İki kutuplu dünya düzenine eklemlenme sürecinde Türkiye'de egemen fikir akımları ve başat politikalar ekseninde müziğin araçsallaştırılması (1945–1989)
The instrumentalization of music within the framework of ideologies and policies prevalent in Turkey during the admission process to the bipolar world order (1945-1989)
- Tez No: 865339
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKKI ALPER MARAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Tarih, Music, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: ANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİ
- Enstitü: Müzik ve Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 312
Özet
Bu çalışma, İkinci Dünya Savaşı'nın bitimiyle başlayan Soğuk Savaş sürecinde dünyada yaşanan kutuplaşmaların Türkiye Cumhuriyeti'nin iç politikasına yansımalarına ve Türk siyasi tarihine damga vuran belli başlı olayların müzik üzerindeki izdüşümlerine odaklanmaktadır. Basılı metinler, resmî belgeler ve diğer yazılı-görsel dokümanların yanı sıra diskoloji disiplininden yararlanılarak örüntülenen bu çalışmada, incelenen dönemde kaydedilmiş yüzlerce plak ve kaset araştırmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Şarkıların duysal tasarımlarından ve sözlerinden hareketle, ele alınan döneme, klasik tarih yazımından farklı bir bakışla yaklaşılması hedeflenen bu tezde, müzik odaklı bir bakış açısı sunmak ve alternatif tarih yazımında diskoloji araştırmalarının önemine dikkat çekmek istenmiştir. Nitekim, İki kutuplu dünya düzeninde Türkiye'de yaşanan siyasi çekişmelerin ve egemen söylemlerin dış siyasada benimsenen politikalarla girift bir etkileşimde olduğu ve tüm siyasi hamlelerin ülkenin kültür-sanat yaşamına tesir ettiği görülmektedir. İki kutuplu dünyanın gerginliklerinden payını alan Türkiye Cumhuriyeti, özgün toplumsal yapısıyla bir yandan da Türk hükûmetlerinin benimsediği politikalara muhalefet eden geniş kitlelerin mücadelelerine tanıklık etmiştir. Bu bağlamda Soğuk Savaş döneminde Türkiye'de müzik gerek hükûmetlerin gerekse muhalif yapıların egemen söylemlerini pekiştirmek ve propaganda yapmak amacıyla araçsallaştırılmıştır. İkinci Dünya Savaşı'nın bitişiyle başlayıp Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla sembolik anlamda sona eren Soğuk Savaş sürecinde, dünyada yaşanan gelişmelere paralel bir dış politika izleyen Türkiye Cumhuriyeti hükûmetleri Doğu Bloğuna karşı mesafeli bir tavır sergilerken Batı Bloğu ile yakın ilişkiler geliştirmişlerdir. Siyasi ve ekonomik yakınlaşmanın bir neticesi olarak kültürel anlamda da Batı Bloğu ülkelerinden etkilenen Türkiye'de, özellikle 1950'li yıllardan itibaren popüler müzik türlerinde belirgin bir Avrupa, Amerika (ABD) etkisi görülmüştür. Ancak yine bu süreçte, sol tandanslı hareketler içinde sosyalist devletlerin kültürlerine, müziklerine gösterilen ilgi“devrimci müzik geleneği”olarak anılabilecek bir müzikal tavrı ortaya çıkarmıştır. Sözlü kültürün taşıyıcılarından kimi âşıklar ve ozanlar da bu dönemde politize tavır sergileyerek eserlerinde siyasi konulara değinmiş; özellikle 1960 ve 1970'li yıllarda kayda aldıkları şarkılarla propaganda süreçlerinde yer almıştır. Ancak politik kimlikleriyle tanınan âşık ve ozanların 12 Eylül 1980 Darbesi'nin ardından tutuklanmaları ya da ülke dışına kaçmak zorunda kalmaları Türkiye'de bu tür sözlü kültür geleneğinin sürekliliğini sekteye uğratmıştır. Bu bağlamda çalışmada, diskoloji disiplini çerçevesinde ulaşılan plak kayıtlarıyla kültür tarihi açısından son derece önemli oldukları düşünülen halk şairlerinin eserlerinin gün yüzüne çıkarılması ya da yeniden gündeme getirilmesi önemsenmiştir. Tarih araştırmalarında alışılageldiği üzere, dünyadaki siyasi çekişmelerin yalnızca ülkelerin dış ve iç politikalarının şekillenmesinde etkili olmadığının vurgulanmaya çalışıldığı bu tezde, iki kutuplu dünyanın gerginliklerinin Türkiye Cumhuriyeti'nin politik tercihlerinin yanı sıra kültür-sanat pratiklerinin şekillenmesinde de etkili olduğunun altı çizilmek istenmiştir. Ele alınan dönemde, Türkiye'de egemen politikaların ya da başat fikir akımlarının temsilinde başvurulan bir araç olarak müzik; kimi zaman âşıkların dilinden yükselirken kimi zaman da muhalif grupların ya da mevcut hükûmetlerin savunucusu oldukları fikirlerle örüntülenerek etkin bir propaganda unsuru olarak kullanılmıştır. Soğuk Savaş boyunca süregiden devletlerarası rekabetin Türkiye'de müzik pratiklerinin biçimlenmesi üzerinde etkili olduğu savından hareketle kaleme alınan bu tezde, 1945-1989 yılları arasında Türkiye'de müziğin hem siyasi kampanyalar hem de başat fikir akımları ekseninde araçsallaşması örnekleri sunulmaya çalışılmıştır. Ayrıca plak, kaset gibi ses taşıyıcılarının araştırmaya dahil edilmesiyle, ele alınan döneme dair alternatif bir anlatı önermek, perspektif oluşturmak hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the effects of polarisation in the world during the Cold War Period following the end of the World Ward II on domestic policy of Türkiye and projections of major incidents in Turkish political history on music. Hundreds of sound recordings and tapes produced in the given period established the starting point of this study with a regard to and using the benefits of discology discipline in addition to printed texts, official documents besides other written and visual materials. With a different approach from those of the common, classic historiographies, this thesis aims to present a perspective with a focus on music on the bases of audial design as well as respective song lyrics whereby emphasizing the importance of discology studies within supporting, if not alternative history writing regarding the period elaborated. As a matter of fact, the political debates and dominant discourses experienced in Türkiye within the scope of bipolar world Order have an intricate interaction with the decisions adopted in foreign policy, and consequently, all political actions do affect the cultural and artistic life of the country. With her authentic sociological structure, Turkish Republic affected by the tensions of bipolar world also witnessed the struggle of large masses opposing the policies adopted by the Turkish governments. Within this context, the music in Türkiye was instrumentalized in Cold War Period in order to reinforce dominant discourses of both governments and opponent organizations and used as a tool of propaganda. During the Cold War Period which started following the end of the Second World War and finished symbolically with the demolition of the Berlin Wall, the governments of Turkish Republic applied parallel policies to developments in the world; keeping themselves distant to Eastern Bloc countries they had rather close links with the Western Bloc. As a result of political and economic rapprochement, Türkiye was influenced by the Western Bloc also culturally, where a significant European, American (USA) affiliation, especially with popular music genres since the 1950s, might be observed. However, the interest in culture and music of socialistic counties among organizations with leftist tendencies introduced a musical character and undertakings forming the so-called“revolutionist music tradition”. Some members of the âşık tradition –Middle Eastern equivalents of troubadours or minstrels and folk poets– who are the conveyers of oral culture touched on political subjects by adopting mostly a critical attitude and took part in propaganda processes with the songs they recorded especially between 1960s and 1970s. Never the less, this path of sustainability of such an oral tradition in Türkiye was interrupted because of the fact that many of such politically engaged minstrels and folk poets were either arrested or were forced to flee from the country after the military coup dated 12th September, 1980. Within this context, this study also tries to highlight– or update the importance– of the achievements of these minstrels/folk poets in the given cultural history regarding their recordings reached and elaborated under the realms of the Discology discipline. Slightly different from the common historiographies this study moreover tries to emphasize that political conflicts in the world do not only affect the countries' internal and foreign affairs policies but also have drastic impacts on cultural and art practices–such as of Türkiye under the shade of the conflicts of bipolar world had in addition to political preferences. During the period under consideration, music as an effective tool of propaganda is used in the representation of and interwoven with the dominant policies or principal movements of thought advocated by the governments in charge in Türkiye as well as of those of the opposition groups, notwithstanding the folk poets. Arguing that the international rivalry affected musical practices of Türkiye during the Cold War Period, this study tries to highlight the examples of the instrumentalization of the music used both in political campaigns and principal movements of thought between the years of 1945 and 1989. Furthermore, with the inclusion of sound media such as records and tapes into the study, suggesting an alternative narration for the given period and creating a new perspective is aimed.
Benzer Tezler
- Transformation of the Istanbul skyline since the 1950s
İstanbul şehir silüetinin 1950 sonrası değişimi
EBRU ŞEVKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL
- Neoliberal politikalar ekseninde toplumun yeniden inşasında başvurulan gelenek kurgusuna bir örnek olarak Türkiye'de halk müziği algısı ve değişimi
Perception of folk music and its change reflecting the idea of tradition as a tool for reconstructing the public in Turkey under neoliberal politics
ÖZGÜR KİREZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİMüzikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. EROL PARLAK
- Türkiye'de neo-liberal politikaların uygulanmasında devlet insiyasi ve iktisadi rolü: Anavatan Partisi (1983-1989) ve AK Parti(2003-2011) dönemlerinin karşılaştırılması
The political and economic role of the state in the application of neo-liberal policies in Turkey: Comparison of Motherland Party (1983-1989) and Justice and Development Party (2003-2011) periods
ŞABAN ÖZTÜRK
Doktora
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİnönü ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHADDİN BAKAN
- Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası kurulan Türk Cumhuriyetlerinin Türk dış politikasına etkisi
The effect of the Turkish Republics founded after the dissolvation of the Soviet Union on Turkish foreign policy
HÜSEYİN İNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerİstanbul Ticaret ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİM KEMAL BÜLENT ÖKE
- NATO'nun barış için ortaklık konsepti ve güvenlik politikaları
NATO' partnership for peace concept and security policies
TUGAY GÜRLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Uluslararası İlişkilerUfuk ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Bölümü
DOÇ. DR. MEHMET OKYAYUZ