Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Akademi Kütüphanesi Nadir Eserler Koleksiyonu'nda yer alan Kenan Özbel kataloglarındaki Türk kumaşlarının tasarım ve teknik açıdan incelenmesi
Design and technical analysis of Turkish fabrics in the Kenan Özbel Catalogs in the Rare Works Collection of Mimar Sinan Fine Arts University Academy Library
- Tez No: 907026
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Nadir eser, Tasarım, Türk kumaşı, Etnografik, Kenan Özbel, MSGSÜ, Rare artifact, Design, Turkish fabric, Ethnographic, Kenan Özbel, MSFAU
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Halı-Kilim Eski Kumaş Desenleri Sanat Dalı
- Sayfa Sayısı: 395
Özet
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Akademi Kütüphanesi'ne bağlı olan Nadir Eserler Koleksiyonu'nda, içlerinde birbirinden farklı sanat dallarına ait eserlerin olduğu değerli koleksiyonlar yer almaktadır. Bu koleksiyonların bir kısmını İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Resim Bölümü mezunu ve akademisyen Kenan Özbel'in bağışladığı etnografik tekstil eserleri oluşturmaktadır. 1972 yılında“Eski Türk Kumaşları I, II, III, IV”adları ile akademiye teslim ettiği katalogların içinde 110 adet kumaş parçası yer almaktadır.“Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Akademi Kütüphanesi Nadir Eserler Koleksiyonu'nda Yer Alan Kenan Özbel Kataloglarındaki Türk Kumaşlarının Tasarım ve Teknik Açıdan İncelenmesi”adlı tez; içlerinde kemha, sevaî, selimiye, şip, canfes, çitari, alaca, futa, Halep-Şam abanîleri, ustufa ve altıparmak gibi Osmanlı kumaş dokumacılığına ait örneklerin olduğu kumaş örneklerinin incelenmesini kapsamaktadır. Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde; çalışmanın amacı, kapsamı, yöntemi ve sınırlılıkları ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde; Osmanlı dönemi kumaş dokumacılığı tarihi, sarayın desen anlayışı, kullanılan motifler, üretim teknikleri, kullanılan hammadde, tezgâhlar ve imparatorluk tarafından kurulan fabrikalar ile ilgili genel bir araştırmaya yer verilmiştir. Tezin ana konusundan uzaklaşmamak adına, verilen bilgiler kataloglarda yer alan eserlerin kumaş cinsini ilgilendiren konuları ve tarih aralığını kapsayacak şekilde sınırlandırılmıştır. Üçüncü bölümde; etnografik eserlerin günümüze ulaşmasında büyük emeği olan Kenan Özbel'in hayatına ve çalışmalarına yer verilmiştir. Birçok önemli müze ve kurumda koleksiyonları bulunan Özbel'in etnografik eserlerlerin günümüze ulaşmasındaki önemi konusundaki bölüm, kendisinin çalışmalarına şahitlik ederek yardımcı olan kızı Tangül Özbel Sınav ve 1978-80 yılları arasında asistanlığını yapmış Mehmet Latif Taraşlı ile gerçekleştirilen kişisel görüşmeler, İ.B.B. Taksim Atatürk Kitaplığı Süreli Yayınlar Koleksiyonu'ndaki gazetelerin taranması, Yaşar Kemal ve Malik Aksel'in kendisi ile yaptığı röportajlar ve kendisinin, kendisi ile ilgili yazdığı yazıların derlenmesi neticesinde oluşturulmuştur. Bu bölüm ile literatürdeki açığın kapatılacağı düşünülmektedir. Dördüncü bölümde, toplamda 110 adet etnografik dokuma barındıran 4 adet katalog incelenmiştir. Kumaşların bu tez çalışması ile teşhir edilmesi ve literatüre girmesi hedeflenmiştir. Parçalı olan kumaşların her biri fotoğraflanmış, dokuma teknikleri incelenmiş, desen özellikleri yorumlanmış, ulaşılabilen diğer devlet ve özel koleksiyonlardaki aynı kumaşlara ait parçalar kaydedilmiştir. Aynı parçalarına Saraylar Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası (eski adı ile Hereke Fabrika-i Hümayûn), Ankara Hacı Bayram Üniversitesi Prof. Ülker Muncuk Müzesi, Konya Müzesi, Vehbi Koç Vakfı Sadberk Hanım Müzesi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Kütüphanesi ve Enderun Sanat Yusuf İyilik özel koleksiyonlarında da rastlanan kumaşların, motif ve yapısal özellikleri üzerinde çalışılmıştır. Koleksiyonlarda bilgileri ya da künyeleri olan ve olmayan aynı kumaşlar fotoğraflanmış, büyüteç özellikli bir tekstil lupu ile kumaş yapıları incelenmiştir. Sözlük başlığında, kataloglar içinde geçen kumaş adlarını tanımlayıcı bilgilere yer verilmiştir. Bu sözlük, kumaş adlarının varsa etimolojik anlamlarını, kumaşın tanımlanmasını ve motif özelliklerini kapsamaktadır. Bu çalışma ile günümüze kadar tüm kumaşlarının bir arada teşhir edilmediği ve yayımlanmadığı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Nadir Eserler Koleksiyonu'nun önemli kumaş koleksiyonu gün yüzüne çıkarılmıştır. Yanı sıra arşivleme amacı taşıyan bu çalışmanın; farklı koleksiyonlarda da ulaşılan aynı kumaşlara ait örneklerinin birbirleri ile aynı adla mı farklı adla mı kaydedildiğinin de karşılaştırılması sayesinde; malzeme, renk, desen ve/veya dokuma tekniği bilinen kumaş isimlerinin literatürde doğru adlandırılmasına ışık tutması amaçlanmıştır. Emin olunmayan veya yanlış adlandırıldığı düşünülen kumaşlar ile ilgili karşılaştırmalı araştırmalar neticesinde, iddia taşımayan varsayımlarda bulunulmuştur. Bu varsayımların; ileriki dönemlerde, kumaş adları ile ilgili yapılacak yorumlamaların güvenilirliğine zemin hazırlaması hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
The Rare Works Collection, affiliated with the Academy Library of Mimar Sinan Fine Arts University, houses valuable collections containing works from various art disciplines. Part of these collections consists of ethnographic textile works donated by Kenan Özbel, a graduate and academician of the Istanbul State Academy of Fine Arts, Department of High Painting. In 1972, Özbel delivered catalogs titled“Old Turkish Fabrics I, II, III, IV”to the academy, which included 110 fabric pieces. The thesis titled“Design and Technical Analysis of Turkish Fabrics in the Kenan Özbel Catalogs in the Rare Works Collection of Mimar Sinan Fine Arts University Academy Library”encompasses the examination of fabric samples related to Ottoman textile weaving, including examples such as kemha, sevaî, selimiye, şip, canfes, çitari, alaca, futa, Aleppo-Damascus abanis, ustufa, and altıparmak. The study consists of five main sections: In the first section, information regarding the purpose, scope, method, and limitations of the study is provided. In the second section, a general research on the history of Ottoman period fabric weaving, the palace's design understanding, used motifs, production techniques, raw materials, looms, and factories established by the empire is included. To avoid deviating from the main topic of the thesis, the provided information is limited to the fabric types and time periods relevant to the works in the catalogs. In the third section, the life and works of Kenan Özbel, who made significant contributions to the preservation of ethnographic works, are discussed. This section, which highlights Özbel's importance in the preservation of ethnographic works, is based on personal interviews with his daughter Tangül Özbel Sınav, who witnessed and assisted in his work, and Mehmet Latif Taraşlı, who was his assistant between 1978-80, as well as the scanning of newspapers in the I.B.B. Taksim Atatürk Library Periodicals Collection, interviews conducted by Yaşar Kemal and Malik Aksel with Özbel, and the compilation of Özbel's writings about himself. It is believed that this section will fill a significant gap in the literature. In the fourth section, four catalogs containing a total of 110 ethnographic textiles are examined. The aim is to exhibit these fabrics through this thesis and to include them in the literature. Each piece of the fragmented fabrics is photographed, weaving techniques are examined, pattern characteristics are interpreted, and pieces of the same fabrics found in other state and private collections are recorded. The motifs and structural features of the fabrics found in collections such as the National Palaces Topkapı Palace Museum, National Palaces Hereke Carpet and Silk Weaving Factory (formerly Hereke Imperial Factory), Ankara Hacı Bayram University Prof. Ülker Muncuk Museum, Konya Museum, Vehbi Koç Foundation Sadberk Hanım Museum, Marmara University Faculty of Fine Arts Library, and Enderun Art Yusuf İyilik private collections are studied. The same fabrics, whether or not they have information or catalog entries, are photographed, and their structures are examined with a magnifying textile loupe. In the glossary section, descriptive information about the fabric names mentioned in the catalogs is provided. This glossary includes the etymological meanings, if any, definitions, and motif characteristics of the fabric names. This study brings to light the significant fabric collection of the Mimar Sinan Fine Arts University Rare Works Collection, which has not been exhibited or published in its entirety until now. Additionally, this archival work aims to compare whether the same fabrics found in different collections are recorded under the same or different names, thereby shedding light on the correct naming of fabric names known for their material, color, pattern, and/or weaving technique in the literature. Comparative research on fabrics with uncertain or incorrectly assumed names has led to non-assertive hypotheses, which are intended to provide a basis for the reliability of future interpretations of fabric names.
Benzer Tezler
- İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe ve Arapça yazma eserlerin işlemeli kumaş ciltlerinin teknik ve desen analizi
Istanbul University Rare Works Library Turkish and Arabic writing works embroidered fabric technical and pattern analysis of their bookbindings
NURGÜLÜ ÖZKESER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN ÇAKMAK
- 16. yüzyılda yazılan Şeyh Hamdullah murakkalarının tezhiplerinin incelenmesi
Examination of the illuminations of Seyh Hamdullah's murakkaa manuscripts from the 16th century
SEMA YURTSEVEN
Doktora
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- 20.yy. iç mimari kimliğin oluşumunda formun etkilerinin mekân üzerinden incelenmesi
20th century investigation of the effects of form on the formation of interior architectural identity through space
EBRA SUYABATMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLDEM AYTAR SEVER
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan seçili yazma eserlerdeki halkârlı kitap kapaklarının incelenmesi
A study of book cover with halkâr in selected manuscripts from the Library of the Topkapı Palace Museum
NAZAN İŞAŞIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Doğu Türkçesiyle yazılmış Râhatü'l Kulûb (44b-88b) (Filolojik inceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
Râhat Ul-Qulûb written in Eastern Turkish (44b-88b) (Philological study-text-index-facsimile)
BÜŞRA MAVZER TAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP ALPER