farklı fakat yazımı ve telaffuzu aynı olanlar“eş adlı”; yazımı aynı ama telaffuzu farklı olanlar“eş yazımlı”; değişik çekim veya yapım eklerinin ulanması neticesi yazımında ve telaffuzunda benzerlik ortaya çıkanlar ise“eş şekilli”olarak adlandırılmaktadır. Bu tür kelimelerin sayısı zaman içinde artmış ve anlam sınırlarının belirsizliği nedeniyle iletişimi zorlaştırmıştır. Türkçe, yaşayan diller arasında dünya tarihindeki en eski ve kadim dillerden biridir. Buna bağlı olarak da birçok lehçe ve şivesinde özellikle eş adlılık ve buna benzer anlamsal yapılar sıkça gözlemlenmektedir. Ancak, Türkiye Türkçesi üzerinde bu konuda yapılan çalışmalar sınırlıdır ve iki dil arasında karşılaştırmalı bir araştırma yapılmamıştır. Bu çalışma, iki akraba dilde birçok eş adlı ve eş adlılığa benzeyen kelimenin bulunduğunu, bunların bir kısmının ortak olduğunu ortaya koymuştur. Bu tür kelimelerin Kırgızcada sayıca daha fazla olduğu tespit edilmiştir. İki dildeki eş adlı sözcükler karşılaştırıldığında, bazı kelimelerin anlamını kaybettiği, bazılarının kısmen bir anlam değişikliğine uğradığı, bazılarının ise her iki dilde de anlamını koruduğu gözlemlenmiştir. Bu durum, dilbilimsel açıdan önemli bir konu olup iki dil arasındaki kültürel etkileşimi anlamak açısından değer taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
The greatest feature that distinguishes human beings from other creatures in the universe is language and therefore speech. Communication is one of the most basic needs of humanity. This need is largely met through language. Language is a tool that has left its mark on human history and has been enriched by showing change and development over time. As time progressed, structures with various meaning differences emerged depending on the use of language. As a result, the vocabulary has been enriched with affixes, words and phrases that are similar to each other in terms of sound and spelling. Among these language units, those that are spelt differently but have similar sound characteristics are called“homophones”; those whose meaning is different but spelling and pronunciation are the same are called“homonyms”; those whose spelling is the same but pronunciation is different are called“homographs”; and those whose spelling and pronunciation are similar as a result of the addition of different inflectional or constructional suffixes are called“homonyms”. The number of such words has increased over time, making communication difficult due to the ambiguity of their meaning boundaries. Turkish is one of the oldest and most ancient languages in the history of the world among living languages. Accordingly, in many dialects and dialects, especially homonymy and similar semantic structures are frequently observed. However, studies on this subject in Turkish are limited and no comparative research has been conducted between the two languages. This study has revealed that there are many homonyms and homonym-like words in the two related languages and some of them are common. It was found that such words are more numerous in Kyrgyz. When the homonyms in the two languages are compared, it is observed that some words have lost their meaning, some of them have undergone a partial change of meaning, and some of them retain their meaning in both languages. This is an important issue from a linguistic point of view and is valuable in terms of understanding the cultural interaction between the two languages.
Benzer Tezler
- Türkçe ve Kırgızcada 'El' ile ilgili deyimlerin karşılaştırılması
Comparative analysis of idioms about 'Hand' in Turkish and Kyrgyz languages
GÜLSÜN BETÜL HAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURUL SAGYNBAEVA
- Biçim-sözdizimsel ve anlambilimsel açılardan Kırgız Türkçesinde çatı
Морфо-синтаксисттик жана семантикалык жактан кыргыз тилиндеги мамиле категориясы
IŞIN BİLGE KAĞAN SELÇUK
Doktora
Türkçe
2005
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
PROF. DR. AHMET BURAN
- Kırgız Türkçesinde isim yapma
Кыргыз тилиндеги атоочтун жасалышы
TATYANA NURİAHMETOVA
Doktora
Kırgızca
2012
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA S. KAÇALİN
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Кыргыз жана түрк тилиндеги элес этиштер (магистрдик диссертация)
Kırgız ve Türkiye Türkçesindeki yansımalı kelimelerden türeyen fiiller
AKSAAMAY OMURALİYEA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2013
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURUL SAGINBAYEVA
- Тема: 'Кыргыз жана түрк тилиндеги каузатив формаларыныншайкештиктери'
Başlık çevirisi yok
MEHMET ÇAM
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Karşılaştırmalı EdebiyatBishkek Humanities University named after K Karasaev