Le Dernier Jour d'Un Condamné adlı romanın Türkçe çevirilerindeki kültürel öğelerin erek odaklı çeviri kuramı açısından incelenmesi
An analysis of cultural elements in the turkish translations of Le Dernier Jour d'Un Condamné from the perspective of target-oriented translation theory
- Tez No: 918860
- Danışmanlar: PROF. DR. PERİHAN YALÇIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Western Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fransız Dili Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Toplumlararası ve kültürlerarası iletişimin vazgeçilmez unsuru olan çeviri etkinliği, teknolojinin gelişmesi ve bilgiye erişilebilirliğin kolaylaşması ile yaygın bir etki alanına sahip olmuştur. Böylece daha önemli bir rol üstlenen çeviri ile ilgili çalışmalar çeviribilim çatısı altında yoğunlaşırken, diller ve kültürler arasında bir köprü görevi görmüştür. Bu alanda yapılan bilimsel araştırmalar ile birçok kuram ortaya atılmış ve belirlenen farklı ilkeler doğrultusunda çeviri süreçleri daha kuramsal bir hal almıştır. Her türden yazılı ve sözlü yapıtın bir dilden başka bir dile aktarıldığı bu sürecin bir başka temel direği ise kültür kavramıdır. Toplumların kendine özgü bütün olgularını kapsayan kültürel ögeler başka bir kültüre ancak çeviri etkinliği sayesinde aktarılabilmektedir. Bilgi transferi olarak adlandırılan bu süreçte en sık karşılaşılan aktarımlardan birisi de insanların karakteristik özelliklerini, geleneklerini, maceralarını ve duygularını ele alan roman türüne ait çevirilerdir. Fransız yazar Victor Hugo'nun 1829 yılında kaleme aldığı Le Dernier Jour d'Un Condamné adlı romanının Türkçe'ye çevrilmiş on üç farklı eserinin Gideon Toury'nin erek odaklı çeviri kuramı ışığında karşılaştırılmalı olarak incelendiği bu çalışmada öncelikle kaynak eserdeki kültürel unsurlar Newmark'ın kültürel unsurlar sınıflandırmasına göre tespit edilmiştir. Daha sonra bu ögelerin erek eserlerdeki karşılıkları saptanarak Baker'in öne sürdüğü çeviri stratejileri doğrultusunda karşılaştırmalı çözümlemeleri yapılmıştır. Son olarak ise öncül norm kapsamında çevirmenlerin yürüttükleri çeviri süreçleri neticesinde hangi kültür eksenine yakın oldukları belirlenerek yeterlilik ve kabul edilebilirlik ilkesine göre sınıflandırmaları gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmalar neticesinde kaynak eserde en çok hangi sınıf kültürel ögenin yer aldığı, kültürel ögelerin aktarımında hangi stratejilerin kullanıldığı, çevirmenler arasında hangi benzerliklere ve farklılıklara rastlandığı ile hangi çevirilerin kabul edilebilir veya yeterli çeviri olarak adlandırıldığı sorularına cevaplar verilmiştir. Kaynak eserdeki kültürel öge taraması sonucunda en fazla sosyal yaşam kategorisine ait unsurların yer aldığı tespit edilmiştir. Yapılan karşılaştırmalı çözümlemeler neticesinde ise bütün çevirmenlerin sırasıyla en fazla birebir çeviri ve uyarlama stratejisine başvurduğu görülmüştür. Bu iki strateji dışında en çok kullanılan çeviri stratejisinin ise erek kültür eksenli yerlileştirme stratejisi olduğu tespit edilmiştir. Çevirmenler arasındaki en büyük benzerlik olarak hepsinin birebir çeviri ve uyarlama stratejisini aynı oranda tercih etmeleri karşımıza çıkmıştır. Son olarak çevirmenlerin strateji tercihlerine ve aktarım süreçlerine göre bütün çevirilerin genel olarak erek kültür dizgesine yakın olduğu gözlenmiştir. Bu da bütün çevirilerin genel olarak kabul edilebilir çeviriler sınıfına girdiği anlamına gelmektedir. Elde edilen bu cevaplar neticesinde bu çalışma özelinde erek dil ve kültürün kaynak kültür ve dile oranla daha baskın olabileceği ve keyfi bir tür olan romanın erek kültür okuru tarafından daha rahat anlaşılması ve hikâye ile güçlü bir bağ kurabilmesi adına erek dil ve kültür eksenli çeviri süreçlerinin yürütülmüş olabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Translation, which is an indispensable element of communication between societies and cultures, has become more widespread with the development of technology and easier access to information. Thus, studies on translation, which has assumed a more important role, have intensified under the umbrella of translation studies and have served as a bridge between languages and cultures. Many theories have been put forward through scientific research in this field and translation processes have become more theoretical in line with different principles. Another pillar of this process, in which all kinds of written and oral works are transferred from one language to another, is the concept of culture. Cultural elements, which encompass all the unique phenomena of societies, can only be transferred to another culture through translation activities. One of the most frequently encountered transfers in this process, which is called knowledge transfer, is the translation of novels that deal with people's characteristic features, traditions, adventures and emotions. In this study, which comparatively examines thirteen different Turkish translations of French author Victor Hugo's 1829 novel Le Dernier Jour d'Un Condamné through the lens of Gideon Toury's target-oriented translation theory, the cultural elements in the source text were first identified based on Newmark's classification of cultural elements. Then, the equivalents of these elements in the target works were determined and their comparative analyses were made in line with the translation strategies put forward by Baker. Finally, within the scope of the a priori norm, it was determined which cultural axis the translators were close to as a result of the translation processes they carried out and they were classified according to the principle of adequacy and acceptability. As a result of these researches, answers were given to the questions of which class of cultural elements were most frequently included in the source work, which strategies were used in the transfer of cultural elements, which similarities and differences were found between the translators, and which translations were considered acceptable or adequate translations. The analysis of cultural elements in the source text revealed that the majority of the identified elements belong to the category of social life. As a result of the comparative analyses, it was observed that all translators mostly used literal translation and adaptation strategies respectively. Apart from these two strategies, the most commonly used translation strategy was the localization strategy based on the target culture. The biggest similarity between the translators was that they all preferred literal translation and adaptation strategies at the same rate. Finally, according to the translators' strategy preferences and transfer processes, it was observed that all translations were generally close to the target culture. This means that all translations were generally classified as acceptable translations. As a result of these answers, it was concluded that the target language and culture may be more dominant than the source culture and language in this study and that translation processes based on target language and culture may have been carried out in order for the novel, which is an arbitrary genre, to be more easily understood by the readers of the target culture and to establish a strong connection with the story.
Benzer Tezler
- Türk ceza hukukunda koşullu salıverilme
La libération conditionnelle en Droit Pénal Turc
FURKAN ALİ ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE EYLEM AKSOY RETORNAZ
- Le rapport des droits de l'homme au politique: Lefort et Rancière
İnsan haklarının politik-olan bağlantısı: Lefort ve Rancière
EYLEM YOLSAL MURTEZA
Doktora
Fransızca
2022
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KARABÜK KOVANLIKAYA
- Analyse de la narration et des personnages dans 'Le Jardin des Plantes' de Claude Simon
Claude Simon, un 'Le Jardin des Plantes' adlı romanındaki anlatı ve anlatı kişilerinin çözümlenmesi
MUSTAFA MAVAŞOĞLU
Yüksek Lisans
Fransızca
2003
Fransız Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiFransız Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEDİHA ÖZATEŞ
- Uluslararası yatırım hukukunda meşru beklentiler
Legitimate expectations in international investment law
ÖZGÜR OCAKHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERK DEMİRKOL
- FIDIC sözleşmelerinde gecikmeden sorumluluk
Responsibility for the delay in FIDIC contracts
ÖMER FARUK ENGEL