Xuanzang biyografisi'nde fiil yapımı
Verb formation in Xuanzang biography
- Tez No: 869297
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Ancient Linguistics and Cultures, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Uygurca, Xuanzang Biyografisi, Fiil Yapımı
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 1028
Özet
Türk dili ve kültürü açısından önem arz eden dönemlerden biri de, 'Eski Uygur Türkçesi' dönemidir. Bu dönemde çoğunlukla dini nitelikli ve çeviri eserler bulunmaktadır. Hem içeriği, hem türü, hem de üslubu bakımından dönem eserlerinden ayrılan ender metinlerden biri Xuanzang Biyografisi adıyla bilinmektedir. Bu metin Orta Asya'nın ünlü gezginlerinden Xuanzang'ın VII. yüzyılda Çin'den Hindistan'a yapmış olduğu seyahati konu edinir. Eser, X. yüzyılda Şiŋko Şeli Tutuŋ tarafından Çinceden Eski Uygur Türkçesine çevrilmiştir. Dönem eserleri arasında önemli bir yere sahip olan Xuanzang Biyografisi, gerek hacmi, gerekse metin çalışmalarının ayrı ayrı neşredilmesinden ötürü bugüne kadar bütünüyle ele alınmamış ve eser üzerinde bütünlüklü çalışmalara da yer verilmemiştir. Bu çalışmada ilk olarak on bölümden oluşan Xuanzang Biyografisi metninin parça parça farklı dil ve coğrafyalarda yayımlanan neşir çalışmaları metin-çeviri-transkripsiyon ve transliterasyon esasında bir araya getirilerek birleştirilecek ve böylelikle eserin tam bir metni elde edilecektir. Elde edilen metnin gramatikal dizini hazırlanarak söz varlığı ortaya çıkarılacak ve bu söz varlığından hareketle metinde fiil yapımı yöntemleri incelenecektir. Xuanzang Biyografisi metni esasında Eski Uygur Türkçesinde fiil yapımı, iki ana grup altında ele alınacaktır: 1. Türeme Yoluyla Fiil Yapımı; 2. Birleştirme Yoluyla Fiil Yapımı. İlk ana grup altında isimden fiil ve fiilden fiil türeten ekler; ikinci ana grup altında ise bir başka kelime veya kelime grubuyla birleşik fiil oluşturan yapılar üzerinde incelemeler yapılacaktır. Ayrıca tespit edilen kelimelerin kökenleri, kavram alanları ve semantiği üzerine elde edilen verilerden hareketle analiz ve değerlendirmeler yapılarak eserin fiil yapımı ve semantik yönünden zenginliği ortaya konulacaktır.
Özet (Çeviri)
One of the important periods in terms of Turkish language and culture is the 'Old Uighur Turkish' period. In this period, there are mostly religious and translation works. One of the rare texts that differs from the works of the period in terms of both content, genre and style is known as Xuanzang Biography. This text is about the journey of Xuanzang, one of the famous travellers of Central Asia, from China to India in the VII century. The work was translated from Chinese into Old Uyghur Turkish by Shiŋko Sheli Tutuŋ in the Xth century. Xuanzang Biography, which has an important place among the works of the period, has not been handled in its entirety until today due to its volume and the separate publication of textual works, and there have been no holistic studies on the work. In this study, first of all, the text of the Xuanzang Biography, which consists of ten chapters, will be brought together on the basis of text-translation-transcription and transliteration, and thus a complete text of the work will be obtained. The grammatical index of the text will be prepared and its vocabulary will be revealed, and based on this vocabulary, verb construction methods in the text will be analysed. Based on the text of Xuanzang Biography, verb construction in Old Uyghur Turkish will be discussed under two main groups: 1. Verb Construction by Derivation; 2. Verb Construction by Compounding. Under the first main group, the suffixes that derive verbs from nouns and verbs from verbs; under the second main group, the structures that form a compound verb with another word or word group will be examined. In addition, the richness of the work in terms of verb construction and semantics will be revealed by making analyses and evaluations based on the data obtained on the origins, concept areas and semantics of the identified words. Key Words : Old Uyghur, Xuanzang Biography, Verb Formation.
Benzer Tezler
- Xuanzang Biyografisi IX. metninin söz varlığı
Vocabulary of Xuanzang Biography IX. text
AYŞE SEMA UYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACER TOKYÜREK
- Die alttürkische Xuanzang Biographie IX
Eski Türkçe Xuanzang Biyografisi IX
HAKAN AYDEMİR
Doktora
Almanca
2010
Türk Dili ve EdebiyatıGeorg-August-Universität GöttingenEski Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KLAUS RÖHRBORN
- Untersuchungen zum Wortschatz der alttürkischen Xuanzang-Biographie (mit besonderer Berücksichtigung von Buch IX)
(IX. Kitap Özelinde) eski Türkçe Xuanzang Biyografisi'nin sözvarlığı üzerine incelemeler
HAKAN AYDEMİR
Yüksek Lisans
Almanca
2007
Türk Dili ve EdebiyatıGeorg-August-Universität GöttingenTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PROF. DR. KLAUS RÖHRBORN
- Buddhist çevre Eski Uygur Türkçesi metinlerinde tabâbet
Medical terminology in the Old Uighur Turkish Buddhist texts
NESLİHAN ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. C. ERALP ALIŞIK
- Uygur ve Karahanlı Türkçesinde itaat kavramı
The concept of obedience in Uigur and Karakhanid Turkish
HÜSNÜ ÇAĞDAŞ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN ÇETİN