Der'a - Hayfa demiryolu hattı yapımı ve bölge siyasetine etkileri(1902-1906)
Dera - Haifa railway line construction and effects on regional politics(1902-1906)
- Tez No: 892907
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KÖÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Akdeniz Uygarlıkları Araştırma Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Akdeniz Yeni ve Yakınçağ Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni ve Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
XIX. yüzyılda Doğu Akdeniz'de balıkçı kasabası olarak öne çıkan Hayfa, günümüzde sanayinin, kültürün ve ticaretin merkezidir. İsrail'in en büyük ve gelişmiş şehirlerinden birisidir. Şehir, XIX. yüzyılın sonundan XX. yüzyıla ve oradan da I. Dünya Savaşı'na kadar olan zaman aralığında siyasi, sosyal ve ekonomik açıdan hareketli ve kritik bir dönemeçten geçmiştir. Özellikle 1905 yılında Hicaz Demiryolu'nun, Hayfa üzerinden Akdeniz'e açılmasıyla kazânın sosyal ve ekonomik yapısında köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Çalışmada kazânın gelişimine etki eden demiryolunun bölgede ortaya çıkardığı köklü ve derin değişiklikler ele alınmıştır. Akdeniz Havzası tarih boyunca büyük çekişmelere sahne olmuştur. XIX. yüzyılın başlarından itibaren Orta Doğu'da Batılı büyük güçlerin çıkar ve nüfuz mücadelesi bir hayli hız kazanmış ve kendini somut halde göstermeye başlamıştır. Bundan sonraki süreçte Hicaz Demiryolu Projesi'nin Akdeniz'e açılan önemli kapısı haline gelen Hayfa, barındırdığı limanı ve demiryolu hattının kurulmasıyla gelişme süreci hızlanmıştır. Kaynaklarda Hicaz Demiryolu'nun şube hattı/Hayfa yan yolu olarak bilinen güzergâhın planlaması, inşaatın başlaması ve hizmete açılma süreci oldukça hareketli siyasi gelişmelere yol açmıştır. Doğu Akdeniz liman kentleri içinde doğal bir limana sahip Hayfa şehrinin demiryoluna kavuşma macerasında öngörülemeyen sorunlar ortaya çıkmıştır. Kullanılacak malzemenin taşınması ancak Fransız şirketine ait olan Beyrut Limanı üzerinden gerçekleştirilebilmiştir. Osmanlı Hükümeti sürekli olarak Hayfa'ya bir hat kurulmasını isterken, Beyrut-Şam Hattı'nı işleten Fransız şirketine bel bağlamak istememiştir. Bu yüzden Osmanlı Hükümeti ile Fransız DHP şirketi arasında anlaşmazlık ortaya çıktı. Fransız şirket haklarının çiğnendiğini öne sürünce sorunu büyütmek istemeyen Osmanlı Hükümeti bu şirkete bazı demiryolu imtiyazları vermek zorunda kalmıştır. Yaşanan sorunlar üzerine rekabet ortamının zarar görmemesi adına Hicaz demiryolu komisyonu yarım kalmış Hayfa Hattı'nı İngilizler'den satın almıştır. 1902 yılında yapımına başlanan ve güzergâhı Yermük Vadisi üzerinden bugünkü İsrail'in Hayfa şehrine bağlanan 161 kilometrelik bu yeni hat, Ekim 1905'te tamamlanabilmiştir. Böylece stratejik konumu nedeniyle Hayfa, Akka şehrine göre daha güvenli olmasından dolayı Hicaz Demiryolu için daimi olarak tercih edilir olmuştur. Karmel Dağları'nın hemen eteğinde kurulu olan Hayfa, XIX. yüzyılın sonlarında Akka şehrinin gölgesi altında küçük bir yerleşim merkeziydi, Hayfa tren istasyonu eski Hayfa surlarının hemen dibinden başlıyordu. Şehir, Hicaz Demiryolu'na bağlanınca büyümeye ve tarihi sınırlarını aşmaya başladı. Bunun sonucunda şehir kısa bir zaman aralığında Ortadoğu'nun en önemli limanlarından biri haline gelecektir. Hat yapımında gerekli malzeme, ilk zamanlarda Avrupa'dan deniz yoluyla Beyrut limanına boşaltıldı. Taşıma maliyetlerinin düşürülmesi adına Osmanlı Hükümeti 1903 yılında Fransız şirketine taşıma ücreti vergisinde %45 indirimli tarife uygulamaya başladı. Bu durum hat yapımı maliyetinin kısmen düşmesine yardımcı olduysa da yeterli olmadı. Demiryolu hattının şehre, bölge ticaretine, uluslararası ilişkilere olan ilişkisinin de ele alındığı bu çalışmada, tarama/derleme yöntemi ile geçmişten günümüze intikal etmiş Osmanlı arşiv vesikaları önce tespit edilmiş, sonra bu belgeler çevrilmiştir. En son olarak da belgeler analiz edilerek metne aktarıldı. Tezde arşiv belgelerinin dışında; gazeteler, yerli ve yabancı yazarlar tarafından hazırlanan kitap, makale ve bildirilerden faydalanıldı. Ayrıca konuyla ilgili yüksek lisans ve doktora tezleri gibi ikincil kaynaklardan istifade edildi. XX. yüzyılda hayata geçirilmiş Hayfa Hattı, Ortadoğu için çok büyük bir projeydi. Hatta Hayfa Hattı, Hicaz Demiryolu'nun tamamlayıcısıdır demek yanlış olmaz. Şam'dan başlayıp Der'a kavşağından yan yol olarak Havran Platosu ve Yermük Vadisi'ndeki nehir kıvrımlarından Ürdün Nehri ile buluşan hat; dağlık, zorlu coğrafi koşulları aşmaktadır. İki yıl gibi kısa bir sürede 15 istasyon, 15 köprü ve yedi tünel ve çok sayıdaki su kemeri, menfez, viyadüğün inşası ve rayların döşenmesi önemli bir mühendislik başarısıdır. Tüm bu hattın inşasındaki edinilen deneyim ve tecrübe genç Türkiye Cumhuriyeti'nde Mustafa Kemal Atatürk'ün başlatacak olduğu demiryolu yatırımlarının teknik kadrosunu ve teknik bilgisini oluşturacaktır.
Özet (Çeviri)
Haifa, which stood out as a fishing town in the Eastern Mediterranean in the XIXth century, is today a centre of industry, culture and trade. It is one of the largest and most developed cities in Israel. From the end of the nineteenth century to the twentieth century and from then until World War I, the city went through a critical period of political, social and economic turmoil. Especially with the opening of the Hejaz Railway to the Mediterranean Sea via Haifa in 1905, radical changes occurred in the social and economic structure of the town. In this study, the radical and profound changes brought about by the railway, which affected the development of the town, are discussed. The Mediterranean basin has been the scene of great conflicts throughout history. Since the beginning of the XIXth century, the struggle for the interests and influence of the Western great powers in the Middle East has gained considerable momentum and started to manifest itself in concrete form. In the following period, Haifa, which became the important gateway of the Hejaz railway project to the Mediterranean, accelerated its development process with its harbour and the establishment of the railway line. The planning of the route known in the sources as the branch line/Haifa side road of the Hejaz Railway, the start of construction and the opening process led to very active political developments. Unforeseen problems arose in the adventure of the city of Haifa, the grape land of the Mediterranean, to have a railway. The transport of the material to be used could only be carried out through the Port of Beirut, which was owned by a French company. While the Ottoman administration constantly wanted to establish a line to Haifa, it did not want to rely on the French company operating the Beirut-Damascus Line. Therefore, a dispute arose between the Ottoman administration and the French DHP company. When the French company claimed that its rights were violated, the Ottoman administration, not wanting to escalate the problem, had to grant some railway concessions to this company. In order not to damage the competitive environment, the Hejaz railway commission purchased the unfinished Haifa line from the British. This new 161-kilometre line, which was started to be constructed in 1903 and connected to Haifa in today's Israel via the Yarmouk Valley, was completed in October 1905. Thus, Haifa, due to its strategic location, was always preferred for the Hejaz railway because it was safer than the city of Acre. Located at the foot of the Carmel Mountains, Haifa was a small settlement in the shadow of the city of Acre in the late 19th century, with the Haifa railway station starting right at the foot of the old walls of Haifa. When the city was connected to the Hejaz railway, it began to grow and expand beyond its historic boundaries. As a result, the city would soon become one of the most important ports in the Middle East. Line construction. The necessary materials were initially unloaded from Europe to the port of Beirut by sea. In order to reduce transport costs, the Ottoman administration started to apply a 45% discount tariff on the transport fee tax to the French company in 1903. This led to a partial decrease in the cost of line construction. In this study, in which the relationship of the railway line to the city, regional trade and international relations is discussed, the Ottoman archive documents that have survived from the past to the present were first identified through the scanning/compiling method, and then these documents were translated. Finally, the documents were analysed and transcribed into text. In addition to archival documents, newspapers, books, articles and papers prepared by local and foreign authors were utilised in the thesis. In addition, secondary sources such as master's and doctoral theses on the subject were utilised. The Haifa line, which was implemented in the 20th century, was a huge project for the Middle East. In fact, it would not be wrong to say that the Haifa line is a complement to the Hejaz Railway. The line starts from Damascus and meets the Jordan River from the river bends in the Havran Plateau and Yarmuk valley as a side road at the Der'a junction; It overcomes mountainous, difficult geographical conditions. The construction of 15 bridges and seven tunnels and the laying of rails in a short period of two years is a significant engineering achievement. The experience and experience gained in the construction of this entire line will form the technical staff and technical knowledge of the railway investments that Mustafa Kemal Atatürk will initiate in the young Republic of Turkey.
Benzer Tezler
- Hayfa Kazası'nda sosyo-ekonomik yapı (1900-1914)
Socio-economic structure in Haifa Qad ? ? (1900-1914)
RECEP KÜREKLİ
- Almanca Wie Bitte ve Menschen A1.1. ders kitaplarının kelime öğretimi açısından incelenmesi
Analyse der deutschlehrwerke Wie Bitte und Menschen A1.1. im hinblick auf wortschatzvermittlung
NESLİHAN HAYTA
Yüksek Lisans
Almanca
2024
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiYabancı Dil Olarak Almanca Öğretimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞERİFE ÇELİKKAYA
- Wolfgang Borcherts Stellungnahme zum Krieg in seinen Kurzgeschichten ab 1945
Başlık çevirisi yok
ZEKİ KARAKAYA
- Hafîd dîvanı (inceleme-transkripsiyonlu metin)
Hafid's divan (examination-transcripted text)
GÜLMEDİNE KOÇ ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ARSLAN