Gelişmekte olan ülkelerde üretken kapasiteleri etkileyen faktörlerin çok kriterli karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi
Evaluation of factors affecting productive capacities in developing countries using multi-criteria decision-making methods
- Tez No: 908588
- Danışmanlar: PROF. DR. TUNÇHAN CURA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Aralık Değerli Dairesel Sezgisel Bulanık AHP, Genişletilmiş Bir AROMAN, Çok Kriterli Karar Verme, Üretken Kapasiteler, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı, Interval Valued Circular Heuristic Fuzzy AHP, An Extended AROMAN, Multi-Criteria Decision Making, Productive Capacities, United Nations Conference on Trade and Development
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sayısal Yöntemler Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Üretken kapasiteler ister ülke ekonomisi, ister işletme yönetimi, isterse de endüstri mühendisliği gibi alanlarda büyük bir önem arz etmektedir. Üretken kapasiteleri etkileyen faktörlerin doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve bu değerlendirmelere bağlı olarak doğru kararların alınması ve uygulanması, yukarıda sıralanan bu alanların her birinin performansına olumlu yönde katkılar sağlamaktadır. Bu bağlamda, üretken kapasiteleri etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi için Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin kullanılması gayet uygundur. Bu çalışmada, Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından yayınlanan 2. nesil Üretken Kapasiteler endeksi verileri kullanılarak, 3 ayrı coğrafi bölgenin (Amerika, Asya ve Afrika) toplamda 113 gelişmekte olan ülkesi için üretken kapasiteleri etkileyen faktörler değerlendirilmiştir. Bu bakımdan değerlendirilen faktör sayısı endekse bağlı kalınarak 8 olarak belirlenmiştir. Her bir coğrafi bölge için 2018-2022 dönemi kapsayan analizlerde, kriterlerin ağırlıklandırılması amacıyla literatüre yeni kazandırılmış, Aralık Değerli Dairesel Sezgisel Bulanık AHP kullanılmış ve alternatiflerin sıralanması amacıyla Genişletilmiş Bir AROMAN yöntemi tercih edilmiştir. Çalışmada, uzman görüşlerinin dikkate alınması ile üretken kapasiteleri etkileyen faktörlere ilişkin yeni göreceli önem değerlerine ulaşılmış ve ilgili bölgelerin yeni endeks sıralamaları oluşturulmuştur. Bu bağlamda, elde edilen çalışma sonuçlarına göre, enerji, ulaşım ve doğal sermaye kriterlerinin her 3 coğrafi bölge ülkelerinde, üretken kapasiteleri etkilemede büyük pay sahibi olduğu kanaatine gelinmiştir. Elde edilen bu sonuçlardan hareketle, üretken kapasiteleri etkileyen ilgili kriterlerin coğrafi bölgeye bağlı kalmaksızın, tüm gelişmekte olan ülkeler için eşit seviyede önem arz ettiğini söylemek mümkündür. Bu çalışma ile, literatüre yeni kazandırılan 2 ayrı yöntemin kullanılabilirliği denendiği gibi, aynı zamanda ülke yönetimlerince üretken kapasiteleri etkileyen faktörleri değerlendirmede yeni bir bakış açısı sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Productive capacities are of great importance in areas such as national economy, business management and industrial engineering. Accurate evaluation of the factors affecting productive capacities and making and implementing the right decisions based on these evaluations contribute positively to the performance of each of these fields listed above. In this context, the use of Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods for the assessment of factors affecting productive capacities is quite appropriate. In this study, using the 2nd generation Productive Capacities index data published by the United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), the factors affecting productive capacities are evaluated for a total of 113 developing countries in 3 geographical regions (Americas, Asia and Africa). In this respect, the number of factors evaluated was determined as 8, adhering to the index. In the analyses covering the period of 2018-2022 for each geographical region, the newly introduced Interval Valued Circular Intuitionistic Fuzzy AHP was used for weighting the criteria and an Extended AROMAN method was preferred for ranking the alternatives. In the study, new relative importance values for the factors affecting productive capacities were reached by taking expert opinions into account and new index rankings of the relevant regions were created. In this context, according to the results of the study, it is concluded that energy, transportation and natural capital criteria have a large share in affecting productive capacities in the countries of all 3 geographical regions. Based on these results, it is possible to say that the relevant criteria affecting productive capacities are equally important for all developing countries, regardless of geographical region.With this study, not only the usability of two different methods newly introduced to the literature has been tested, but also a new perspective has been provided for country administrations to evaluate the factors affecting productive capacities.
Benzer Tezler
- İran ekonomisinde ithal ikamesi ve yapısal değişmenin ekonometrik analizi
Başlık çevirisi yok
HEDAYAT MONTAKHAB
- Demir çelik sektörü ve demir çelik sektöründe sermaye maliyeti
Iron and steel sector and cost of capital in iron and steel sector
ALİ DİKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
İşletmeMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MAHMUT HAYATİ ERİŞ
- İmplant malzemelerinin Türkiye'de üretim perspektifi ve pazar analizi
Production and marketing perspectives of implant materials in Turkey
HÜSEYİN ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Makine MühendisliğiAtatürk ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜNYAMİN AKSAKAL
PROF. DR. CAFER ÇELİK
- A Dutch disease approach into the premature deindustrialization
Erken sanayisizleşmeye Hollanda hastalığı yaklaşımı
MUHAMMET SAİT ÇAKIR
