Kadın çevirmenlerin edebiyatımızdaki 'Dişil' izlerini sürmek: Çeviri tarihimizde Seniha (Rauf) Sami Moralı
Following the feminine traces of women translators in Turkish literature: Seniha (Rauf) Sami Morali in Turkish translation history
- Tez No: 866965
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BANU KARADAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Western Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
Bu tez, Türk kültür ve edebiyat dizgesinde önemli roller üstlenmiş, ancak çeviri tarihinde yeterince temsil edilmemiş kadın çevirmenlerden Seniha (Rauf) Sami Moralı'yı merkezine almaktadır. Çevirmeni, homojen bir topluluğun üyesi olarak değil, kendi (öz)yaşam öyküsü ve bireysel özelliklerinin temelinde ele alan ve çevirmenin içinde bulunduğu bağlam içerisindeki eyleyiciliğini vurgulayan çevirmen araştırmalarından hareketle (Kaindl, 2021, s. 10-2), tez çalışmasında arşive dayalı mikrotarih yönteminden (Atefmehr & Farahzad, 2022) yararlanılmakta ve kapsamlı bir araştırma sürecinin sonucunda elde edilen birincil ve ikincil kaynakların ışığında, Seniha Hanım'ın çevirmen kimliğinin, bulunduğu sosyokültürel ve politik bağlam içerisinde konumlandırılıp tanımlanması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, tezde öncelikle Seniha Hanım'ın yaşamı ve ailesiyle ilgili ayrıntılara yer verilmektedir. Bir sonraki aşamada ise, Seniha Hanım'ın çevirmenlik, yazarlık, müzecilik ve Osmanlı-Türk kadın hareketi temsilciliği rollerinden oluşan“çoklu yaşamları”(Meylaerts, 2013) ayrı başlıklarda irdelenmekte ve böylelikle çevirmen rolü ile diğer rolleri arasındaki etkileşimler sorgulanmaktadır. Seniha Hanım'ın hem çeviri hem de kadın tarihlerinin kesişiminde faaliyetler yürütmüş olmasından hareketle, tez çalışmasında aynı zamanda disiplinlerarası bir bakış açısı benimsenmektedir. Benimsenen bu bakış açısıyla, hem Osmanlı-Türk kadın hareketinin tarihi, çeviribilimin“yeniden yazım”(Lefevere, 1992; 2014/1985) ve“öz-çeviri”(Grutman, 2009) kavramları ışığında (yeniden) okunmakta hem de Seniha Hanım'ın günümüze daha çok“ilk kadın müzeci/arkeolog”olarak taşınmış olmasının nedeni ilgili dönemin toplumsal cinsiyet politikaları bağlamında sorgulanmaktadır. Tezde ortaya konan tüm veriler ve değerlendirmelerin sonucunda, Seniha Hanım'ın yeni Türk kimliğinin inşa edildiği erken Cumhuriyet Dönemi'nde“çok yaşamlarının”tümünde 'milli romantik' bir duruş benimseyerek, geleceğinin temellerini geçmiş kökleri üzerine inşa eden bir Türk kimliği tasavvur ettiği ortaya konmaktadır.
Özet (Çeviri)
This dissertation examines Seniha (Rauf) Sami Moralı, a notable yet underrepresented female translator in Turkish translation history. Drawing on translator studies' approach, which emphasizes the individuality of translators, rejecting the notion of a homogenous collective and recognizing translators as unique individuals with personal agency, embedded within social and cultural contexts (Kaindl, 2021, s. 10-2), the study aims to identify and describe Moralı's translator identity within the socio-cultural and political context in which she lived and acted. Employing archival methodology (Atefmehr & Farahzad, 2022), the study synthesizes primary and secondary sources obtained through a comprehensive research process to construct Moralı's identity. To this end, the thesis first provides details about Moralı's life and family. Next, examining Moralı's“multiple lives”(Meylaerts, 2013) as a translator, writer, museologist/archaeologist and a member of the Ottoman-Turkish women's movement, the study establishes connections between her translatorial role and other positions. As Moralı acted at the intersection of both translation and women's histories, the study also adopts an interdisciplinary perspective, (re)interpreting the historical background of the Ottoman-Turkish women's movement from the perspective of translation studies' concepts, specifically 'rewriting' (Lefevere, 1992; 2014/1985) and 'self-translation' (Grutman, 2009), and questions why Moralı has been primarily remembered as 'the first Turkish woman museologist/archaeologist' in the context of the gender politics of the relevant period. The thesis reveals that Moralı adopted a 'national romantic' stance as a translator and in her 'multiple lives' during the early Republican Period in the pursuit of shaping and preserving what she envisioned as a unique Turkish identity, which constructs its future by drawing upon its historical foundations.
Benzer Tezler
- Feminist yayınevleri ayizi ve Güldünya örnekleri ışığında Türkiye'de feminist çeviri yaklaşımlarına ve feminist çevirmen kimliğine genel bakış
An overview of feminist translation approaches and feminist translator's identity in Turkey in the light of feminist publishing houses ayizi books publishing house and Güldünya publishing
YEŞİM PİRPİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA AYIK AKÇA
- Problematizing translated popular texts on women's sexuality: A new perspective on the modernization project in Turkey from 1931 to 1959
Kadın cinselliği üzerine yayınlanmış popüler metin çevirilerinin eleştirel analizi: Türkiye'de modernizasyon projesine yeni bir bakış (1931-1959)
MÜGE IŞIKLAR KOÇAK
Doktora
İngilizce
2007
Mütercim-TercümanlıkBoğaziçi ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. SALİHA PAKER
- Les retraductions en Turc du Deuxième Sexe de Simone de Beauvoir: Une perspective féministe de la traduction
Simone de Beauvoir'ın İkinci Cinsiyet adlı yapıtının yeniden Türkçeye çevirileri: Çeviriye feminist bir yaklaşım
BANU KORKMAZ
Yüksek Lisans
Fransızca
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM AKSOY ALP
- The role of gender in the process of translation
Çeviri çalışmalarında cinsiyetin etkisi
BURAK HİLMİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Mütercim-TercümanlıkAtılım ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. N .BERRİN AKSOY
- Doğu-batı ekseninde feminist çeviri
Feminist translation on eastern and western axis
EBRU AK
Doktora
Türkçe
2017
Mütercim-TercümanlıkSakarya ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLYAS ÖZTÜRK