Fâtımîlerden Memlüklere geçiş sürecinde Ezher Camii ve Medresesi
Al-Azhar Mosque and Madrasa in the transition period from the Fatimids to the Mamluks
- Tez No: 906340
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ADNAN KARA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Tarih, Education and Training, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şarkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
İslam tarihinde bilimsel faaliyetlerin gerçekleştirildiği ilk kurumlar camiler olmuştur. Tarihsel perspektiften değerlendirildiğinde gerek jeopolitik ve idari sebepler gerekse başka sebeplerle camiler, en önemli mekânlardan biri olarak öne çıkmaktadır. Özellikle Ortaçağda kurulan her devlet kendi mezhep yapısını ve siyasi iradesini camiler aracılığıyla ifade etmiştir. Bu nedenle mezhep uygulamalarındaki değişikliklerin izlerinden fikir yapısındaki dönüşümlere, ilmin değişen yapısına hatta yönetimin siyasi tercihlerine kadar birçok parametreyi dönemin en önemli unsuru olan camiler üzerinden okumak mümkündür. Bu çalışmada, değişen fikir yapılarının yansıması olan uygulamaların dönüşümü ve dönemin ilmî sürecini anlamlandırmak amacıyla Ezher Camii'nin faklı yönetimler altındaki kullanım süreci incelenmiştir. Cami incelenirken bir yandan da Ezher hakkında yapılan araştırmalar üzerinden bir analiz yapılmak istenmiştir. Çalışma, caminin Fâtımîler dönemindeki kuruluş ve işleyişini, Eyyûbîler devletindeki sürecini ve Memlükler'in ilk 50 yılını kapsamaktadır. Bu sayede, Şiî mezhebine mensup Fâtımîler ile Sünnî mezhep görüşünü benimseyen Eyyûbîler ve Memlükler'in uygulamalarını karşılaştırma imkânı doğmuştur. Ayrıca, bu üç devletin benimsediği eğitim stratejilerinin, camideki değişim ve dönüşümler aracılığıyla analiz edilmesi hedeflenmiştir. Bu çalışmada, özellikle Eyyûbîler iktidarının Ezher Camii'ne yönelik politikalarının anlaşılması amaçlanmaktadır. Ancak konunun bütüncül bir gözle ele alınabilmesi için, caminin önceki ve sonraki dönemleri de çalışma kapsamında ele alınmıştır. Ezher hakkında yapılan çalışmalar irdelenerek gerçekleştirilen bu araştırmada, mümkün olduğunca nesnellik sağlanmaya özen gösterilmiştir. İncelenen süre zarfında Ezher Camii'nin hiçbir zaman tamamen kapanmadığı, ancak bazı dönemlerde diğer dönemlere nispeten daha az merkezî bir rol üstlendiği anlaşılmıştır. Şiî havzalarının ilk siyasî nüvesi olan Fâtımîler döneminde, siyasî düşüncenin geliştirildiği mekân olan Ezher Camii sadece Fâtımîler'in değil tüm Şiî havzanın merkezi olmuştur. Ezher Camii'nin Fâtımîler dönemindeki bu işlevi sebebiyle Eyyûbîler, camiyi kısmen atıl olarak kullanmış fakat tamamen kapatmamışlardır. Burada eğitim-öğretim faaliyetleri sürdürülmüş ve vakit namazlarının eda edilmesine izin verilmiştir. Fâtımîler döneminde merkezi bir rol üstlenen Ezher Camii, Eyyûbîler iktidarında bu işlevini medreselere devretmiştir. Memlükler döneminde ise Sünnî eğitim sistemi bölgede tamamen kabul görmüş ve yerleşmiştir. En nihayetinde olarak Ezher Camii merkezi rolüne dönmüş ve zamanla bölgenin ana eğitim kurumlarından biri olmuştur.
Özet (Çeviri)
In Islamic history, the first institutions where scientific activities were carried out were mosques. When evaluated from a historical perspective due to geopolitical and administrative reasons, mosques stand out as one of the most important elements. Especially in the Middle Ages, every state established expressed its sectarian structure through mosques. Therefore, it is possible to analyze the traces of changes in sectarian practices through mosques, which are the most important elements of the period. A study was conducted on the Al-Azhar Mosque in order to analyze the transformations of changing practices. The study covers the establishment of the mosque during the Fatimid period and its aftermath, the process in the Ayyubid state and the first 50 years of the Mamluks. In this way, the practices of the Fatimids, who belonged to the Shiite sect, and the Ayyubids and Mamluks, who adopted the Sunni sect view, were compared. In addition, it was aimed to analyze the educational strategies adopted by these three states through the changes and transformations in the mosque. This study aims to understand the policies of the Ayyubid administration towards the Al-Azhar Mosque in particular. However, in order to address the issue in a holistic manner, the pre- and post-period periods of the mosque were also examined. In this study, which was conducted using content analysis and examination of various documents, care was taken to ensure the highest possible level of objectivity. It was understood that the Al-Azhar Mosque was never completely closed during the period examined, but that it assumed a less central role in some periods than in other periods. Although the Al-Azhar Mosque assumed a central role during the Fatimid period, it transferred this function to the madrasahs during the Ayyubid period, its educational activities and daily prayers continued as a mosque. In short, both the educational and worship functions of the mosque were not interrupted. With the establishment of the educational system during the Mamluk period, the obstacles to the mosque returning to its central role were removed and the Al-Azhar Mosque began to become the main educational institution of the region once again.
Benzer Tezler
- Mısır Arapçasında Türkçe unsurlar
Turkish elements in Egyptian Arabic
SHİMAA SHARAF
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ DEVELİ
- İtalya'da Müslüman fetihleri
Muslim conqests in Italy
MERVE KARAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihHitit Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AZİMLİ
- Selçuklu çağında Trablusşam'da Ammâroğulları hâkimiyeti (462-502/1070-1109)
Banū ʻAmmār's rule in tripoli during the Seljuk era (462-502/1070-1109)
AHMED ALDAHROUJ
Doktora
Türkçe
2023
TarihKırıkkale ÜniversitesiFen Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİL İBRAHİM GÖKBÖRÜ
- التاريخ السياسي للحركة الإسماعيلية وانعكاساته على التوازنات في بلاد الشام ( 1095/1271م)
İsmailiye hareketinin siyasi tarihi ve Şam bölgesindeki dengelere yansıması (1095/1271) / The political history of the Ismailia movement and its reflection on the balances in the Damascus region (1095/1271)
MUHAMMED KERİM
Yüksek Lisans
Arapça
2022
TarihMardin Artuklu Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RACHID CHIKHOU
- Ümeyyeoğulları iktidarını meşrulaştırma çabası: Kâdî Ebû Bekr İbnü'l-Arabî örneği
The effort to legitimate the Ümayyads' power: The case of Kadi Abū Bakr İbn al-Ârabī
KÜBRA ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KALAYCI