Geri Dön

Suriyeli göçmenlerin istihdama dahil olma ve istihdam hareketliliği sürecinin incelenmesi: İstanbul örneği

Research of the participation in employment and mobility process of syrian immigrants: The case of İstanbul

PDF İndir

  1. Tez No: 865219
  2. Yazar: NAİL GÖKHAN KARABULUT
  3. Danışmanlar: PROF. DR. EMİNE FERHAN GEZİCİ KORTEN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 172

Özet

2011 yılında Suriye'de çıkan iç savaştan sonra milyonlarca kişi zorunlu olarak göç etmiş ve büyük bir nüfus Türkiye'ye sığınmıştır. Geçicilik, misafirlik söylemleri ve açık-kapı politikasıyla kabul edilen Suriyeli göçmenlerin neredeyse tamamı kentlerde yaşamaktadır. Bu tez çalışmasının odaklandığı çalışma konusuna baktığımızda; Suriyeli göçmenlerin büyük kısmı ucuz işgücü olarak, güvencesiz, enformel işlerde istihdam edilmektedir. Bu süreçte göçmenler kentlerin mevcut sorunları üzerine eklenen yeni bir alan açmaktadır. Ayrıca, geçicilik ve misafirlik söylemleriyle kabul edilen göçmenlere karşı; süre geçtikçe ve emek piyasasında görünürlükleri arttıkça toplumsal tepki de artmaktadır. Diğer aktörlerin farklı araçsallaştırmalarla nesneleştirdiği Suriyeli göçmenlerin kendi hayatlarının öznesi olarak, geçim kaynaklarına eşit ve hakça erişme sorunsalında neden ve sonuç olan dinamikler bu tez çalışmasında ele alınmaktadır. Suriyeli göçmenlerin Türkiye'de çalışma yaşamına dahil olması ve sonrasındaki durumu inceleyen akademik ilginin artmasına karşın; bu ilginin yoğunluğunu ulusal ve yerel ölçekte odaklanılan sektör ve yerli işgücü üzerindeki etkilerini açıklayan araştırmalar oluşturmaktadır. Oysa, işgücü piyasasına erişim ve istihdam edilmeye göçmen odağından baktığımızda; göçmenlerin geliştirdikleri stratejiler, engelleri bertaraf etmek için açtıkları patikalar bize farklı izlekler sunmaktadır. Türkiye'deki egemen anlayışın tek bir küme olarak algıladığı Suriyeli göçmenler kendi içlerinde farklı sınıfsal, sosyal ve kültürel statülere sahiptir ve bu durum göçmenler arasında farklı katmanlar oluşturmaktadır. Ayrıca göç ettikleri yere taşıdıkları“bagaj”ın içinde eşyalardan öte ekonomik, sosyal ve insani birikimlerini de yanlarında götürmektedirler. Bu tez çalışmasının temel amaçları; Suriyeli göçmenlerin İstanbul'da emek piyasasına dahil olma sürecinde etkili olan faktörleri ortaya koymak, heterojen grup olduğu gerçeğine katkı sunmak ve farklılaşmaları göz önüne alarak istihdam hareketliliğini süreç odaklı bir perspektifle araştırmaktır. Makro düzeyde göç ve istihdam rejiminin göçmen istihdamında neden olduğu sorunlara karşı göçmenlerin (mikro ve mezo düzeyde) bu sorunlarla nasıl başa çıktığı ve kendine alan açtığına ilişkin yanıt aranmaktadır. Göçmenler, yerinden edilmenin getirdiği yoksullaşma ile birlikte, maddi kaynaklardan yoksun olma ve sahip olunan beşeri ve sosyal sermayenin de etkilendiği bir süreci yaşamaktadır. İstihdam alanında bu sorunu aşmak için göçmenlerin hangi sermaye türlerini harekete geçirebildiklerini ve ayırt edici özellikler varsa (cinsiyet, yaş, vasıf durumu, aidiyet, etnisite, vb.) neler olduğunu keşfetmek araştırmanın amaçlarındandır. Tezde kuramsal çerçeve iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde göç ve istihdam rejiminin dünyada ve Türkiye'de mevcut durumu ortaya konmuştur. Göç olgusunu inceleyen hakim kuramsal yaklaşımlar, uluslararası boyutta göç rejimi ve hukuki yapısı, ekonomik yapıda yaşanan dönüşümlerin istihdam bağlamında çerçevesi ve ilgili yazında farklı boyutlardaki temel çalışmalar aktarılmıştır. Kuramsal çerçevenin ikinci bölümü, saha araştırmasının kuramsal ve analitik arka planını hazırlayan bölümlerden oluşmaktadır. Göçmen öznenin sahip olduğu sermaye türlerinin açılımı ve istihdam alanında karşılığı ile araştırma alanı İstanbul'da Suriyeli göçmen emeğin görünümü bu bölümde ele alınmaktadır. Bu araştırmanın amacı, göçmenlerin İstanbul'daki emek piyasasına dahil olmak ve tutunmak için sahip oldukları sermaye türlerinin etkisini sorgulamak olduğundan, bu amaca yönelik nitel araştırma metotlarından keşfedici yöntem daha uygun bulunmuştur. Araştırmada, yaş, cinsiyet, etnik köken, dil, din, nitelik ve sektör ayrımı olmaksızın İstanbul'da istihdam edilen Suriyeli görüşmecilere ulaşmak ve iş piyasasındaki deneyimlerini incelemek için derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Göçmenlerle yardım ve dayanışma pratiği olan sivil toplum kuruluşlarıyla iletişime geçilmesi saha araştırmasını kolaylaştıracak bir yol olarak benimsenmiştir. Bu kuruluşlar aracılığıyla ulaşılan görüşmeciler kartopu yöntemiyle ilerlemiş ve örneklem oluşmuştur. 2019 Kasım ayı ile 2021 Ekim ayı tarih aralığında, 40 adet yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat yapılmıştır. Tez kapsamında yapılan saha görüşmelerinin mekansal dağılımı, Suriyeli göçmenlerin yoğunlaşma alanlarıyla örtüşmektedir. Çalışmada dışsal faktörler olarak değinilen göç ve istihdam rejimindeki politika ve uygulamaların Suriyeli göçmenlerin İstanbul'da emek piyasasına dahil olmaları ve tutunmalarında doğrudan etkisi ortaya konmuştur. Türkiye'deki mevcut durumda neoliberal devlet-sermaye uzlaşısına uyumlu olarak; devletin Suriyeli göçmen işgücü konusundaki pasif-aktif politikaları, işgücü maliyetini düşürme çıkarındaki işveren ve çalışmak zorunda olan göçmen emeği arasında sessiz mutabakat söz konusudur. Bu tutum hem kayıt dışı ekonominin büyümesine hem de Suriyeli göçmenleri de kapsayan emeğin niteliğine uygun istihdam hareketliliğine engel olmaktadır. Uluslararası ölçekte devletlerin göçmenlere yönelik sorumluluk ve hakları birbirine devretme arayışındaki göç yönetimi yaklaşımı ile çalışmada bahsedilen neoliberal çerçevede istihdam yönetimi paralellik göstermektedir. Emek kesiminin hak kayıpları, güvenceli çalışmadan yoksun bırakılması, işgücü piyasasının görünmez kurallara terk edilmesi gerçeği hiyerarşinin en altındaki göçmen emeğini bu alana mahkum eden, kırılganlığını arttıran görünümdedir. Buna karşılık, makro düzeyde göç rejimi ve çalışma hayatı ile ilgili regülasyonların homojen bir grup olarak tanımladığı ve sınırları çizdiği istihdam alanında farklılığı yaratan unsurlar, çalışmada içsel faktörler olarak değinilen göçmen öznenin özellikleridir. Bu unsurlar, mezo ve mikro düzeydeki sosyal sermaye edinimleri, ara bağlantı olarak sivil toplum organizasyonları ve onlarla kurulan ilişkiler, Suriyeli göçmen öznenin heterojen gerçekliği ve beşeri sermayesinin yeniden üretimi olarak tespit edilmiştir. Bu bağlamda, dil bariyeri hem nitelikli hem de nitelikli olmayan işgücündeki grubu etkilerken; tecrübe ve yeteneklerin tanınmaması özellikle nitelikli göçmen grubunda niteliğe uygun işe erişmede sorun olmaktadır. Katılımcıların çoğunlukla topluluk bağları sayesinde işe erişim sağladıkları tespit edilmiştir. Ancak sosyal bağlantılar sayesinde işe erişimlerde katılımcıların süreç içerisinde aynı güvencesiz ve düşük ücretli işlerde saplanıp kalma hali de ortaya çıkmıştır. Yaş, toplumsal cinsiyet gibi yaşam döngüsündeki yerin istihdam edilmeye etkisi saptanmıştır. Buna göre, kadınların istihdama dahil olması oldukça düşük olurken; yaş almış katılımcıların sosyal ve beşeri sermaye geliştirmede motivasyonunun olmadığı gözlemlenmiştir. Katılımcıların ilk işe erişimde“sokakta/mahallede gezerek”iş bulduklarını belirtmesi, sosyal ilişkilerin şekillendirdiği mekanı da ayırt edici faktör olarak ortaya çıkarmıştır. İstanbul'da ucuz ve güvencesiz emek talebinin“merdiven-altı”üretim atölyeleriyle“sokağa taşması”işi nerede aradığınızın da önemli bir boyut olduğunu ortaya koymaktadır. Bu araştırma ilk kuşak Suriyeli göçmenlerin İstanbul'da emek piyasasına dahil olmasını incelemiştir. İstanbul'da doğan, büyüyen, eğitim alan ikinci kuşak göçmen neslin işgücündeki görünümü gelecek çalışmalarla devam ettirilebilir.

Özet (Çeviri)

After the civil war that broke out in Syria in 2011, millions of people were forced to migrate and a large population sought asylum in Turkey. A huge number of Syrian immigrants, who are accepted with temporariness, guesting discourses and open-door policy, live in cities. When we look at the employment issue on which this thesis focuses; Syrian immigrants are employed as cheap labor in insecure, informal jobs. In this process, immigrants open a new field that adds to the existing employment problems of the city they live in. In addition, against immigrants who are accepted with discourses of temporariness and hospitality; as time passes and their visibility in the labor market increases, social reaction also increases and sometimes even turns into violence. The dynamics that are cause and effect in the problematic of equal and fair access to livelihoods of Syrian immigrants, who are objectified by other actors through different instrumentalizations, as subjects of their own lives, are discussed in this thesis study. Despite the increasing academic interest researching the participation of Syrian immigrants in employment in Turkey and the situation thereafter; the intensity of this interest consists of studies explaining the sector(s) focused on at national and local scale and their effects on the domestic workforce. However, when we look at access to the labor market and employment from an immigrant perspective; the strategies developed by immigrants and the pathways they opened to eliminate obstacles offer us different thread. Syrian immigrants, who are perceived as homogeneous by the dominant understanding in Turkey, have different class, social and cultural statuses, and this creates different layers among the immigrants. In addition, in the“baggage”they carry to the place they migrate, they also take their economic, social and human capital with them, rather than belongings. The main aims of this thesis are to reveal the factors that are effective in the process of Syrian immigrants' inclusion in the labor market in Istanbul, to contribute to the fact that they are a heterogeneous group, and considering the differences; to investigate employment mobility from a process-oriented perspective. Answers are sought regarding the problems caused by the migration and employment regime in immigrant employment at the macro level, and how immigrants (at micro and meso levels) cope with these problems and create space for themselves. Along with the impoverishment caused by displacement, immigrants experience a process in which they are deprived of material resources and their human and social capital is also affected. In order to overcome this problem in the field of employment, one of the objectives of the research is to reveal what types of capital immigrants can mobilize and what, if any, distinguishing features (age, gender, ethnicity, affiliation, qualification status, etc.). The conceptual framework in the thesis consists of two main parts. In the first part, the current situation of the migration and employment regime in the world and in Turkey is revealed. The dominant theoretical approaches examining the phenomenon of migration, the migration regime and its legal structure at the international level, the framework of the transformations in the economic structure in the context of employment, and basic studies on different dimensions in the relevant literature are presented. The second part of the conceptual framework consists of sections that prepare the theoretical and analytical background of the field research. Explanation of the types of capital owned by the immigrant group and its counterpart in the field of employment and the appearance of Syrian immigrant labor in the research area Istanbul are discussed in this section. Since the aim of this thesis is to question the impact of the types of capital that Syrian immigrants have on their participation in employment and mobility in Istanbul, the exploratory method was found more appropriate among the qualitative research methods for this purpose. In the research, in-depth interviews were conducted to reach Syrian interviewees employed in Istanbul, regardless of age, gender, ethnicity, language, religion, qualifications and sector, and to examine their experiences in the labor market. Contacting non-governmental organizations that practice aid and solidarity with immigrants has been adopted as a way to facilitate field research. The interviewees reached through these organizations proceeded with the snowball method and a sample was formed. 40 semi-structured in-depth interviews were conducted. The spatial distribution of the interviews conducted within the scope of the thesis coincides with the concentration areas of Syrian immigrants. The policies and practices in the migration and employment regime, which are referred to as external factors in the study, have a direct impact on the inclusion and retention of Syrian immigrants in the labor market in Istanbul. In the current situation in Turkey, in line with the neoliberal state-capital compromise; there is a silent agreement between the state's passive-active policies regarding Syrian immigrant labor, the employer in the interest of reducing labor costs, and the immigrant labor that has to work. This attitude prevents both the growth of the informal economy and equal employment mobility appropriate to the quality of labor, including Syrian immigrants. The immigration management approach, in which states seek to transfer responsibilities and rights towards immigrants to each other on an international scale, is parallel to the employment management in the neoliberal framework mentioned in the study. Loss of rights, lack of secure employment and the fact that the labor market is left to invisible rules seem to limit immigrant labor at the bottom of the hierarchy in this field and increase its fragility. On the other hand, in employment, where the immigration regime and regulations regarding working life define a homogeneous group and draw boundaries, the internal conditions of the immigrant agent are the factors that make a difference in response. These elements have been confirmed as social capital acquisitions, non-governmental organizations as interconnections, the heterogeneous reality of the Syrian immigrant agent and the reproduction of immigrant agent's human capital. In this context, while the language barrier affects both qualified and unskilled workforce groups; Lack of recognition of experience and skills causes problems in accessing qualified jobs, especially in the qualified immigrant group. It was found that participants mostly accessed employment through community ties. However, while accessing jobs through social connections, participants ended up being stuck in the same insecure and low-paid jobs. The impact of place in the life cycle, such as age and gender, on employment has been determined. Accordingly, while women's employment participation is quite low, it has been observed that older participants are not motivated to develop social and human capital. Participants stated that they found a job by“walking around the street/neighborhood”when finding their first job; It has also revealed the space shaped by social relations as a distinguishing factor. The fact that the demand for cheap and insecure labor in Istanbul“spills over to the streets”with“under-the-counter”production workshops reveals that where you look for work is also an important dimension. This research examined the inclusion of first-generation Syrian immigrants in the labor market in Istanbul. The appearance of the second-generation immigrant generation, who were born, raised and educated in Istanbul, in the workforce can be continued with future studies.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    697668

    Potentialities for and limits to inclusion by education: The case of Syrian children's education in Turkey and child labour

    Eğitim tarafından içermede potansiyeller ve limitler: Türkiye'deki Suriyeli çocukların eğitimi ve çocuk işçiliği

    YASEMİN KIZILOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Sosyal HizmetOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Sosyal Politika Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET OKYAYUZ

  2. Tez No

    515202

    Humanitarian assistance policies of the European Union towards syrian refugees in Turkey

    Avrupa Birliği'nin Türkiye'deki Suriyeli mültecilere yönelik insani yardım politikaları

    CANSU ÇELİKER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Siyasal BilimlerOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAŞAK KALE LACK

  3. Tez No

    811956

    Entrepreneurship experiences of Syrian immigrants in Turkey: The case of Başakşehir

    Türkiye'deki Suriyeli göçmenlerin girişimcilik deneyimleri: başakşehir örneği

    ZEYNEP RANA KAVAKDAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Uluslararası İlişkilerİstanbul Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURCAN ÖZGÜR BAKLACIOĞLU

  4. Tez No

    644174

    The effect of Syrian refugees on the school enrollment of youth in Turkey

    Suriyeli göçmenlerin Türkiye'deki gençlerin okula kaydolmasına etkisi

    ELİF ERBAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    EkonometriBoğaziçi Üniversitesi

    Ekonomi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT KIRDAR

  5. Tez No

    861389

    Suriyeli göçmenlerin Türkiye'nin demografik yapısına etkisi

    The impact of Syrian immigrants on Turkey's demographic structure

    MEHMET KURT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Uluslararası İlişkilerİstanbul Arel Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. VOLKAN TATAR

Geri Dön