Sınıf öğretmeni adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
An investigation of pre-service primary school teachers' artificial intelligence literacy levels in terms of various variables
- Tez No: 909067
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CELALETTİN ÇELEBİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sınıf Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Eğitimde teknolojinin etkin kullanımının artırılması, öğretmenlerin teknolojik ve mesleki yeterliklerini geliştirmek için hizmet öncesi eğitim süreçlerinde yapay zekâ okuryazarlığının ele alınmasını gerektirmektedir. Ancak, yapay zekâ okuryazarlığı literatürde yeni bir alan olup, sınıf öğretmeni adaylarının bu konudaki yeterliklerinin ve ilişkili değişkenlerin kapsamlı şekilde incelendiği çalışmalar sınırlıdır. Bu çalışmada sınıf öğretmeni adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin, yapay zekâ kaygısı, yaş, cinsiyet, sınıf düzeyi, internet kullanım alışkanlıkları, internet kullanımına ayrılan süre ve bilgisayar sahipliği durumu gibi çeşitli değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama modeline göre gerçekleştirilmiştir. Örneklem, 2023-2024 güz döneminde çeşitli üniversitelerde öğrenim gören, basit seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilmiş 266 sınıf öğretmeni adayından oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Demografik Bilgi Formu, Yapay Zekâ Okuryazarlığı Ölçeği ve Yapay Zekâ Kaygı Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan Cronbach alfa güvenirlik analizinde her iki ölçeğin de yüksek derecede güvenilir olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Veriler çevrimiçi ortamda toplanmış ve normal dağılım özelliği gösterip göstermediği çarpıklık ve basıklık katsayıları ile değerlendirilmiştir. Normal dağılım özelliği gösteren veriler t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile analiz edilmiştir. Araştırma bulguları, sınıf öğretmeni adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin düşük, yapay zekâ kaygılarının ise ortalama olduğunu ortaya koymuştur. Öğretmen adaylarının %75'inin düşük yapay zekâ okuryazarlık düzeyine, %47,7'sinin ise düşük yapay zekâ kaygı düzeyine sahip olduğu belirlenmiştir. Bulgular, yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin artmasının, yapay zekâ kaygı düzeylerinin azalmasıyla ilişkilendirildiğini, ancak bu ilişkinin zayıf ve istatistiksel olarak anlamlı olmadığını göstermektedir. İnterneti haber takibi ve eğitim/ders amacıyla kullanan öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin anlamlı derecede daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, kadın öğretmen adaylarının yapay zekâ kaygı düzeylerinin erkek öğretmen adaylarına göre anlamlı şekilde daha yüksek olduğu görülmüştür. Ancak yaş, sınıf düzeyi, internet kullanım sıklığı ve bilgisayar sahipliği gibi değişkenlerin, yapay zekâ okuryazarlığı ve kaygı düzeylerine anlamlı bir etkisi olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Yapay zekâ okuryazarlığı, literatüre yeni giren ve eğitim bağlamında az çalışılmış bir konudur. Önümüzdeki yıllarda bu konudaki çalışmaların artacağı ve yapay zekâ okuryazarlığı ile ilişkili değişkenlerin daha derinlemesine inceleneceği beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Increasing the effective use of technology in education requires addressing artificial intelligence literacy in pre-service education processes to improve teachers' technological and professional competences. However, artificial intelligence literacy is a new field in the literature, and there are limited studies in which pre-service primary school teachers' competencies and related variables are examined comprehensively. This study aims to examine the artificial intelligence literacy levels of pre-service primary school teachers and to investigate the relationship between this skill and various factors such as artificial intelligence anxiety, age, gender, grade level, internet usage habits, time allocated to internet use, and computer ownership status. The study was conducted according to the relational survey model, one of the quantitative research designs. The sample of the study consisted of 266 pre-service primary school teachers studying at various universities in the fall semester of 2023-2024 and selected using a simple random sampling method. Demographic Information Form, Artificial Intelligence Literacy Scale, and Artificial Intelligence Anxiety Scale were used as data collection tools. In the Cronbach's alpha reliability analysis, it was concluded that both scales were highly reliable. Data were collected online. Skewness and kurtosis coefficients were used to determine whether the collected data showed normal distribution characteristics. Normally distributed data were analyzed using t-test and one-way analysis of variance (ANOVA). The findings of the study revealed that pre-service primary school teachers' artificial intelligence literacy levels were low and their artificial intelligence anxiety levels were average. It was determined that 75% of the pre-service teachers had low artificial intelligence literacy levels, and 47.7% of them had low artificial intelligence anxiety levels. The findings show that the increase in artificial intelligence literacy levels is associated with a decrease in artificial intelligence anxiety levels, but this relationship is weak and not statistically significant. It was determined that the artificial intelligence literacy levels of pre-service teachers who used the Internet for news follow-up and education/lesson purposes were significantly higher. In addition, it was observed that the AI anxiety levels of female pre-service teachers were significantly higher than male pre-service teachers. However, it was concluded that variables such as age, grade level, internet usage frequency, and computer ownership did not have a significant effect on artificial intelligence literacy and anxiety levels. Artificial intelligence literacy is a subject that has recently entered the literature and has been little studied in the context of education. It is expected that studies on this subject will increase in the coming years, and the variables related to artificial intelligence literacy will be examined in more depth.
Benzer Tezler
- Öğretmen ve öğretmen adaylarının yapay zekâ farkındalıkları ile yapay zekâ okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi
Determining the artificial intelligence awareness and artificial intelligence literacy levels of teachers and teacher candidates
TAHA ÇAĞRI UÇARLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP TURAN
- Öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlığının ve uzman görüşleriyle gelişim stratejilerinin belirlenmesi
Determination of pre-service teachers' artificial intelligence literacy and development strategies based on expert opinions
FATMA MUKADDES ÖCAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ ATAL DEMİRBACAK
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının teknoloji okuryazarlığı ve yapay zekâ farkındalık düzeylerinin incelenmesi: Bir karma yöntem araştırması
Investigation of social studies teacher candidates technology literacy and artificial intelligence awareness levels: A mixed method research
DİLAN EMLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH GÖKDEMİR
- Öğretmen adaylarının yapay zekâ okuryazarlık düzeyleri ile 21.yy öğreten becerilerinin ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi
An investigation of preservice teachers' artificial intelligence literacy levels and 21st century teacher skills with the relationship between the variables
MURAT KAYABAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NUH YAVUZALP
- Öğretmen adaylarının chatgpt destekli İngilizce dil öğretimi ve öğrenimi hakkındaki görüşlerinin incelenmesi
An investigation of pre-service teachers' views on chatgpt-supported English language teaching and learning
HALİME NUR SAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA SERKAN ÖZTÜRK