Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış sözlük-gramerlerde kılınış
Actionalty in dictionaries and grammars of Memlûk Kipchak field
- Tez No: 854276
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDOĞAN BOZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 242
Özet
Çalışmamız iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Kıpçak Türkçesiyle yazılmış eserler ve bu başlık altında Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış sözlük-gramerler tanıtılmıştır. Sonra fiil kavramı üzerinde durulmuş; geleneksel ve dilbilimsel fiil sınıflandırmaları verilmiştir. Bu bölümde ayrıca kılınış, kılınış görünüş ilişkisi ve kılınışa göre yapılmış fiil tasnifleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış sözlük-gramerlerde geçen fiillerin kılınış uygulaması yapılmıştır. Kılınış, temelde fiillerin söz dizimsel kullanım sahasına çıkmadan önceki iç zamanlarını yansıtır. Fiiller, kullanım sahasına çıktıktan sonra ekler ve kılınış işaretleyicilerle iç zamanlarında değişimler olabilmektedir. Bu durumda fiillerin sözlüksel ve nesnel olan iç zamanları öznellik özelliğini de kazanmaktadır. Biz, Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış sözlük- gramerlerde yer alan fiilleri tespit ettikten sonra, Johanson'un ortaya koyduğu kılınış ölçütlerine göre bu fiillerin iç zamanlarını üç grupta (ön sınırı vurgulayanlar, son sınırı vurgulayanlar ve sınır vurgulamayanlar) ele aldık. Dolayısıyla çalışmamız, metin bağlamsal değil, sözlüksel bir çalışma olmuştur. Değerlendirme ve sonuç başlığında ise Memlûk Kıpçak sahasında yazılmış sözlük-gramerlerde geçen fiillerin kılınış özellikleriyle ilgili bulguları sayısal ve oransal olarak ortaya koyup yorumladık.
Özet (Çeviri)
Our study consists of two parts. In the first part, the works written in Kipchak Turkish and the dictionaries-grammars written in the Memlûk Kipchak field are introduced. Then, the concept of verbs is emphasized and the traditional and linguistic classifications of the verbs are made. In this section, lexical aspect; the relationship between lexical aspect and aspect the classification of actions according to the lexical aspect are emphasized. In the second part, the lexical appearances of the verbs in the dictionaries-grammars written in the Mamlûk Kipchak field are examined. Lexical aspect reflect the internal tenses of verbs before they come into syntactic use. After verbs enter the field of usage, suffixes and conjugation markers can alter the internal tenses of verbs. In this case, the lexical and objective internal tenses of verbs also acquire the subjectivity feature. After identifying the verbs found in dictionaries-grammars written in the Mamlûk Kipchak field, we classified the internal tenses of these verbs into three groups (those that emphasize the front border, those that emphasize the final border, and those that do not emphasize the border) according to the lexical aspect criteria proposed by Johanson. Therefore, our study has been a lexical study, not a text-contextual one. In the evaluation and conclusion section, we numerically and proportional presented and interpreted the findings related to the lexical aspect features of verbs found in dictionaries-grammars written in the Mamlûk Kipchak field.
Benzer Tezler
- Et-Tuhfetü'z-Zekiyye Fi'l-Lugati't-Türkiyye'de fiil
The verb in Et-Tuhfetü'z-Zekiyye Fi'l-Lugati't-Türkiyye
MUSA SALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Codex Cumanicus'ta eylem
The verb in Real Codex Cumanicus
M. SELDA KARAŞLAR
Doktora
Türkçe
2012
DilbilimYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak'te fiiller (Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak'teki fiiller temelinde eski ve bugünkü Kıpçak dil alanında fiiler üzerine tarihi karşılaştırmalı bir gramer ve ...) (2 cilt)
Verbs in the Kitabu'l-İdrak li Lisani'l-Etrak (An attemp at a historical comparative grammer and lexicon of historical and contemporary Kipchak Turkish language based on the verbal material in the lexicon ...)
A. MELEK ÖZYETGİN
Doktora
Türkçe
1999
DilbilimAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. SEMA BARUTÇU ÖZÖNDER
- Memlûk-Kıpçak sözlüklerinde geçen kişi adları
Personal names in Mameluke-Kipchak dictionaries
MİNE CİRİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM YİĞİTOĞLU
- Kitabu Bulgatu'l-Muştak fì Lugati't-Türk we'l-Kıfçak üzerine dil incelemesi
A linguistic analysis on ki?tabu bulgatu'l-muştak fì lugatit-Türk we'l-kipçak
GULHAN ABEDALAZİZ MOH'D JALAL AL-TURK
Doktora
Türkçe
2012
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL