Mekânsal değişim izinde kentsel morfoloji incelemesi: Ortaköy ve Kuzguncuk
Urban morphology in the trace of spatial change: Ortaköy and Kuzguncuk
- Tez No: 888272
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET RIFAT AKBULUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Morfoloji, Şehircilik ve Bölge Planlama, Morphology, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Kentsel Morfoloji, Mekânsal Değişim, Kuzguncuk, Ortaköy, Kent Tarihi, Urban Morphology, Spatial Transformation, Ortaköy, Kuzguncuk, Urban History
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Koruma ve Yenileme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
İstanbul Boğazı'nın iki önemli yerleşim bölgesi olan Ortaköy ve Kuzguncuk'un mekânsal değişim süreçleri incelenmiştir. Bu iki bölgenin kentsel morfolojik yapısı analiz edilerek, zaman içerisindeki evrimlerini açığa çıkarmak hedeflenmektedir. Ortaköy ve Kuzguncuk, İstanbul'un zengin tarihi ve kültürel dokusunu yansıtan, farklı etnik ve dini toplulukların bir arada yaşadığı yerleşim alanıdır. Bu çalışmanın temel amacı, Ortaköy ve Kuzguncuk'un tarihsel gelişim sürecini kentsel morfoloji perspektifinden inceleyerek, Ortaköy ve Kuzguncuk özelinde mekânsal değişimlerini belirlemektir. Bu doğrultuda, tarihi haritalar ve güncel uydu görüntüleri kullanılarak detaylı mekânsal analizler yapılmıştır. Araştırma, 1920'li yıllarda hazırlanan J. Pervitich sigorta haritalarından başlayarak, günümüze kadar uzanan farklı dönemlere ait harita ve görüntüleri kapsamaktadır. Bu sayede, iki bölgenin tarihsel süreç içerisindeki mekânsal değişimleri karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Kentsel morfoloji kuramları ve bu kuramların kent tarihi araştırmalarındaki rolü ele alınmıştır. İngiliz, İtalyan ve Fransız ekollerinin kentsel morfoloji yaklaşımları incelenmiş ve özellikle M.R.G. Conzen'in çalışmaları üzerinde inceleme yapılmıştır. Conzen'in kent formu, yapı adaları, parseller ve sokaklar arasındaki ilişkileri inceleyen yöntemleri, bu çalışmanın teorik temelini oluşturmaktadır. Ayrıca, kentsel morfolojinin tarihsel süreçteki değişimlerin anlaşılmasındaki önemi vurgulanmıştır. Ortaköy ve Kuzguncuk'un tarihsel gelişim süreçleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmış ve bu süreçlerin kentsel dokular üzerindeki etkileri incelenmiştir. Ortaköy, antik çağlarda Arkheion adıyla bilinmekte olup, Bizans ve Osmanlı dönemlerinde önemli bir yerleşim alanı olmuştur. Kuzguncuk ise, Osmanlı döneminde Yahudi, Ermeni, Rum ve Türk topluluklarının bir arada yaşadığı bir bölge olarak öne çıkmaktadır. Her iki bölgenin tarihsel haritaları ve fotoğrafları kullanılarak mekânsal analizler gerçekleştirilmiş, bu bölgelerdeki değişimlerin sosyo-ekonomik ve politik koşullardan nasıl etkilendiği ortaya konulmuştur. Ortaköy ve Kuzguncuk'un kentsel yapıları, sokak ağları, yapı adaları ve parselleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu analizler sonucu her iki bölgedeki mekânsal değişimin tespit sokak dokularının değişimi ve parsel kullanımlarındaki dönüşümler, dönemsel karşılaştırmalar yapılarak analiz edilmiştir. Özellikle, 1920'li yıllarda her iki bölge içinde hazırlanan J. Pervitich sigorta haritaları ve 2020 yılına ait halihazır haritalar arasındaki farklılıklar detaylı olarak incelenmiştir. Çalışmada, Ortaköy ve Kuzguncuk'un kentsel morfolojik yapıları karşılaştırılmış ve mekânsal değişimleri etkileyen faktörler tespit edilmiştir. Kentsel morfolojinin kent tarihi araştırmalarında nasıl etkin bir şekilde kullanılabileceğine dair önemli bulgular sunulmuştur. Ortaköy ve Kuzguncuk'un kentsel dokusundaki süreklilik ve değişimler, bu bölgelerdeki tarihi izlerin günümüz kentsel yapısına nasıl yansıdığını göstermektedir. Sonuç olarak, bu çalışma, İstanbul'un kentsel kimliğinin ve değişimlerinin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlamaktadır. Ortaköy ve Kuzguncuk örnekleri üzerinden yapılan incelemeler, kentsel morfolojinin kent tarihi araştırmalarında nasıl etkin bir şekilde kullanılabileceğine dair önemli ipuçları sunmaktadır. Bu yaklaşım, kentlerin tarihsel ve kültürel mirasının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayarak, kentsel araştırmalarda daha bütüncül ve kapsamlı yaklaşımların benimsenmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This master's thesis examines the spatial transformation processes of two significant urban areas along the Bosphorus in Istanbul: Ortaköy and Kuzguncuk. The primary objective of this study is to analyze the urban morphological structures of these areas and trace their evolution over time. Ortaköy and Kuzguncuk exemplify the rich historical and cultural tapestry of Istanbul, where diverse ethnic and religious communities coexist. This study's primary objective is to investigate the historical development of Ortaköy and Kuzguncuk from an urban morphology perspective and to identify the spatial transformations that have occurred in these areas. To this end, detailed spatial analyses were conducted using historical maps and contemporary satellite images. The research encompasses a range of temporal periods, commencing with the insurance maps created by J. Pervitich in the 1920s and extending to contemporary maps and images. This comprehensive approach enables a comparative analysis of the spatial changes over time in these two regions. The thesis discusses urban morphology theories and their role in urban historical research. The approaches of the English, Italian, and French schools of urban morphology are examined in detail, with a particular focus on the works of M.R.G. Conzen. Conzen's methodologies, which explore the relationships between urban form, building plots, parcels, and streets, provide the theoretical foundation for this study. Additionally, the significance of urban morphology in understanding historical changes is emphasized. The historical development processes of Ortaköy and Kuzguncuk are examined in detail, analyzing the impact of these processes on urban textures. Ortaköy, known as Arkheion in antiquity, was an important settlement during the Byzantine and Ottoman periods. In contrast, Kuzguncuk emerged as a prominent area where Jewish, Armenian, Greek, and Turkish communities coexisted during the Ottoman era. Spatial analyses were performed using historical maps and photographs, revealing how socio- economic and political conditions influenced changes in these areas. The study provides a detailed examination of the urban structures, street networks, blocks, and parcels of Ortaköy and Kuzguncuk. These analyses contribute to a comprehensive understanding of spatial changes in both areas. The historical development of buildings, changes in street patterns, and transformations in parcel usage were analyzed through periodical comparisons. Significant attention was given to the differences between the 1920 J. Pervitich insurance maps and the 2020 current maps. The thesis compares the urban morphological structures of Ortaköy and Kuzguncuk and identifies the factors influencing their spatial transformations. It presents significant findings on how urban morphology can be effectively utilized in urban historical research. The continuity and changes in the urban fabric of Ortaköy and Kuzguncuk demonstrate how historical traces are reflected in the current urban structure. In conclusion, this study contributes to a better understanding of Istanbul's urban identity and transformations. The analyses of Ortaköy and Kuzguncuk provide valuable insights into the effective utilization of urban morphology in urban historical research. This approach underscores the necessity for more holistic and comprehensive methods in urban studies, which contribute to a more comprehensive understanding of the historical and cultural heritage of cities.
Benzer Tezler
- Yapılı çevrede mimari bir çözünürlük düzeyi olarak mikromorfoloji: Koşuyolu yerleşimi
Micromorphology as an architectural resolution level in built environment: The case of Koşuyolu
HASAN MURAD ADALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAN KAMİL GÜRER
- Kent morfolojisi kapsamında Ankara-Ulus 'harik mahali (anafartalar-hisarpark arası)' bölgesinde mekansal değişimlerin incelemesi
The spatial changes in the 'harik mahali' (anafartalar-hisarpark area) in Ankara-Ulus within the context of urban morphology
SİBEL ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MorfolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN ÖZAYDIN
- Kent gelişiminin morfolojik incelemesi: Urla örneği
Morphological analysis of urban development: The case of Urla
MEHMET HAN IRMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA ERKÖK
- Tarihi bir kentin morfolojik gelişiminde plan kararlarının etkisi: 1938-2015 döneminde Gaziantep örneği
The effects of planning decisions on the morphological development of a historical city: The case of Gaziantep in the period of 1938-2015
FATOŞ MERVE HIDIROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBRU FİRİDİN ÖZGÜR
- Cultural encounters of ethnic identities: An ethnographic study of belonging in the urban landscape of Sarajevo
Etnik kimliklerin kültürel karşılaşmaları: Saraybosna kent peyzajında aidiyete ilişkin etnografik bir çalışma
TÜLAY ZIVALI
Doktora
İngilizce
2022
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE AYATAÇ