Geri Dön

İlkokul dördüncü sınıf Türkçe ve matematik derslerinde okuduğunu anlama üzerine bir durum çalışması

A case study on reading comprehension in primary school fourth-grade Turkish and mathematics courses

PDF İndir

  1. Tez No: 898919
  2. Yazar: ÜLKÜ ÇOBAN SURAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NACİYE AKSOY
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Sınıf Eğitimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 640

Özet

Bu araştırmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf öğretmenlerinin Türkçe ve matematik derslerinde okuduğunu anlama becerilerine yönelik uygulamaları ve yorumlamaları ile okuduğunu anlama stratejilerinin öğretim programlarında ve ders kitaplarında ele alınışını incelemektir. Nitel yaklaşımla gerçekleştirilen araştırmada çok-ortamlı durum çalışması deseni kullanılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılmış; düşük, orta ve yüksek sosyo-ekonomik düzeydeki üç farklı okulda görev yapan üç dördüncü sınıf öğretmeni araştırmaya katılımcı olarak seçilmiştir. Durum çalışması olması nedeniyle bu araştırmada birden fazla veri kaynağı (gözlem, görüşme, doküman) kullanılmış ve tüm bu kaynaklara yönelik veri toplama araçları ve veri analiz formları araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Araştırma kapsamında katılımcı öğretmenlerin Türkçe ve matematik derslerindeki sınıf içi uygulamalarında okuduğunu anlamaya ayırdıkları zamanı belirlemek ve kullanılan stratejiler bakımından betimlemek için gözlem formları; öğretmenlerin okuduğunu anlamaya yönelik uygulamalar ile ilgili görüş ve yorumlamalarını belirleyebilmek için yarı yapılandırılmış görüşme formu; Türkçe ve matematik dersi öğretim programlarında okuduğunu anlama stratejilerinin varlığını ve yoğunluğunu tespit edebilmek için kazanım sınıflama formları; her iki derse ilişkin ders kitaplarında okuduğunu anlama stratejilerinin varlığını ve yoğunluğunu tespit edebilmek için ders kitabı inceleme formları; öğretmenlerin her iki derste anlamaya yönelik ne tür sorular sorduklarını belirleyebilmek için ise soru sınıflama formları kullanılmıştır. Sorular Türkçe dersinde cevap kaynaklarına ve okuma sürecindeki yerine, matematik dersinde ise MATH Taksonomisine göre analiz edilmiştir. Formların geliştirilme sürecinde uzman görüşleri alınmış ve pilot çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Gerekli yasal izinlerin alınmasını takiben gözlem verisi toplanmaya başlanmış, bu doğrultuda önce pilot çalışma yapılmış, daha sonra ise üç öğretmenin sınıfında asıl gözlemler gerçekleştirilmiştir. Gözlem süreci, veri kaybını önlemek amacıyla sınıf içerisine yerleştirilen üç adet kamera ve bir adet ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınmıştır. Süreç, her bir öğretmenin sınıfında üçer hafta olmak üzere toplam dokuz hafta sürmüştür. Araştırma kapsamında 67 saat Türkçe ve 45 saat matematik olmak üzere toplam 112 ders saati gözlem yapılmıştır. Gözlem sürecinin öncesi ve sonrasında sınıfında gözlem yapılan üç öğretmenle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada ayrıca dördüncü sınıf Türkçe ve matematik derslerine ait öğretim programları ve ders kitapları doküman incelemesi tekniğiyle incelenmiştir. Toplanan veriler tümevarımsal ve tümdengelimsel içerik analizi teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Video verilerin analizinde INTERACT, yarı yapılandırılmış görüşme verilerinin ve dokümanların analizinde ise MAXQDA yazılımı kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler hem sayısallaştırılarak süre, frekans, yüzde gibi değerler halinde hem de derinlik odaklı betimlemeler ve yorumlamalar yapılarak sunulmuştur. Geçerli ve güvenilir sonuçlara ulaşabilmek açısından inandırıcılık, aktarılabilirlik, tutarlılık ve teyit edilebilirlik kapsamında çeşitli teknikler kullanılmıştır. Gözlem, görüşme ve doküman incelemesi olmak üzere farklı kaynaklardan elde edilen veriler hem kendi içlerinde ayrı ayrı betimlenmiş ve yorumlanmış hem de“çapraz durum analizi ve sentezi”yapılarak raporlanmıştır. Bu çerçevede elde edilen bulgular, Türkçe ve matematik derslerine ait gerek öğretim programlarındaki kazanımlarda gerekse ders kitaplarında yer alan etkinliklerde okuduğunu anlama stratejilerinin plansız, düzensiz ve orantısız bir dağılım gösterdiğini ve nitelik açısından yetersiz olduğunu göstermiştir. Öğretmenlerin hem Türkçe hem de matematik dersindeki okuduğunu anlamaya yönelik uygulamalarının tüm uygulamalar içerisindeki oranının derslere ait öğretim programı ve ders kitaplarına kıyasla düşük olduğu tespit edilmiştir. Türkçe dersinde öğretmenlerin sınıf içi uygulamaları sırasında en sık kullandığı okuduğunu anlama stratejilerinin sırasıyla soru cevaplama, kelime ve kavramlarla çalışma, ön bilgileri harekete geçirme, çıkarım yapma ve tahmin etme; matematik dersinde ise soru sorma-yanıt arama, özetleme ve anlatma çalışmaları, KWHL (Bildiklerim, Bilmek İstediklerim, Nasıl Öğreneceğim, Öğrendiklerim), KWHLC (Bildiklerim, Bilmek İstediklerim, Nasıl Öğreneceğim, Öğrendiklerim, Kontrol ettiklerim) ve ön bilgileri harekete geçirme olduğu ortaya çıkmıştır. Okuduğunu anlama stratejilerinin Türkçe dersinde çoğunlukla yönlendirme ve açık talep; matematik dersinde ise örtük öğretim yoluyla gerçekleştiği görülmüştür. Öğretmenlerin sorduğu anlamaya yönelik soruların Türkçe dersinde genellikle okuma sonrasında sorulduğu, çoğunlukla metin içi anlam kurmaya yönelik olduğu, metinler arası anlam kurma sorularına ise yer verilmediği tespit edilmiştir. Matematik dersinde anlamaya yönelik sorulan soruların çoğunlukla basit düşünme becerileri gerektiren, olgusal bilgi, hatırlama ve uygulama gibi rutin işlem becerilerini ölçen düşük düzeydeki sorular olduğu ortaya çıkmıştır. Doğrulama, yorum yapma, çıkarımlarda bulunma, akıl yürütme, karşılaştırma ve değerlendirme gibi üst düzey düşünme becerileri ve muhakeme yeteneği gerektiren sorulara ise düşük düzeyde yer verilmiştir. Gözlem ve görüşme verisinden elde edilen bulgular, öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerinin geliştirilmesine yönelik öğretmenlerin hem temel bilgilerinin hem de okuduğunu anlama stratejilerine yönelik teorik bilgilerinin yeterli olmadığını göstermiştir. Okuduğunu anlama uygulamalarının ders kitabındaki etkinlikler yoluyla gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Ayrıca hem Türkçe hem de matematik derslerine ait öğretim programları ile ders kitaplarının içeriği okuduğunu anlama stratejilerinin dağılımı ve kullanım biçimi açısından birbiriyle uyuşmamaktadır. Öğretmenlerle yapılan görüşme ve sınıf içi gözlem verileri de bu durumu doğrular niteliktedir. Öğretmenlerin okuduğunu anlama öğretimi sürecine yönelik yorumlamaları ve uygulamaları birbiriyle örtüşmemektedir. Öğretmenler çoğunlukla okuduğunu anlama stratejilerini gerçekte olduğundan daha fazla ve daha nitelikli kullandıklarını düşünmektedir. Araştırma sonuçları doğrultusunda, okuduğunu anlama öğretiminin sistemli bir şekilde gerçekleştirilmesinde öğretim programları, ders kitapları ve sınıf içi uygulamalarda paralellik sağlayabilmek için tüm paydaşların (öğretim programı ve ders kitabı hazırlama komisyonları, eğitim fakültelerinde görev yapan konu uzmanları, öğretmenler vb.) katılımıyla gerekli düzenlemelerin yapılması önerilmektedir.

Özet (Çeviri)

This study aims to examine the reading comprehension practices of primary school fourth-grade teachers in Turkish and mathematics lessons through classroom activities, interpretations, curricula, and textbooks. In this qualitative research, a multi-site case study design was used. Criterion and snowball sampling techniques were used to determine the participants; three fourth-grade teachers working in three different schools at low, medium, and high socioeconomic levels were selected as participants. Since this was a case study, more than one data source (observation, interview, and document analysis) was used. The researcher developed data collection tools and data analysis forms for all these sources. Within the scope of the research, observation forms were used to determine the time allocated by the participant teachers to reading comprehension in their classroom practices in Turkish and mathematics lessons and to describe them in terms of the strategies used; a semi-structured interview form was used to determine the opinions and interpretations of the teachers about the practices related to reading comprehension; learning outcome classification forms were used to determine the presence and intensity of reading comprehension strategies in Turkish and mathematics curricula; textbook analysis forms were used to determine the presence and intensity of reading comprehension strategies in the textbooks of both courses; and question classification forms were used to determine what kind of questions teachers asked for comprehension in both courses. The questions were analysed according to the answer sources and their timing in the reading process in Turkish lessons and according to the MATH Taxonomy in mathematics lessons. Expert opinions were obtained during the development process of the forms, and pilot studies were carried out. After obtaining the necessary legal permission, the observation data were collected. In this direction, a pilot study was conducted, and then the actual observations were carried out in the classrooms of the three teachers. The observation process was recorded with three cameras and one voice recorder placed in the classroom to prevent data loss. The process lasted nine weeks – three weeks in each teacher's classroom. Within the scope of the research, a total of 112 lesson hours – 67 hours of Turkish and 45 hours of mathematics – were observed. Semi-structured interviews were conducted with the three teachers before and after the observation. In the study, the curricula and textbooks of the fourth-grade Turkish and mathematics courses were examined through the document analysis technique. The data were analysed using inductive and deductive content analysis techniques. INTERACT software was used to analyse video data, and MAXQDA software was used to analyse semi-structured interview data and documents. The data obtained in the study were presented both as quantitative values such as duration, frequency, and percentage, and as depth-oriented descriptions and interpretations. In order to obtain valid and reliable results, various techniques were used within the scope of credibility, transferability, consistency, and confirmability. The data obtained from different sources, including observation, interview, and document analysis, were described and interpreted separately and reported through“cross-case analysis and synthesis”. The findings obtained in this framework showed that reading comprehension strategies in both the learning outcomes in the curricula and the activities in the textbooks of Turkish and mathematics courses show an unplanned, irregular, and disproportionate distribution and are insufficient in terms of quality. It was determined that the rate of teachers' reading comprehension practices in both Turkish and mathematics lessons was low compared to the curricula and textbooks of the courses. It was found that the most frequently used reading comprehension strategies used by teachers during classroom practices in Turkish lessons were answering questions, working with words and concepts, activating prior knowledge, inferring, and predicting, while in mathematics lessons, it was found that asking questions-seeking answers, summarising and telling, KWHL (Know, Want to know, How to learn, Learn), KWHLC (Know, Want to know, How to learn, Learn, Crosscheck), and activating prior knowledge. It was observed that reading comprehension strategies were mainly carried out through guidance and explicit request in the Turkish course and through implicit instruction in the mathematics course. It was found that the comprehension questions asked by the teachers in Turkish lessons were generally asked after reading and were primarily aimed at establishing meaning within the text, and that questions about establishing meaning between texts were omitted. It was found that the questions asked for comprehension in the mathematics course were mostly low-level questions that required basic thinking skills and measured routine processing skills such as factual knowledge, recall, and practice. Questions requiring higher level thinking skills and reasoning skills such as verification, interpretation, inference, reasoning, comparison, and evaluation were included at a low level. The findings obtained from the observation and interview data showed that both the teachers' core knowledge and their theoretical knowledge about reading comprehension strategies were insufficient for developing students' reading comprehension skills. It was determined that reading comprehension practices were carried out through activities in the textbooks. In addition, the curricula of both the Turkish and mathematics courses and the content of their respective textbooks do not match each other in terms of the distribution and use of reading comprehension strategies. The interviews with teachers and classroom observation data also confirm this situation. Teachers' interpretations and practices regarding the reading comprehension teaching process do not coincide. Teachers mostly think that they use reading comprehension strategies more frequently and effectively than they actually do. In line with the research results, it is recommended that necessary arrangements should be made with the participation of all stakeholders (curriculum and textbook preparation commissions, experts working in education faculties, teachers, etc.) to ensure parallelism in curricula, textbooks and classroom practices in the systematic implementation of reading comprehension instruction.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    415878

    İlkokul dördüncü sınıf Türkçe dersinde dinleme becerilerinin geliştirilmesinde dijital hikayelerin kullanılması

    The use of digital stories to develop listening skills in the elementary school fourth grade Turkish course

    FATİH MEHMET CİĞERCİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Eğitim ve ÖğretimAnadolu Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET GÜLTEKİN

  2. Tez No

    835333

    İlkokul fen bilimleri ders kitaplarında kullanılan analojilerin betimlenmesi ve sınıf öğretmenlerinin analojilerin kullanımına ilişkin görüş ve önerileri

    Description of analogies used in primary school science lessonbooks and opinions and suggestions of class teachers on the use of analogies

    DERİN ADAŞBAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimZonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi

    Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CANAY PEKBAY

  3. Tez No

    469605

    İnternette arama-anlama stratejilerinin öğretimi yoluyla ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin yeni okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi

    Developing fourth grade students' new literacy skills through instruction of search-comprehension strategies on the internet

    ZEYNEP AYDEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesi

    İlköğretim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. M. CİHANGİR DOĞAN

    DOÇ. DR. GÖNÜL SAKIZ

  4. Tez No

    782149

    İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin matematik benlik algıları ile öğretmenlerinin cinsiyet eşit(siz)liği davranışlarına yönelik algıları

    Fourth-grade students' mathematics self-concept and perceptions of their teachers' gender (in)equality behaviors

    NİSA SELİN DURSUN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Temel Eğitim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NACİYE AKSOY

  5. Tez No

    159383

    İlköğretim okulu öğrencilerinin yaz tatilindeki öğrenme kayıpları

    Primary school students' learning loss during summer holiday

    ASIM ARI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı

    PROF. DR. ÇAĞATAY ÖZDEMİR

Geri Dön