Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin işle bütünleşmeleri arasındaki ilişki: Öğretmen öz yeterliği ve iş birliğinin aracılık rolü
The relationship between principals' instructional leadership behaviours and teachers' work engagement: The mediating roles of teachers' self-efficacy and collaboration
- Tez No: 927836
- Danışmanlar: PROF. DR. NECATİ CEMALOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 213
Özet
Araştırmada öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin işle bütünleşmeleri arasındaki ilişkide öğretmen öz yeterliği ve iş birliğinin aracılık rolü saptanmış ve bazı değişkenlere göre incelenmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkenini okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları, bağımlı değişkenini öğretmenlerin işle bütünleşmeleri ve aracı değişkenlerini ise öğretmen öz yeterliği ve öğretmen iş birliği oluşturmaktadır. Nicel olarak tasarlanan bu araştırmada ilişkisel tarama modeli benimsenmiştir. Araştırmanın örneklemi tabakalama örnekleme yöntemi ile belirlenen 2023 – 2024 eğitim öğretim yılında Kastamonu il merkezi ve ilçelerinde bulunan tüm resmi ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde görev yapan 470 öğretmenden meydana gelmiştir. Veri toplama araçları olarak; Öğretimsel Liderlik Ölçeği (Kısa form), Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği (Kısa Form), Öğretmen Mesleki Öğrenme Ölçeği (İş Birliği Boyutu) ve Utrecht İşle Bütünleşme Ölçeği (Türkçe-Kısa Form) kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22 ve AMOS 22 programları kullanılarak aritmetik ortalama, yüzdelik, standart sapma değerleri hesaplanmış ve normallik testi yapılmıştır. Parametrik olduğu belirlenen araştırmada, değişkenler arasındaki farklılığı belirlemeye yönelik bağımsız örneklemler t-testi ve tek yönlü ANOVA testleri uygulanmıştır. Bunun yanında bağımsız ve aracı değişkenler ile bağımlı değişken arasındaki ilişkileri incelemek için Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Bağımsız ve aracı değişkenlerin bağımlı değişkeni ne düzeyde yordadığını tespit etmeye yönelik olarak regresyon analizi yapılmıştır. Ayrıca, bağımsız ve aracı değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkilerini saptamaya yönelik olarak ise yapısal eşitlik modellemesinde path analizi ve bootstrap yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre öğretimsel liderlik ile öğretmen öz yeterliği, öğretmen iş birliği ve işle bütünleşme arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Aynı zamanda öğretimsel liderliğin, öğretmen öz yeterliğinin ve iş birliğinin işle bütünleşme üzerinde pozitif yönde anlamlı yordayıcılar olduğu tespit edilmiştir. Ancak, okul misyonu, öğretim programı ve sınıf yönetimi alt boyutları işle bütünleşmeyi anlamlı biçimde yordamamaktadır. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları öğretmen öz yeterliğini doğrudan pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları öğretmen iş birliğini doğrudan pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Öğretmen öz yeterliği öğretmenlerin işle bütünleşmelerini doğrudan pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Öğretmen iş birliği öğretmenlerin işle bütünleşmelerini doğrudan pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları öğretmenlerin işle bütünleşmelerini doğrudan pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları öğretmenlerin işle bütünleşmelerini öğretmen öz yeterliği ve öğretmen iş birliği aracılığıyla dolaylı yönden pozitif yönde anlamlı biçimde etkilemektedir. Bunun yanında aracı değişkenler olan öğretmen öz yeterliği ve öğretmen iş birliği, okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin işle bütünleşmeleri arasında pozitif yönde anlamlı biçimde kısmi aracılık etkisine sahiptir. Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının öğretmenlerin işle bütünleşmeleri üzerindeki dolaylı etkisinin, doğrudan etkisinden daha yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Araştırmada öğretmenlerin otonomi düzeylerinin sınırlı olduğu ve öğretmenlerin işleriyle bütünleşmeleri için otonomiye ihtiyaç duydukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, öğretmenlerin işle bütünleşme ve iş birliği düzeylerinin çok yüksek olduğu, bunun yanında okul yöneticilerin öğretimsel liderlik davranışları ve öğretmenlerin öz yeterlik algı düzeylerinin ise yüksek olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte, öğretimsel liderlik, öğretim programı, okul iklimi ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık olmamasına karşın, okul misyonu ile cinsiyet arasında kadın öğretmenler lehine anlamlı bir farklılığın varlığı saptanmıştır. Öğretimsel liderlik, okul misyonu, öğretim programı ve okul iklimi ile mesleki ünvan arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Öğretmen öz yeterliği, öğrenci katılımı, sınıf yönetimi ve öğretim stratejileri ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık olmadığı tespit edilmiştir. Öğretmen öz yeterliği, sınıf yönetimi ve öğretim stratejileri ile mesleki ünvan arasında başöğretmenler lehine anlamlı bir farklılık var iken, öğrenci katılımı ile mesleki ünvan arasında anlamlı bir farklılık olmadığı belirlenmiştir. Öğretmen iş birliği ile cinsiyet arasında kadın öğretmenler lehine anlamlı bir farklılık mevcut iken, öğretmen iş birliği ile mesleki ünvan arasında anlamlı bir farklılığın olmadığı ortaya konmuştur. İşle bütünleşme ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık olmadığı, ancak işle bütünleşme ile öğretmenlerin mesleki ünvanları arasında başöğretmenler lehine anlamlı bir fark olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada elde edilen bulgulara yönelik olarak uygulayıcılar ve araştırmacılar için bazı önerilerde bulunulmuştur. Bu araştırmanın özgün değeri örgütsel psikoloji alanındaki İş Talepleri ve İş Kaynakları (JD-R) kuramının eğitim yönetimi alanına transfer edilmesidir. Bu şekilde, eğitim yönetimi alanına hakim olan pozitivist yaklaşıma karşı bir paradigma değişimine katkı sağlanarak pozitif psikoloji yaklaşımı benimsenmiştir. Böylece, interdisipliner boyutta literatürdeki eksikliğe yönelik holistik düzeyde okul yöneticisi ve öğretmen boyutu bireysel ve örgütsel değişkenlerle birlikte incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
In the research, according to the perceptions of teachers, the mediating roles of teachers' self effıcacy and collaboration in the relationship between the principals' instructional leadership behaviours and teachers' work engagement were determined and examined in terms of various variables. The dependent variable was teachers' work engagement, the independent variable was the principals' instructional leadership behaviours and the mediating variables were teachers' self effıcacy and teachers' collaboration. In this quantitative research, correlational study was conducted as a research design. The sample group of the research consisted of 470 teachers working in the official primary, middle and high schools of Kastamonu province and within its districts determined by stratified sampling method. Principal Instructional Management Rating Scale (Short Form), Teachers' Sense of Efficacy Scale (Short Form), Teacher Professional Learning Scale (Collaboration Dimension) and Utrecht Work Engagement Scale (Turkish-Short Form) were used as data gathering instruments. Using SPSS 22 and AMOS 22 programmes, arithmetic mean, percentage, standard deviation values were calculated and normality test was performed. Determined as parametric study, the analyses of the data were carried out via independent sample t test, one way ANOVA, correlation and regression analysis also path analysis in structural equalling modelling with bootstrapping. As a result it was determined that significant correlations were determined between principals' instructional leadership, teachers' self efficacy, teachers' collaboration and teachers' work engagement in a positive way. Apart from that, principals' instructional leadership, teachers' self efficacy and teachers' collaboration were positive significant predictors on teachers' work engagement. School mission, instructional programme and classroom management dimensions, however, do not significantly predict teachers' work engagement. Furthermore, principals' instructional leadership behaviours had a positive significant direct effect on teachers' self efficacy. Principals' instructional leadership behaviours had a positive significant direct effect on teachers' collaboration. Teachers' self efficacy had a positive significant direct effect on teachers' work engagement. Teachers' collaboration had a positive significant direct effect on teachers' work engagement. Principals' instructional leadership had a positive significant direct effect on teachers' work engagement. Also, principals' instructional leadership had a positive significant indirect effect on teachers' work engagement through the mediating roles of teachers' self efficacy and teachers' collaboration. Moreover, teachers' self efficacy and teachers' collaboration were significant partial mediators on teachers' work engagement. The indirect effect of principals' instructional leadership on teachers' work engagement was higher than that of its direct effect. Another result was that the level of autonomy of the teachers' was limited and that autonomy for teachers was needed in order to engage in their work. Besides, teachers' work engagement and teachers' collaboration levels were very high, in addition, principals' instructional leadership behaviours and teachers' self efficacy levels were high. Although there was not a significant difference between instructional leadership, instructional programme, school climate and gender, there was a significant difference between school mission and gender in favour of women. There was not a significant difference between instructional leadership, instructional programme, school climate, school mission and professional title. Moreover, there was not a significant difference between teachers' self efficacy, classroom management, student engagement, instructional strategies and gender. While there was a significant difference between teachers' self efficacy, instructional strategies, classroom management and professional title in favour of headteachers, there wasn't a significant difference between student engagement and professional title. There was a significant difference between teachers' collaboration and gender in favour of women whereas there was not a significant difference between teachers' collaboration and professional title. Furthermore, there was not a significant difference between work engagement and gender while there was a significant difference between work engagement and professional title in favour of headteachers. Finally, based on the results, some recommendations for executives and researchers were offered. The original value of this research was that it transferred Job Demands and Job Resources Theory (JD-R) from organizational psychology into the field of educational administration. Thus, a positive psychology approach was adopted by contributing a paradigm shift against the positivist approach dominating the field of educational administration. To fulfill the gap in the literature, it also examined the school principal and teacher level together with individual and organizational variables at a holistic level in the interdisciplinary dimension.
Benzer Tezler
- Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin özerklikleri arasındaki ilişki: Siirt ili örneği
The relationship between the instructional leadership behaviors of school managers and the autonomys of teachers: The case of Siirt provi̇nce
CİHAT AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimSiirt ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULVEHAP BOZ
- Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin bireysel yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between school principals' instructional relationship behaviours and teachers' level of individual innovativeness
SEDA ORHAN MÜMİNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiEğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELÇUK TURAN
- Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel ataletleri arasındaki ilişki
The relationship between the instructional leadership behaviors of school administrators and the organizational inertia of teachers
SULTAN DOĞRU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF İNANDI
- Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin mesleki kabul alanları arasındaki ilişkiler
The relationships between instructional leadership behavior principals and teachers' proffessional zone of acceptance
ÖZNUR ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN TANRIÖĞEN
- Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışlarının öğretmenlerin mesleki gelişimlerine katkısının incelenmesi
Investigation of the contribution of school administrators' instructional leadership behaviours to teachers' professional development
RÜMEYSA KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAYRAM BOZKURT