Özel yetenekli öğrencilerin kariyer karar verme güçlüklerini etkileyen faktörler: Bir model önerisi
Factors affecting the career decision-making difficulties of gifted students: A model proposal
- Tez No: 844532
- Danışmanlar: PROF. DR. FERİDE BACANLI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Bu araştırmanın temel amacı, Türkiye'de Bilim ve Sanat Merkezi'ne (BİLSEM) devam eden 9. 10. 11. ve 12. sınıf düzeyindeki özel yetenekli lise öğrencilerinin ergen-ebeveyn kariyer uyumunun ve gelecek oryantasyonlarının kariyer karar verme güçlükleri ile ilişkilerinde kariyer karar verme öz yetkinliklerinin aracı rolünü yapısal eşitlik modeli ile test etmektir. Ayrıca, bu araştırmada; (a)Gelecek Oryantasyonu Ölçeği'ni Türk lise öğrencilerine uyarlamak, (b) kariyer karar verme güçlüklerini; cinsiyete (kadın ve erkek), karar verme durumlarına (karar verdim ve karar vermedim), okuldaki başarı algısına (zayıf, orta, iyi ve çok iyi) göre incelemek amaçlanmıştır. Bu araştırma üç çalışma grubu üzerinde yürütülmüştür. Birinci çalışma grubu BİLSEM'de eğitimine devam etmekte olan 369 (184 kadın ve 168 erkek) lise öğrencisinden oluşmaktadır. İkinci çalışma grubu 253 (151 kadın ve 102 erkek) lise öğrencisinden oluşmaktadır. Üçüncü çalışma grubu ise 253 (151 kadın ve 102 erkek) lise öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada çalışma grupları kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. Araştırmanın veri toplama araçları için Gelecek Oryantasyonu Ölçeği, Ergen-Ebeveyn Kariyer Uyumu Ölçeği, Kariyer Karar Verme Güçlükleri Ölçeği, Kariyer Karar Verme Öz Yetkinlik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde yapısal eşitlik modeli, bağımsız gruplar için t testi ve ANOVA kullanılmıştır. Bu araştırmanın bulguları araştırma literatürüne dayalı olarak kurulan hipotetik modelin doğrulandığını ortaya koymuştur 2/df= 1,789; RMSEA= .046; SRMR=.039; CFI=.99; TLI=.98. Yapısal eşitlik modelinden elde edilmiş olan bulgular; özel yetenekli öğrencilerin ergen-ebeveyn kariyer uyumu ile kariyer karar verme güçlükleri arasındaki ve gelecek oryantasyonu ile kariyer karar verme güçlükleri arasındaki ilişkide kariyer karar verme öz yetkinliğinin aracı bir değişken olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada önerilen model kariyer karar verme güçlüklerine ait toplam varyansı %20 düzeyinde açıklamaktadır. Gelecek Oryantasyonu Ölçeği'nin yapı geçerliği için verilere uygulanan DFA sonuçları orijinal ölçeğin 12 maddeli tek faktörlü yapısının Türk lise öğrencileri için de geçerli olduğunu göstermiştir. Üçüncü çalışma grubundaki 253 öğrenciden toplanan veriler üzerinde de Gelecek Oryantasyonu Ölçeğinin ölçüt geçerliği çalışmaları yapılmıştır. Gelecek Oryantasyonu ölçeği puanları ile sürekli umut ölçeği puanları arasında pozitif yönde ve anlamlı, geleceğe ilişkin tutum ölçeği ile de pozitif yönde anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Araştırmanın sonuçları, ilgili literatüre dayanılarak tartışılmıştır. Araştırma konusu ile ilgili olarak gelecekte yapılacak olan teorik ve uygulamalı araştırmalara, uygulayıcılara ve politika yapıcılara yönelik öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The main purpose of this research is to test with structural equation model the mediating role of career decision-making self-efficacy in the relationship between adolescent-parent career congruence future orientation and their career decision-making difficulties of gifted high school students attending the BİLSEM in Turkey. In addition this study aimed to (a) adapting the Future Orientation Scale to Turkish high school students, (b) examine to career decision-making difficulties; according to gender (female and male), decision-making situations (I decided and did not decide), perception of success at school (high, medium and low). This research was conducted on three study groups. The first study group consists of 369 students (184 females and 168 males) high school and also BİLSEMs. The second study group consists of 253 high school students (151 female and 102 male). The third study group consists of 253 (151 female and 102 male) high school students. In the research, study groups were formed using easily accessible sampling method. Adaptation to the Future Scale, Adolescent-Parent Career Congruence Scale, Career Decision Making Difficulties Scale, Career Decision Making Self-Efficacy Scale and Personal Information Form were used for the data collection tools of the study. Structural equation model, t test for independent groups and ANOVA were used to analyze the research data. The findings of this study revealed that the hypothetical model established based on the research literature was confirmed [x2/df= 1,789; RMSEA= .046; SRMR=.039; CFI=.99; TLI=.98]. Findings obtained from the structural equation model; it has been shown that career decision-making self-efficacy is a mediating variable in the relationship between adolescent-parent career congruence and career decision-making difficulties of giftedt students and between future orientation and career decision-making difficulties. The model proposed in this study explains the total variance of career decision-making difficulties at a level of 20%. DFA results applied to the data for the construct validity of the Adaptation to the Future Orientation Scale showed that the 12-item single-factor structure of the original scale was also valid for Turkish high school students. Criterion validity studies of the Future Orientation Scale were conducted on the data collected from 253 students in the third study group. It was found that there was a positive and significant relationship between the future orientation scale scores and the dispositional hope scale scores, and a positive and significant relationship with the attitudes towards the future scale. The results of the research are discussed based on the relevant literature. Suggestions for future theoretical and applied research, practitioners and policy makers regarding the research topic are presented.
Benzer Tezler
- Özel yetenekli öğrencilerin kariyer kararverme güçlüklerinin incelenmesi
Examining the career decision makingdifficulties of gifted students
YUNUS EMRE AYDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimEge ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLEK YELDA KAĞNICI
- Lise öğrencilerinin karar verme güçlükleri ve ebeveyn tutumları ile aile içi iletişim arasındaki ilişkilerin incelenmesi
It is the examination of high scholl students decision making efforts and parental attitudes and family communication
SAMET DURAN
- Özel yetenekli öğrencilerin 21. yüzyıl becerileri ve proaktif kariyer davranışları ilişkisinde kariyer karar verme öz-yeterliğin aracı rolü
The mediating role of career decision-making self-efficacy in the relationship between 21st century skills and proactive career behaviors of gifted students
RIDVAN TURUNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZÖHRE KAYA
- Gelecek Farkındalığı Psikoeğitim Programı'nın uygulamadaki yansımaları
Reflections of the science and art center's Future Awareness Psychoeducation Program in practice
MUSTAFA AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. IŞIL TANRISEVEN
- Özel yetenekli ergenlerde kariyer kararsızlığına ilişkin bir model testi ve kariyer kararsızlığı psikoeğitim programının etkisinin incelenmesi
A model test on career indecision in gifted adolescents and investigation of the effect of career indecision psychoeducation program
OSMAN GÖNÜLTAŞ
Doktora
Türkçe
2023
PsikolojiBurdur Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALİ ÇAKIR