Geri Dön

A study on understanding potential users' intention to use micro-mobility vehicles: E-scooter systems in İstanbul

Potansiyel kullanıcıların mikromobilite araçlarını kullanma niyetlerini anlama üzerine bir çalışma: İstanbul'da e-scooter sistemleri

PDF İndir

  1. Tez No: 886478
  2. Yazar: SEMANUR KAPLAN
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM CEM ALPPAY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 229

Özet

'Teknoloji' kelimesini Türk Dil Kurumu (TDK); İnsanın maddi çevresini denetlemek ve değiştirmek amacıyla geliştirdiği araç gereçlerle bunlara ilişkin bilgilerin tümü, olarak tanımlamaktadır. Bu bağlamda incelediğimizde tasarlanan, insanların kullanımına sunulan her ürünü bir teknoloji olarak değerlendirebiliriz. Bu yeni ürünlerin bireyler tarafından kabul görmesi ve kullanım niyetlerinin anlaşılması ise hem teknolojinin gelişmesi hem de ürünlerin başarılı olmasına olanak sağlayacaktır. Kullanıcı odaklı tasarım yaklaşımıyla bir ürünün potansiyel kullanıcılar tarafından kabul görüp görmemesini anlamak, kullanıcıların gelecekteki kullanım niyetlerini öngörebilmek pazarda daha başarılı daha kârlı ürünler oluşturabilmek açısından oldukça önemlidir. Kullanıcıların ürünü kullanmaya yönelik motivasyonlarını anlamak adına oluşturulan UTAUT2 modeli; performans beklentisi, efor beklentisi, sosyal etki, kolaylaştırıcı koşullar, hedonik motivasyon, fiyat değeri, algılanan risk, alışkanlık, davranışsal niyet ve kullanım davranışları bağlamında incelemektedir. Bu yaklaşımla, ürünün kullanıcılar ve potansiyel kullanıcılar tarafından gelecekteki kullanım niyetlerinin, ürünü tercih edip etmeme nedenlerinin açığa çıkarılması hedeflenmektedir. Üreticilerin temel hedefinin ürettikleri ürünleri mümkün olduğu kadar çok kullanıcıya ulaştırma amaçları göz önüne alındığında hedef kitlenin ürünlere yönelik algısını, kullanım niyetlerini anlayabilmek pazarda önemli yer tutan ürünler ortaya koyabilmek adına oldukça önemlidir. Bu bağlamda endüstriyel tasarımcıların misyonuna; hedef kullanıcılar tarafından kabul edilebilir ürünler tasarlama görevi eklenmektedir. Paylaşımlı mikro mobilite araçlarının teknoloji kabulüne dair araştırmalar oldukça az olup literatürde bu alan eksik görülmüştür. 'Genişletilmiş bütünleşik teknoloji kullanımı ve davranışı modeli (UATUT2) temel alınarak potansiyel kullanıcılarla bir araştırma yapılmıştır. Mikro mobilite araçları bağlamında kullanıcı davranış niyetlerini etkileyen faktörlerin araştırılması ve hayatı kolaylaştıran, ekolojik olan bu ürünlerin şehir içi ulaşımda farklı yaş grupları arasında kullanılmasını artırmak adına niyetlerini etkileyen faktörlerin araştırılması ve hayatı kolaylaştıran, ekolojik olan bu ürünlerin şehir içi ulaşımda farklı yaş grupları arasında kullanılmasını artırmak adına ürün tasarım iyileştirme önerileri yapılması hedeflenmektedir. Bu çalışmada teknoloji kabulü, İstanbul'da sık sık görülmeye başlanan mikro mobilite araçlarından e-scooter bağlamında araştırılmıştır. Ürün kabul fenomeni, ürün kabul modelleri, kentsel ulaşım, paylaşımlı mikro-mobilite sistemleri konuları incelenmiştir. Ulaşım insan hayatında her zaman önemli bir ihtiyaç olmuştur. Tekerleğin icadından bu yana insanoğlu bir yerden başka bir noktaya ulaşmak adına sayısız yöntem denemiştir. Medeniyetimizin geldiği bu noktada oluşturduğumuz altyapıların, kentsel tasarımların ulaşımı kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı önemli bir soru haline geldi. Özellikle büyükşehirlerde artan nüfus ile birlikte – raylı sistemlere ve deniz yoluna rağmen- kara yollarında hala büyük trafik sorunları meydana gelmektedir. Toplu taşımadaki kalabalık, hijyen sorunları, konforsuz ulaşım gibi olumsuz nedenlerden dolayı insanlar bireysel araçlar edinmeyi tercih etmiş bu durum da beraberinde daha çok kaos, kaza ve trafik yoğunluğu getirmiştir. Tam da bu noktada bireysel yolculuğun en minimal hali olan mikro mobilite araçları devreye girmiştir. Bireysel kullanım imkanı, çevreye verdikleri zararın diğer araçlara göre daha az olması, kolay park edilebilir oluşu, trafik yoğunluğuna takılmadan kolayca yolculuk imkanı, benzinli araçlara göre daha ucuz olması gibi pek çok etken mikro mobilite araçlarının kullanımını artırmıştır. Ülkemizde büyükşehirlerde kullanılmaya başlanan paylaşımlı mikro mobilite sistemleri, insanların yukarıda saydığımız ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla oluşturulmuştur. Bu araştırma kapsamında teknoloji kabulü, paylaşımlı mikro mobilite sistemlerinden Türk halkının henüz tam anlamıyla aşinalık kazanmadığı e-scooterlar bağlamında incelenmektedir. Paylaşımlı e-scooterlar Türkiye'de ilk kez 2019 yılının mart ayında İstanbul'da hizmete sunulmuştur. Bu araçların kiralanabilmesi için bir uygulamanın telefona indirilmesi, hesap oluşturulması gerekmektedir. Kullanılacak e-scooterın kilidi uygulama kullanılarak açılır ve aracın GPS sistemi kullanılarak araç yolculuk başına harcanan süre hesaplanarak uygulama üzerinden ücretlendirme yapılır. Uygulamanın kullanılabilirliği oldukça başarılıdır. Tüm olumlu özelliklerine ek olarak e-scooterların kullanımı büyük şehirlerde birtakım sorunlara yol açmıştır. E-scooter nedeniyle yaralanması ve ölümlerin artması nedeniyle 3 Nisan 2023'te Paris'te yapılan referandum ile paylaşımlı elektrikli scooter'lar yasaklanmıştır. Bu yasağın ardından yaklaşık 1.000.000 şahsi scooter satışının olması toplumun bu araçlara olan ihtiyacını göz önüne sermektedir. Ülkemizde artan nüfusla beraber çoğalan trafik sorunlarının, mikro mobilite araçlarına olan eğilimi artıracağını düşünebiliriz. Bu nedenle hala yeni sayılabilecek bu teknolojiye dair davranışsal niyeti anlayabilmek adına bu araştırma önemlidir. Tezin ilk bölümünde, çalışmanın amacı, araştırma soruları ve tezin genel yapısı açıklanmaktadır. Tezin ikinci bölümü, literatür taramasından oluşmaktadır. Literatür taraması kapsamında, paylaşımlı mikro-mobilite sistemlerine, kentsel ulaşıma ve teknoloji kabül modellerine yer verilmiştir. Bu bölümde, ilk olarak mikro mobilite literatürü incelenmiş, tanımı ve sınıflandırılmasına dair araştırmalar sunulmuştur. Araştırma paylaşımlı mikro mobilite sistemi üzerinden yapıldığı için mikro mobilite başlığı altına ürün servis sistemleri üzerine yapılmış araştırmalar incelenmiş, servis sistemleri ve mikro mobilite sistemlerine yönelik yapılmış güncel araştırmalar örneklendirilmiştir. Daha sonra kentsel ulaşım başlığı altında dünyada en çok kullanılan ulaşım sistemleri ve mikro mobilite ile ilişkileri ayrıntılı bir şekilde araştırıldı. Araştırma İstanbul özelinde gerçekleştiği için İstanbul'daki kentsel ulaşım sistemleri incelendi ve mikro mobilite sistemleri ile ilişkileri imcelendi. Üçüncü ve son başlık olarak inovatif ürünlerin ortaya çıkmasındaki teknoloji değişimine bağlı olarak, tüketici davranışlarını öngörmek amacıyla geliştirilen modeller ve teknoloji kabulü fenomeni kavramı incelenmiştir. UTAUT2 modelini oluşturan teori ve modeller açıklanmış, mikro mobilite vli güncel araştırmalar sunulmuştur. Tezin üçüncü bölümünde, tezin metodolojisi detaylı olarak anlatılmıştır. Araştırma yöntemi; yarı yapılandırılmış görüşme, saha çalışması, UTAUT2 anketi ve tasarım değerlendirme anketi olmak üzere dört aşamadan oluşmaktadır. İlk kısımda katılımcılar saha çalışmasının yürütüleceği konuma davet edilmiş ve yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler esnasında katılımcıların kentsel ulaşıma, paylaşımlı mikro mobilite sistemlerine dair görüşleri alınmıştır. Daha önce neden e-scooer kullanmadıkları anlaşılmaya çalışıldı. İkinci aşama (saha çalışması) Süreyya plajında bulunan Maltepe etkinlik alanında yer alan trafik eğitim parkurunda gerçekleştirilmiştir. E-scooter araçlarının kabuksuz yapısı ve kullanıcıların deneyimsizliği göz önüne alınarak olası bir düşme, yaralanmada zararı en aza indirmek adına saha çalışması mavi kod deneyimi olan tam teçhizatlı bir sağlık personeli gözetiminde gerçekleştilmiştir. Katılımcılara koruyucu ekipman (kask, dizlik, dirseklik ve bileklik) sağlanmıştır. Belirlenen alanda katılımcılara belirli görevler verilmiş ve bu görevleri tamamlamaları beklenmiştir. Katılımcıların ürün ve sürüş deneyimleri ile ilgili etkileşimleri gözlemlenip saha çalışması sonrasında seçilen ürün grubunun kullanımı açısından kabulünü anlamak için katılımcılarla, UTAUT2 modeline uygun açık ve kapalı uçlu sorular içeren tekrar bir yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Sonrasında UTAUT2 anketi ve tasarım değerlendirme anketi yöneltilerek soruları cevaplandırmaları istenmiştir. Cevaplar analiz edilip aktarılmıştır. Bu çalışma, kullanıcıların e-scooter ürününü kullanımı ve ürünü kabul etme durumlarıyla ilgili genel görüşleri belirlemeye yönelik yapılmıştır. Tezin dördüncü bölümünde, yarı yapılandırılmış görüşmeler, saha çalışması/gözlemler ve anketlerden elde edilen veriler analiz edilerek, sonuçlar sunulmuştur. Tezin son bölümü, araştırma sonuçlarının özetlenmesini içerir ve aynı zamanda çalışma süresince karşılaşılan kısıtlamaları değerlendirir. Saha çalışması, yarı yapılandırılmış görüşmeler, anketler ve gözlemler temel alınarak, bu tezde e-scooter bağlamında mikro mobilite araçlarının kabulünü etkileyen faktörler incelenmektedir. Bu sebeple, elde edilen sonuçları dikkate alarak, kentsel ulaşım ve mikro mobilite bağlamında kullanılan teknolojik ürünlerin kullanılabilirliği ile ilgili soruları yanıtlamak amacıyla oluşturulan ürün kabul modeli, gelecek çalışmalara katkı sağlamayı hedeflemektedir.

Özet (Çeviri)

The word 'Technology' is defined by the Turkish Language Association (TDK); It is defined as all the tools and related information that people have developed to control and change their material environment. When we examine it in this context, we can consider every product designed and made available to people as a technology. Acceptance of these new products by individuals and understanding their usage intentions will ensure both the development of technology and the success of the products. Understanding whether a product will be accepted by potential users and predicting users' future usage intentions with a user-centered design approach is very important in terms of creating more successful and profitable products in the market. UTAUT2 model created to understand users' motivations for using the product; It is examined in the context of performance expectancy, effort expectancy, social influence, facilitating conditions, hedonic motivation, price value, perceived risk, habit, behavioural intention and usage behaviours. With this approach, it is aimed to reveal potential users' intentions to use the product in the future and their reasons for choosing or not choosing the product. Considering the main aim of manufacturers to deliver their products to as many users as possible, it is very important to understand the target audience's perception of the products and their usage intentions in order to produce products that have an important place in the market. In this context, the mission of industrial designers is; The task of designing products acceptable to target users is added. Within the scope of this research, a literature review was conducted on technology acceptance models, urban transportation and shared micro-mobility systems. Urban transportation and product service systems are examined in the context of shared micro-mobility vehicles. Shared micro-mobility systems offer innovative solutions that transform urban transportation, making it more sustainable, accessible and economical. It will have an important place in urban transportation in the future with its features such as reducing traffic congestion, being environmentally friendly, providing accessibility to other public transportation networks, being economical and being healthier because it encourages physical activity. In this context, within the scope of this thesis, a research was conducted on potential users using the 'Unified theory of acceptance and use of technology (UATUT2)' in order to analyze the factors affecting the technology acceptance of shared micro-mobility vehicles in urban transportation. Data collection stages are as follows; It consists of semi-structured interviews, field stud and surveys. The research results were evaluated together with the findings. Based on the findings obtained within the scope of the research, a comprehensive insight was obtained about the intentions of potential users to use shared micro-mobility systems in the future and development suggestions were presented for industrial designers to develop e-scooters.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    600843

    İş ortamında oyunlaştırmanın kullanımı: Teknoloji kabul modeli

    Using the gamification in the business environment: Technology acceptance model

    NİLAY AY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÇİĞDEM ALTIN GÜMÜŞSOY

  2. Tez No

    895434

    Siber uzay çağında mimari potansiyeller: Dijital oyunlar üzerinden bir takım güncelleştirmeler

    Architectural potentials in the cyberspace era: Updates through digital games

    YILMAZ BERKAY DEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURBİN PAKER KAHVECİOĞLU

  3. Tez No

    816582

    Jordan from brick and mortar to click and mortar phamracies: Factors influencing the adoption of online pharmacies in Jordan

    Ürdün'de çevrimiçi eczanelerin kabulünü etkileyen faktörler

    JOUD JABER ROMIEH

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    İşletmeBahçeşehir Üniversitesi

    İşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET ERKUŞ

  4. Tez No

    745802

    Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat

    Metafor Kavramına Retorik- Belâgat Mukayesesi İçinde ve Belâgat Terminolojisinde Kavramsal Karşılık Arayışları

    MEHMET AKİF DUMAN

    Doktora

    Almanca

    Almanca

    2018

    DilbilimJohannes Gutenberg-Universität Mainz

    Türkoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HENDRİK BOESCHOTEN

  5. Tez No

    896583

    Factors affecting user behavioral intention to adopt self-service kiosks in airports: A structural equation modeling (SEM) approach

    Havaalanlarında self servis kiosklarını benimsemeye yönelik kullanıcı davranışsal niyetini etkileyen faktörler: Yapısal eşitlik modellemesi (YM) yaklaşımı

    MISAGH HAJI AMIRI

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Sivil Havacılıkİbn Haldun Üniversitesi

    İşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı

    PROF. ALİ OSMAN KUŞAKCI

Geri Dön