A critical discourse analysis of gender roles in storybooks written for preschoolers
Okul öncesi çocuklar için yazılmış olan hikaye kitaplarındaki cinsiyet rollerinin eleştirel söylem çözümlemesi
- Tez No: 917590
- Danışmanlar: PROF. DR. IŞIL ÖZYILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 311
Özet
Okul öncesi dönem (3-6 yaş) hikaye kitapları, çocuklara toplumsal değerlerin ve cinsiyet rollerinin aktarılmasında önemli ideolojik araçlardır. Bu Doktora çalışması, Türkiye'de 2019-2023 yılları arasında Türk yazarlar tarafından okul öncesi çocuklar için yazılmış Türkçe hikaye kitaplarında toplumsal değerlerin ve cinsiyet rollerinin hangi dilsel özelliklerle aktarıldığını, nasıl yorumlanabileceklerini ve geniş toplumsal bağlamda hangi özellikler sunduğunu incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, nitel araştırma amaçlı örneklem seçimi yöntemlerinden ölçüt örneklem yöntemine dayanarak seçilmiş ve içinde toplumsal cinsiyet rollerini temsil eden dilsel ve toplumsal göstergelerin bulunduğu 15 hikaye, söylemi toplumsal bir pratik olarak ele alan Eleştirel Söylem Çözümlemesi yaklaşımında İngiliz kuramcı Norman Fairclough'un (1992,1993, 2001) dilbilimsel ve toplumsal bakış açısıyla geliştirdiği ve birbirlerine bağlı 3 aşamadan oluşan inceleme modeli kullanılarak çözümlenmiştir. Analiz edilen öyküler arasında, beş kitap yalnızca geleneksel ideolojik yaklaşımı benimserken, diğer beş kitap eşitlikçi bir yaklaşımı benimsemiştir. Bununla birlikte, başka beş kitap her iki ideolojiyi yan yana sunarak okuyucuların, karakterlerin söylemleri ve davranışları aracılığıyla farklılıkları eleştirel bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanımaktadır. İncelemeler, belirlenen zaman aralığı içinde Türkiye bağlamında bir yandan geleneksel değerlerin sürdürüldüğünü, diğer yandan, çeşitli kültürel ve sosyolojik süreçlerin de etkileriyle cinsiyet eşitliğinin ve özellikle kadın kimliğinin özgürlükçü yaklaşımlarla sunularak yeni nesillere aktarılma çabalarını yansıtmaktadır.
Özet (Çeviri)
Preschool storybooks (ages 3-6) are significant ideological tools for conveying societal values and gender roles to children. This doctoral study aims to examine Turkish storybooks written for preschool children by Turkish authors between 2019-2023 to see how societal values and gender roles are linguistically conveyed, how they can be interpreted, and what characteristics they present within a broader social context in Turkey. For this purpose, 15 stories featuring linguistic and social indicators that represent gender roles were selected through criterion sampling, a qualitative purposive sampling method. These stories were analysed using the theorist Norman Fairclough's (1992, 1993, 2001) Critical Discourse Analysis (CDA) model, which incorporates linguistic and social perspectives through a three-stage analytical model. Among the analysed stories, while five books embrace only traditional ideological approach, five others adopted egalitarian approach. However, another five books present both ideologies side-by-side, enabling readers to critically engage with the differences through the lens of characters' discourses and behaviors. This comparative approach is particularly effective in fostering early critical thinking and offering children a broader perspective on gender roles.The analyses reflect, on the one hand, the continuation of traditional values in the context of Turkey within the specified time period, and on the other hand, the efforts to convey gender equality and especially women's identity to new generations by presenting them with egalitarian approaches under the effects of various cultural and sociological developments.
Benzer Tezler
- Gender roles in ELT textbook Empower B2: A critical discourse analysis
Empower B2 İngilizce ders kitabında cinsiyet rolleri: Eleştirel söylem analizi
ÖZGE KÜÇÜKHAYRAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENNET ENGİN
- Azerbaycan sinemasında toplumsal cinsiyet rolleri: 'O Olmasın Bu Olsun' filmi üzerinden bir inceleme
Gender roles in Azerbaijani cinema: An analysis through the film 'If Not That One, Then This One'
TURAL NABIYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Radyo-Televizyonİstanbul Kültür ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OKAN ORMANLI
- The female rebellion through language: A critical discourse analysis of the wife of Bath's prologue and tale
Kadının dil aracılığıyla isyanı: Bath'lı kadının önsözü ve hikâyesinin eleştirel söylem analizi
MEHMET KAMMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
DilbilimKaradeniz Teknik ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAZAN YILDIZ ÇİÇEKÇİ
- İnternet temelli eğitim platformlarının toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi
The analysis of internet based education platforms in the context of gender
DERYA GÜNDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimOndokuz Mayıs ÜniversitesiKadın ve Aile Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET OKTAN
- Exploring representation of gender identities in an English textbook used in Türkiye
Türkiye'de kullanılan bir İngilizce ders kitabında cinsiyet kimliklerinin temsilinin araştırılması
BAYEZIT UYANIR
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE ERGÜL