Kültürlerarası çeviri ve mizah bağlamında Çin kültüründe Nasreddin Hoca
Nasreddin Hodja in Chinese culture within the context of intercultural translation and humor
- Tez No: 835410
- Danışmanlar: PROF. DR. NEZİR TEMUR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri ve Kültürel Çalışmalar Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 264
Özet
Çeviri yolu ile kültürel etkileşimi sağlayan mizah, toplumların tarihleri, gelenek görenekleri, yaşam tarzları ve din anlayışları hakkında da bilgi sunar. Türk toplumunun mizah anlayışının geleneksel simgelerinden biri Nasreddin Hoca'dır. Mizah kavramının evrensel bir kimliği olmakla birlikte mizah anlayışı kültürden kültüre değişiklik gösteren temel kültürel unsurlardan biridir. Evrensel bir mizahi tip özelliğine sahip Nasreddin Hoca bulunduğu toplumun kolektif bellek süzgecinden geçerek mizahi bellek boyutundaki değerlerine ve dolayısıyla o toplumun kültür tarihine ışık tutar. Toplumsal bir olgu olan mizahın, kültürlerarası etkileşimindeki rolü büyüktür. Mizahın kendi içerisinde barındırdığı özellikleri düşünüldüğünde, Nasreddin Hoca'nın kendi mizahi argümanlarıyla resmî ortamlardaki ciddi atmosferi yumuşattığı, yaşanan gerilim, tatsızlık, eşitsizlik, adaletsizlik vb. durumları da halkın lehine çevirecek şekilde düzelttiği söylenebilir. Mizah anlayışı bir tiple sembolleştirilebilir. Toplumun âdeta gözü kulağı olan ve yeri gelince onların sözcüsü olan birçok mahallî fıkra tipi vardır. Nasreddin Hoca ve fıkraları, hikâyeleri geçmişten günümüze kadar farklı alanlarda pek çok çalışmaya konu olmuştur. Bu alanlardan biri de eğitimdir. Çin'de bazı eğitim kurumlarında ve ders materyallerinde Nasreddin Hoca hikâyeleri, kültürel unsur olarak kullanılmaktadır. Çin'de söz konusu fıkra ve hikâyelerin dil ve üslup özellikleri ise yazıya geçirildikleri döneme göre farklılık arz etmektedir. Ayrıca farklı dönemlerde yaşamış yazarların, yaşadıkları dönemin kültürel ve dilsel ögeleriyle kendi söyleyiş biçimleri harmanlanmış, bu özellikler fıkra ve hikâyelere yansımıştır. Çin matbuatından çıkan Afanti hikâyelerinin başta Türkiye olmak üzere diğer milletlerinkinden farklılık göstermesi de bunun bir sonucudur. Çevirinin işlevi neticesinde Çin matbuatı ürünleri olan Afanti hikâyeleri, kültürlerarası bir değer aktarım aracı hâline gelmiştir. Bu doğrultuda tezde Nasreddin Hoca'nın Türk dünyasında daha sonra genel olarak dünyadaki yeri ve önemiyle birlikte Çin sahasında var olmuş, derlenmiş hikâyelerinin çeviri ve kültürel bağlamda analizi yapılmıştır. Evrensel özellikler taşıyan ve bu yönüyle dünyada farklı kültürler tarafından benimsenen kültür mirası Nasreddin Hoca'nın Çin'deki hikâyeleri analiz edilmiştir. Bunun için kullanılan Javier Franco Axiela'nın çeviri stratejileri, Yan Fu'nun Xin, Da, Ya 信达雅çeviri kuramı ve özenle derlenmiş, uyarlanmış hikâyelerin içeriğindeki ideolojiler ve söylem özellikleri kültürlerarası çeviri bağlamında çözümlenmiştir. Bu yönüyle çalışma, çeviri ve kültür literatüründe önemli bir yere sahiptir.
Özet (Çeviri)
Humor, which provides cultural interaction through translation, conveys information about societies' history, traditions, lifestyles and understanding of religion. Just like Nasreddin Hodja, one of the traditional symbols of the humorous sense of Turkish society. Although the concept of humor has a universal identity, the sense of humor is one of the basic cultural elements that varies from culture to culture. Nasreddin Hodja, who has the feature of a universal humorous character, passes through the collective memory filter of his society and sheds light on the values of humorous memory and therefore the cultural history of that society. Humor, a social phenomenon, has a great role in intercultural interaction. Considering the characteristics of humor, Nasreddin Hodja softens the serious atmosphere in official environments with his humorous arguments, and explains the tension, unpleasantness, inequality, injustice, etc. It can be said that he corrected situations such as these in a way that turned them in favor of the public. Sense of humor can be symbolized with a type. There are many types of local jokes that are the eyes and ears of the society and, when necessary, their spokesperson. Nasreddin Hodja and his anecdotes and stories have been the subject of many studies in different fields from past to present. One of these areas is education. Nasreddin Hodja stories are used as cultural elements in some educational institutions and course materials in China. In China, the linguistic and stylistic features of the jokes and stories in question differ depending on the period in which they were written. In addition, writers who lived in different periods blended their own style of expression with the cultural and linguistic elements of the period they lived in, and these features were reflected in their anecdotes and stories. A consequence of this is that the Afanti stories published in Chinese press differ from those of other nations, especially Turkey. As a result of the function of translation, Afanti stories, which are products of Chinese printing, have become an intercultural value transfer tool. In this respect, in the thesis, the compiled stories of Nasreddin Hodja, which existed in the Turkish world and later in the Chinese field, along with his place and importance in the world in general, were analyzed in translation and cultural context. The stories of Nasreddin Hodja, a cultural heritage that has universal characteristics and has been adopted by different cultures around the world, in China have been analyzed. For this purpose, Javier Franco Axiela's translation strategies, Chinese translation strategies, and the ideologies and discourse features in the carefully compiled and adapted stories were analyzed in the context of cultural translation. In this respect, the study has an important place in translation and cultural literature.
Benzer Tezler
- Yuri Lotman'ın kültür göstergebilimi bakış açısından Nasreddin Hoca fıkralarının İngilizce çevirilerinde kültürel aktarım sorunsalı
The problematic of cultural transmission in english translations of Nasreddin Hodja jokes from Yuri Lotman's perspective of semiotics of culture
BURCU YAMAN
Doktora
Türkçe
2020
Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜNDÜZ KASAR
- Aziz Nesin'in 'Hoptirinam' adlı eserinin Arapça çevirisinin söz oyunları ve ironi açısından değerlendirilmesi
Analysis of Arabic translation of Aziz Nesin's work called 'Hoptirinam' in terms of wordplay and irony
NAİME DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimGazi ÜniversitesiYabancı Diller Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET HAKKI SUÇİN
- A relevance - theoretic approach to the Turkish translation of humorous culture - specific items in Family Guy
Family Guy dizisindeki mizahi kültürel unsurların Türkçe çevirisine bağıntı kuramı açısından yaklaşım
MEHMET ERGUVAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİLAL ERKAZANCI DURMUŞ
- Aziz Nesin'in Arapçaya çevrilen romanlarında kalıplaşmış ifadelerin çeviri stratejileri açısından incelenmesi 'Zübük ve Tatlı Betüş romanları'
An examination of formulaic expressions in Aziz Nesin's novels translated to Arabic in terms of translation strategies 'Zübük' and 'Tatlı Betüş' novels
CUMALİ ÇAKMAK
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULHADİ TİMURTAŞ
- Basın çevirilerinde diller ve kültürlerarası farklılıklar
Interlingual and intercultural differences in journalistic translations
EMRAH ERİŞ
Doktora
Türkçe
2018
Mütercim-TercümanlıkYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERHAT ULAĞLI