Yapısalcılık sonrası yaklaşımlar ışığında çevı̇rı̇bı̇lı̇m odağında yapıbozumcu resı̇m okumaları: Las Menınas tablosu ve çevı̇rı̇lerı̇ üzerı̇ne bı̇r ı̇nceleme
Deconstructive readings of paintings through post-structuralism from the focal point of translation studies: An analysis of Las Meninas painting and its translations
- Tez No: 845364
- Danışmanlar: PROF. DR. FÜSUN BİLİR ATASEVEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 244
Özet
Bu tezin amacı, yapısalcılık sonrası yaklaşımlar ışığında, çeviribilim odağında yapılacak yapıbozumcu resim okumaları aracılığıyla görsel temsil, yazın ve çeviri arasında iş birliğine dayalı bir ilişkisellik kurmaktır ve bu ilişkisellik bağlamında çevirmeni yalnızca bir okur/izleyici olarak değil,“anlam yaratan”(meaning maker) (Tymoczko, 2014a, s. 265) bir“üretimin öznesi”(Barthes, 1992/2017, s. 177) olarak yeniden ele almaktır. Tez çalışmasının çıkış noktasını, görsel bir temsil olarak resmin dil sistemi dâhilinde bir“söylem”(Barthes, 1992/2017, s. 125) olarak çözümlenebileceği,“diyalojik”(Bahtin, 1963/2020, s. 84),“yazılabilir”(Barthes, 1970,1976/2016a, s. 16) bir metin olarak okunabileceği ve anlamının aralıksız olarak yeniden üretilebileceği düşüncesi oluşturmaktadır. Buradan hareketle, alanyazın incelemesinde yapısalcılık sonrası düşünürlerin resim odağıyla ele aldıkları dil ve anlama yönelik çıkarımları, metinlerarasılığın yazı, metin, özne, yazar ve okur kavramlarıyla yorumlanmakta, bunların çeviribilim ile ilişkisi kurulmaya çalışılmaktadır. Batı sanatının başyapıtlardan biri olan Diego Rodríguez de Silva y V elázquez'in Las Meninas [Nedimeler] (1656) tablosu çalışmanın inceleme nesnesidir ve okuru/izleyiciyi odağa alan bir bakışla diyalojik, yazılabilir bir metin olarak ele alınmaktadır. Anlam katmanlarının çözümlenebilmesi amacıyla eser tuvale bakan birbirinden farklı“özne[lerin]”(Barthes, 1992/2017, s. 176-177) bakış açılarından bütüncül bir yaklaşımla incelenmektedir. Bu kapsamda eser, yapısalcılık sonrası ve yapısalcılık sonrası çeviribilim yaklaşımları perspektifiyle, metinlerarasılık/resimlerarasılık yöntemiyle ve çeviribilim kavramlarıyla iki aşamalı olarak mercek altına alınmaktadır. Birinci aşamada, Las Meninas'ın imgeleri, anlatı dizgesinin konusu ve egemenlik söylemi“uzmanlaşma özne[lerinin]”(Barthes, 1992/2017, s. 176) okumaları doğrultusunda“merkez”(Derrida, 1967/2020, s. 367) sorunsalı temelinde tartışmaya açılmaktadır. İkinci aşamada ise, eserin“alıntısallıkla”(Aktulum, 2014, s. 178) zenginleşen yapısını açığa çıkarmak için diğer resimlerle ilişkileri araştırılmaktadır. Yapısalcılık sonrası yaklaşımlar doğrultusunda, daha özel olarak da“yapıbozum[cu]”(Derrida, 1983/1985a, s. 5) okuma pratiği dâhilinde gerçekleştirilen bu sorgulamaların önemli noktalarına yapılan vurguların sonucu olarak ortaya çıkan dilin devingenliği, anlamın çoğulluğu ve okurun/izleyicinin, çevirmenin bu konudaki işlevi, Michel Foucault'nun ve Pablo Picasso'nun çevirileri üzerinden yeniden yorumlanmaktadır. Las Meninas'ın yeniden üretimlerinin çeviri olarak incelendiği bu tezde, Foucault'nun (1972/2017) Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi adlı kitabındaki“Arkadan Gelenler”başlıklı yazısı Las Meninas tablosunun yazılı/sözlü dile çevirisi olarak görülmektedir ve yeniden yazım kavramıyla ele alınmaktadır. Picasso'nun Las Meninas (1957) versiyonları ise, resmin görsel dile çevirisi olarak anlaşılmaktadır ve yeniden çizim kavramıyla irdelenmektedir. İncelemenin sonunda dilsel birer ifade aracı olarak resim, yazın ve çeviri arasında, dil temelinde, sonsuz anlam,“sınır”sız yorum bağlamlarında, yeniden yazım (rewriting), yeniden çizim (redrawing) ve yeniden üretim (reproduction) kavramları ekseninde iş birliğine dayalı bir ilişkisellik kurulabileceği ve bu kapsamda çevirmenin yalnızca bir okur/izleyici olarak değil, kaynak metnin yeniden üretilmesindeki rolü nedeniyle“anlam yaratan”(Tymoczko, 2014a, s. 265) bir“üretimin öznesi”(Barthes, 1992/2017, s. 177) olarak da nitelendirilebileceği ileri sürülmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to conduct a collaborative relationality between visual representation, literature, and translation through the application of deconstructive readings of paintings within the scope of post-structuralism and translation studies, and in this context to reconsider translator not merely as a reader/viewer but also as a“meaning maker”(Tymoczko, 2014a, p. 265), a“subject of production”(Barthes, 1992/2017, p. 177). The foundational perspectives of this study maintain that painting, as a mode of visual representation, can be critically analyzed as a“discourse”(Barthes, 1992/2017, p. 125) within the language system, read as a“dialogic”(Bahtin, 1963/2020, p. 84),“writerly”(Barthes, 1970, 1976/2016a, p. 16) text and that it allows for the continuous reproduction of its meaning. In this respect, the inferences of post- structuralist theorists on language and meaning, which are addressed in the focus of painting, are interpreted with the concepts of writing, text, subject, author and reader of intertextuality, and then are related to translation studies. Diego Rodríguez de Silva y Velázquez's Las Meninas (1656) which is one of the masterpieces of Western art is analyzed with a reader/viewer-centered gaze and is regarded as a dialogical, writerly text. The art work is examined with a holistic approach from various viewpoints of the types of“subject”(Barthes, 1992/2017, p. 176-177) who look at the canvas in order to explore the layers of meaning. The thesis offers a two-fold analysis of Las Meninas, employing the theoretical frameworks of post-structuralism and post-structuralist translation studies, as well as the methodologies of intertextuality/interpictoriality and the conceptualizations of translation studies: (i) in the first analysis, the images, the subject matter of the narrative system and the discourse of sovereignty of Las Meninas are discussed, on the basis of the problematic of the“center”(Derrida, 1967/2020, p. 367 within the framework of the readings of the“subject[s] of specialization”(Barthes, 1992/2017, p. 176), (ii) the second analysis is interpictorial: The painting's interaction with other paintings is investigated in order to reveal the structure of the art work which is enriched with“citations”(Aktulum, 2014, p. 178). The dynamic nature of language, the plurality of meaning, and the roles of the reader/viewer and translator, as they emerge as a result of emphasizing the key points of these inquiries, are explored in line with post-structuralism, specifically the“deconstructive”(Derrida, 1983/1985a, p. 5) reading practice and are reinterpreted through the translations from Michel Foucault and Pablo Picasso. Analyzing the reproductions of Las Meninas as translations at hand, in this thesis, Foucault's (1972/2017) Las Meninas essay in his book The order of things: An archaeology of the human sciences is considered as the translation of Las Meninas painting into written/spoken language and examined through the concept of rewriting, whereas Picasso's versions of Las Meninas (1957) are regarded as the translation of the painting into visual language and investigated through the concept of redrawing. Based on the research findings, the possibility of establishing a collaborative relationality between painting, literature, and translation as linguistic means of expression, the potential of which is rooted in the realm of language and thrives within the context of“limit”less interpretation and infinite meaning, on the axis of concepts of rewriting, redrawing, and reproduction, is underscored. In this respect, it is also argued that the translator can be characterized not only as a reader/viewer but also as a“meaning maker”(Tymoczko, 2014a, p. 265) and as a“subject of production”(Barthes, 1992/2017, p. 177) due to their pivotal role in reproducing the source text.
Benzer Tezler
- Yapısalcılık-sonrası kuramsal görüşler doğrultusunda çeviri eğitimine giriş: Toplumsal oluşumcu yaklaşım ışığında uygulama örnekleri
Introduction to translation through post-structuralist thinking in translator training: Social constructivist approach classroom activities
ESRA BİRKAN BAYDAN
Doktora
Türkçe
2011
Batı Dilleri ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FÜSUN ATASEVEN
- Foucault'da epistemolojik özne olarak 'İnsan'
'Man' as epistemological subject in Foucault
İSMAİL YILMAZ
- A study on Joseph Conrad's Heart of Darkness, Lord Jim and Nostromo in a new historicist perspective
Joseph Conrad'ın Deart of darkness, Lord Jim ve Nostromo romanlarının yeni tarihselcilik bağlamında incelenmesi
MEVLÜDE ZENGİN
Doktora
İngilizce
2007
İngiliz Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN ELBİR
- Özbek yazar Musa Taşmuhammedoğlu Aybek'in romanları üzerine bir inceleme
A study on Uzbek author Musa Taşmuhammetoğlu Aybek's novels
SABRİ CEYLAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUVAFFAK DURANLI
- Yapısalcılık ve yapısalcılık sonrası yabancı dil öğretimi ve yansımalar
Reflection of structuralism to the foreign language teaching
GÜLHANIM GÜRBÜZ
Doktora
Türkçe
2003
DilbilimAnkara ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABRİ BÜYÜKDÜVENCİ