Örgütsel sessizlik ve presenteizm olgularının incelenmesi: Erzurum'daki liselerde nitel bir araştırma
Examining the phenomena of organizational silence and presenteeism: A qualitative study in high schools in Erzurum
- Tez No: 924731
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ZİŞAN DUYGU ALİOĞULLARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erzurum Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Örgütsel sessizlik, çalışanların düşüncelerini, deneyimlerini ve önerilerini paylaşmak yerine gizli tutmayı tercih ettiği bir davranış biçimi olarak tanımlanmıştır. Presenteizm ise çalışanların fiziksel olarak iş yerinde bulunmalarına rağmen, psikolojik veya fiziksel nedenlerle işlerine tam olarak odaklanamadıkları bir durumu ifade etmektedir. Bu çalışma, örgütsel sessizlik ve presenteizm kavramları arkasındaki temel dinamikleri, Erzurum'daki liselerde görev alan öğretmenlerin görüşlerine dayalı olarak nitel bir yaklaşımla ele almış ve her iki olgunun bireysel ve kurumsal düzeydeki etkilerini detaylı bir şekilde analiz etmiştir. Bu doğrultuda, mülakat soruları uzman görüşü alınarak hazırlanmış ve Erzurum merkezde ki üç farklı lise türünde çalışan öğretmenlerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmada fenomolojik vaka araştırma deseni kullanılmış olup amaçsal örnekleme yöntemi benimsenmiştir. Araştırma katılımcıları, 5 devlet lisesi, 5 devlet destekli özel (vakıf) lise ve 5 özel (vakıf) lisede görev yapan öğretmenlerden oluşmaktadır. Görüşme verileri MAXQDA 2020 yazılımıyla analiz edilmiştir. Araştırmada öncelikle örgütsel sessizlik ve presenteizme yönelik kod hiyerarşisi oluşturulmuş ve kod matris tarayıcısı analizi yapılmıştır. Araştırma değişkenleri ile ilgili tek vaka analizleri yapılmış ve kelime bulutu elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerde görülen örgütsel sessizliğin nedenleri arasında düşüncelerin dikkate alınmayacağı algısı, cezalandırılma korkusu ve örgüt kültürünün kötü olması gibi sebepler yer almaktadır. Öğretmenlerde görülen presenteizm davranışının sebepleri arasında iş yükü, iş kaybetme endişesi, stres ve tükenmişlik gibi nedenler yer almaktadır. Sessiz kalan çalışanların, sağlık sorunlarını dile getirmekte zorlandıkları ve bu durumun presenteizmi artırdığı görülmüştür. Bu değişkenlere yönelik olarak gerçekleştirilen nitel bir araştırmaya literatürde rastlanılmamıştır. Dolayısıyla araştırma bu konuda özgün niteliktedir. Araştırmadan elde edilen diğer bir sonuca göre ise örgüt yöneticilerine ve liderlerine, örgütlerde çalışanların fikirlerini özgürce ifade edebileceği bir iletişim ortamının oluşturmaları yöneticilerin kurdukları etkileşimde açık iletişim politikasını benimsemesi anlayışını benimsemesi ve örgütsel destek mekanizmalarını güçlendirilmesi gibi öneriler sunulmuştur. Ayrıca elde edilen bulgular, örgütsel sessizlik ve presenteizmin yalnızca bireysel düzeyde değil, aynı zamanda örgütsel yapı ve yönetim politikaları çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğini de güçlü bir şekilde vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Organizational silence is defined as a behavioral pattern in which employees prefer to keep their thoughts, experiences, and suggestions to themselves rather than sharing them. Presenteeism, on the other hand, refers to a situation where employees are physically present at the workplace but cannot fully focus on their tasks due to psychological or physical reasons. This study examines the fundamental dynamics behind the interrelated concepts of organizational silence and presenteeism through a qualitative approach based on the views of teachers working in high schools in Erzurum. It provides a detailed analysis of the individual and institutional-level effects of both phenomena. In this context, interview questions were prepared with expert opinions, and semi-structured interviews were conducted with teachers working in three different types of high schools in central Erzurum. The study employed a phenomenological case study design and adopted a purposive sampling method. The research participants consisted of teachers working in five public high schools, five state-supported private (foundation) high schools, and five private (foundation) high schools. The interview data were analyzed using MAXQDA 2020 software. Initially, a code hierarchy related to organizational silence and presenteeism was created, and a code matrix browser analysis was conducted. Single case analyses were performed for the research variables, and a word cloud was generated. According to the research findings, the reasons behind organizational silence among teachers include the perception that their opinions will not be considered, fear of punishment, and poor organizational culture. The factors contributing to presenteeism behavior among teachers include workload, fear of job loss, stress, and burnout. The study revealed a significant relationship between organizational silence and presenteeism. It was observed that employees who remain silent struggle to express their health concerns, which in turn increases presenteeism. A qualitative study focusing on these variables has not been found in the literature, making this research original in its field. Another key finding suggests that organizational leaders and managers should establish a communication environment where employees can freely express their opinions, adopt an open communication policy in their interactions, and strengthen organizational support mechanisms. Additionally, the findings strongly emphasize that organizational silence and presenteeism should be evaluated not only at an individual level but also within the framework of organizational structure and management policies.
Benzer Tezler
- Örgütsel sessizlik, presenteizm ve algılanan örgütsel destek ilişkisi: Yalova Devlet Hastanesi örneği
Organizational silence, presenteism and perceived organizational support relationship: Yalova State Hospital example
ECE ATİLLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Hastanelerİstanbul ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SELMA SÖYÜK
- Presenteizm ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişki üzerine bir araştırma
Presenteeism effects of organizational silence
ŞÜKRAN ORUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
İşletmeAksaray Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET HALİT YILDIRIM
- Spor Genel Müdürlüğü merkez teşkilatında presenteizm ve örgütsel bağlılığın örgütsel sessizlik üzerine etkileri
Effects of presenteeism and organizational commitment on organizational silence in the central organization of Department of Sports Services
İNCİ SEÇKİN AĞIRBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
SporErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YASEMİN ÇAKMAK YILDIZHAN
- X ve Y kuşağı bağlamında örgütsel sessizlik ve presenteeism ilişkisinin incelenmesi
An analysi̇s of the relationship between organizational silence and presenteeism in the context of X and Y generations
MERVE NUR KÖPRÜLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeTrakya Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ IŞIL USTA KARA
- Örgütsel sessizlik yabancılaşma ilişkisi: Çanakkale'deki orta ve büyük ölçekli oteller üzerine bir araştırma
Relation of organizational silence and alienation: Research upon midium and large scaled hotels in Çanakkale
SİBEL ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
İşletmeTrakya Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞULE AYDIN TÜKELTÜRK