Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin sessiz okumadaki durumlarının okur ve metin özellikleri bağlamında göz izleme tekniğiyle incelenmesi
Investigation of Turkish as a foreign language learners' silent reading based on reader and text characteristics using eye tracking technique
- Tez No: 847786
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KARA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 298
Özet
Dil edinimi ve öğrenimi sürecinde dil girdilerinin sağlanmasında iki beceri aktif rol oynamaktadır: dinleme ve okuma. Bu yönüyle okuma, gerek ana dili gerekse yabancı dil öğretim sürecinde öncelikli olarak geliştirilmesi gereken becerilerden biridir. Öğrenicilerin okuma anlamadaki yeterlikleri sadece dil öğrenim başarılarını etkilemez. Aynı zamanda bireylerin günlük yaşamdaki bilgiye ulaşma, insanlarla iletişim kurma gibi temel ihtiyaçlarının istenen düzeyde karşılanıp karşılanamayacağını da belirler. Öte yandan okuma başarısı; okuyan kişi, okunan materyal ve okumanın yapıldığı ortama ait birtakım unsurlardan etkilenebilmektedir. Bu yüzden hem ana dilinde hem de yabancı/ikinci dilde okumanın nasıl gerçekleştiğiyle birlikte okuma başarısının nelerden etkilendiği üzerine de çok sayıda araştırma yapılmıştır. Özellikle sinirbilim alanındaki gelişmeler ve günümüzdeki teknik imkânlarla okuma olgusu daha nesnel bir şekilde incelenmeye başlamıştır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde de okuma üzerine çok sayıda araştırma yapılmasına karşın sinirbilimin ve teknolojinin sunduğu olanaklardan yararlanılarak gerçekleştirilen okuma araştırmaları oldukça sınırlıdır. Bu yüzden mevcut çalışmada, ileri düzeyde Türkçe öğrenenlerin doğrudan gözlemlenmesi güç olan sessiz okumadaki durumlarını göz izleme teknolojisinin olanaklarından faydalanarak inceleme yoluna gidilmiştir. Bu kapsamda araştırmanın temel amacı Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen C1 ve akademik Türkçe düzeyindeki öğrenicilerin sessiz okumadaki durumlarının okur ve metin özellikleri bağlamında göz izleme tekniğiyle incelenmesi olarak belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Gazi Üniversitesi TÖMER ve Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi DİLMER'de öğrenim gören 28 katılımcı oluşturmaktadır. Betimsel nitelikteki bu çalışmada veri toplama ve analizi yakınsayan paralel karma yönteme göre yürütülmüştür. Bu kapsamda katılımcılara, daha önce görmedikleri; sözcük, cümle, konu ve üslup bakımından farklı olup sunum özellikleri bakımından benzerlik gösteren 4 bilgilendirici metin okutulmuş ve okuma sırasındaki göz hareketleri Tobii TX300 göz izleme cihazıyla kaydedilmiştir. Bu okuma çalışmalarında katılımcıların her bir metni okuma sırasındaki toplam sabitlenme sayıları, toplam sabitlenme süreleri, ortalama sabitlenme süreleri, sözcük başına ortalama sabitlenme sayıları, sözcük başına ortalama sabitlenme süreleri, okuma süreleri, geri sıçrama sayıları, dönüş sıçraması oranları belirlenmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkenlerini oluşturan bu ölçümlerin dil öğrenicilerinin cinsiyet, ana dili, bildikleri yabancı dil sayısı, Türkiye'de bulunma süresi, Türkçe öğrenme süresi, Türkçe öğrenme düzeyi, ana dilinde okuma yönü, Türkçeden önce öğrendikleri diğer yabancı dillerdeki okuma yönü, ana dilinde okuma alışkanlığı, Türkçede okuma alışkanlığı, öğrenim gördükleri alanlar ve anlama puanlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Ayrıca bu ölçümlerin; okuma metinlerinin güçlük derecesi, metinlerin ortalama sözcük uzunluğu, ortalama cümle uzunluğu, ortalama sözcük sıklığı gibi özellikleri ile içerdiği konu ve metin türü değişkeni bakımından istatistiksel açıdan benzer olup olmadıkları konusunda da incelemelerde bulunulmuştur. Bunların yanı sıra okuma çalışması sonrasında katılımcılara göz hareketi örüntüleri izletilerek metin ve okuma süreci hakkındaki görüşleri sorulmuş; metin güçlüğünün/kolaylığının ve göz hareketlerinde/okuma davranışlarında meydana gelen değişimlerin nedenlerini açıklamaları istenmiştir. Araştırma sonucunda ileri düzeyde Türkçe öğrenenlerin bilgilendirici metinleri sessiz okuma sırasındaki bazı fiziksel göz hareketi ölçümleri ortaya konulmuştur. Bunlardan hareketle ileri düzeyde Türkçe öğrenen yabancı uyruklu öğrencilerin tanıtıcı ve tartışmacı türdeki bilgilendirici metinleri farklı okuma örüntüleri sergileyerek okudukları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma grubunun okuma sırasındaki göz hareketlerinde oluşan gözlemlenebilir farklılıkların; okurun dilsel ve bilişsel özellikleri ile metne bağlı özelliklerden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Bu konuda dile getirilen katılımcı görüşleri 20 farklı kategoride sunulmuştur. Katılımcıların Türkçede okuma alışkanlığı ve Türkiye'de bulunma süresi dışındaki cinsiyet, anadili, anadilindeki okuma yönü ve anadilindeki okuma alışkanlıkları, Türkçeden önce öğrendikleri yabancı dillerdeki okuma yönü ve bildikleri yabancı dil sayısı, dil düzeyi, Türkçe öğrenme süresi, öğrenim gördükleri alanlar açısından özelliklerinin göz hareketi ölçümlerini etkilemediği belirlenmiştir. Metinlerin güçlüğünün hem okuma davranışını hem de anlamayı etkileyebildiği gözlemlenmiştir. Ortalama sözcük uzunluğu, sözcük sıklığının göz hareketi ölçümleri üzerindeki etkileri hakkında ilgili alan yazınla tutarlı sonuçlara ulaşılmıştır. Metinlerin ortalama cümle uzunlukları ile göz hareketi ölçümleri arasında orta ve yüksek düzeyli ilişkiler bulunmuştur. Metin türünün/konusunun göz hareketi ölçümlerini tek başına etkileyen bir faktör olmadığı saptanmıştır. Göz hareketi ölçümleri ile anlama başarısı arasında genel olarak zayıf düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Bu sonuçlar, alan yazındaki benzer araştırmaların sonuçlarıyla tartışılarak Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlere yönelik, bireysel farklılıkları dikkate alan okuma öğretimi içeriklerinin/programlarının hazırlanması ve uygulanması süreçleri; ana ve yardımcı okuma materyallerinin üretimi ile sınav geliştirme süreçlerindeki metin yazarları; okunabilirlik ve okuma alanında çalışan araştırmacılar için önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Two skills play an active role in providing language input in the process of language acquisition and learning: listening and reading. In this respect, reading is one of the skills that must be developed as a priority in both the mother tongue and foreign language teaching process. Learners' proficiency in reading comprehension does not only affect their language learning success. It also determines whether the basic needs of individuals in daily life such as accessing information and communicating with people can be met at the desired level. On the other hand, reading achievement can be affected by a number of factors such as the person who reads, the material read and the environment in which reading takes place. For this reason, there have been many studies on how reading is realized both in the mother tongue and in a foreign/second language and what affects reading achievement. Especially with the developments in the field of neuroscience and today's technical opportunities, the phenomenon of reading has started to be examined more objectively. Although there are many studies on reading in teaching Turkish as a foreign language, reading studies conducted by utilizing the opportunities offered by neuroscience and technology are quite limited. Therefore, in the present study, the advanced Turkish learners' silent reading, which is difficult to observe directly, was examined by utilizing the possibilities of eye-tracking technology. In this context, the main purpose of the research was determined to examine the silent reading status of C1 and academic Turkish level learners who are learning Turkish as a foreign language using the eye tracking technique in the context of reader and text characteristics. The study group of the research consists of 28 participants studying at Gazi University TÖMER and Ankara Hacı Bayram Veli University DİLMER. In this descriptive study, data collection and analysis were conducted according to the convergent parallel mixed method. In this context, the participants were read 4 informative texts that they had not seen before, which were different in terms of words, sentences, subject and style but similar in terms of presentation features, and their eye movements during reading were recorded with the Tobii TX300 eye tracking device. In these reading experiments, the participants' total number of fixations, total fixation durations, average fixation durations, average number of fixations per word, average fixation durations per word, total reading duration, number of regressions, and return-sweep rates during reading each text were determined. It was investigated whether these measurements, which constitute the dependent variables of the study, differed according to language learners' gender, mother tongue, number of foreign languages they know, length of stay in Türkiye, duration of Turkish learning, level of Turkish learning, reading direction in mother tongue, reading direction in other foreign languages they learned before Turkish, reading habits in mother tongue, reading habits in Turkish, the fields they study and their comprehension scores. In addition, it was also examined whether these measurements were statistically similar in terms of the difficulty level of the reading texts, the average word length, average sentence length, average word frequency, and the subject and text type variables. Furthermore, after the reading experiment, the participants were asked their opinions about the text and the reading process by watching eye movement patterns; they were asked to explain the reasons for text difficulty/ease and changes in eye movements/reading behaviors. As a result of the study, some physical eye movement measurements of advanced Turkish learners during silent reading of informative texts were revealed. Based on these, it was concluded that foreign students learning Turkish at advanced level read informative texts in introductory and argumentative genres by using different reading patterns. It was determined that the observable differences in the eye movements of the study group during reading were caused by the linguistic and cognitive characteristics of the reader and text-related features. Participant opinions expressed in this regard were presented in 20 different categories. It was determined that apart from reading habits in Turkish and length of stay in Türkiye, the participants' characteristics in terms of gender, native language, reading direction in their native language and reading habits in their native language, reading direction in the foreign languages they learned before Turkish and the number of foreign languages they know, language level, duration of learning Turkish, and fields they study did not affect eye movement measurements. It was observed that the difficulty of the texts could affect both reading behavior and comprehension. The effects of average word length and word frequency on eye movement measures were consistent with the related literature. Moderate and high level correlations were found between the average sentence lengths of the texts and eye movement measures. It was determined that text type/subject was not a single factor affecting eye movement measurements. In general, weak correlations were found between eye movement measures and comprehension achievement. By discussing these results with the results of similar studies in the literature, suggestions were made for the preparation and implementation processes of reading teaching contents/programs for Turkish as a foreign language learners that take into account individual differences; text writers in the production of main and supplementary reading materials and exam development processes; and researchers working in the field of readability and reading
Benzer Tezler
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde konuşma becerisi geliştirmeye yönelik B1-B2 seviyesine uygun drama metni kullanımı: Kısa oyun metni oluşturma
Use of drama text suitable for B1-B2 levels to develop speaking skills in teaching Turkish as a foreign language: Creating a short play text
SERAP BAŞTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL GÖZ
- Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin paragraf yazma becerileri
Paragraph writing skills of learners of Turkish as a foreign language
ALİ KIRİBİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REMZİ CAN
- Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı metinlerindeki yanlışlar: Bir sistematik derleme
Errors in written texts of learners of Turkish as a foreign language: A systematic review
HÜMEYRA RABİA GÜNAYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAŞAK ÜMİT BOZKURT
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde fiilde çatı
Deed roof in teaching Turkish as a foreign language
NURAY ONAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Türkçe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILDIZ KOCASAVAŞ
- Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin dil bilgisi ve kelime bilgisi düzeyleri ile yazma becerileri arasındaki ilişki
The relationship between grammar and vocabulary levels and their writing skills of those who learn Turkish as a foreign language
HASAN AKSOY
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNDER ÇAĞIRAN