Erken çocukluk döneminde yönetici işlev becerileri eğitim programının geliştirilmesi ve değerlendirilmesi
Development and evaluation of executive function skills training program in early childhood
- Tez No: 928730
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖMER SOLAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Gelişimsel sosyal bilişsel nörobilim perspektifinden bakıldığında; yönetici işlevlerin, çocukların sosyal duygusal, akademik ve dil gelişimleri ile ilişkili önemli faktörler olduğu açıktır. Bu öneme dayalı olarak bu araştırmanın amacı; Erken Çocukluk Döneminde Yönetici İşlev Becerileri Eğitim Programı'nın (EÇDYİBEP) geliştirilmesi ve EÇDYİBEP müdahalesinin, 60-72 aylık çocukların öz düzenleme, çalışan bellek, engelleyici kontrol, performansa dayalı yönetici işlev, akademik ve dil becerileri üzerindeki etkilerinin incelemesidir. Araştırma, EÇDYİBEP müdahalesinin etkililiğini daha ayrıntılı belirlemek amacıyla, açıklayıcı sıralı karma yöntemle tasarlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda, yarı deneysel desenlerden biri olan ön test-son test kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Nicel boyutunun çalışma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılı güz döneminde, İstanbul'da Millî Eğitim Bakanlığı'na bağlı bir devlet anaokulunda eğitim alan 60-72 aylık 35 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmanın nitel boyutuna ait verileri; deney grubundaki çocukların EÇDYİBEP müdahalesine ilişkin değerlendirmeleri, bu çocukların ebeveynleri ile yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler ve araştırmacının 15 oturumluk EÇDYİBEP müdahalesine ilişkin gözlem ve notları oluşturmaktadır. Erken Çocukluk Dönemi İçin Öz Düzenleme Değerlendirme Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirlik çalışmasının verileri, İstanbul ilinin farklı yaşam kalitesindeki ilçelerinde bulunan okul öncesi eğitim kurumlarındaki çocuklardan elde edilmiştir. Analizlerin sonuçlarına göre; deney ve kontrol grubundaki çocukların, öz düzenleme, ketleyici kontrol, performansa dayalı yönetici işlevler ve akademik ve dil becerileri puanlarına ilişkin ortalamaları arasında, deney grubu lehine, istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Grupların çalışan bellek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Müdahalenin tamamlanmasından dört hafta sonra yapılan test sonuçları, EÇDYİBEP müdahalesinin etkisinin devam ettiğini göstermektedir. EÇDYİBEP müdahalesi, deney grubundaki çocukların akademik ve dil becerileri üzerindeki değişimin, %77'sini sağlamıştır. Araştırmanın nicel bulguları, nitel bulgularla desteklenmektedir. Nitel boyutta en dikkat çekici bulgu, deney grubundaki en küçük çocuğun, EÇDYİBEP müdahalesi sırasında geliştirdiği ve ayrıntılı olarak ifade ettiği yönetici işlevlere ilişkin stratejisidir. Araştırma sonuçları, çocukluk dönemindeki eğitim müdahalelerinin, ne kadar erken yaşta uygulanırsa o kadar etkili olacağını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
From the developmental social cognitive neuroscience perspective, it is clear that executive functions are important factors associated with children's social emotional, academic, and language development. Based on this importance, the aim of this research was to develop the Executive Function Skills Training Program in Early Childhood (EFSTPEC) and to examine the effects of the EFSTPEC intervention on self-regulation, working memory, inhibitory control, performance-based executive function, academic and language skills of 60-72 month-old children. The research was designed with an explanatory sequential mixed method in order to determine the effectiveness of the EFSTPEC intervention in more detail. In the quantitative dimension of the research, a 'pre-test post-test control group design', one of the quasi-experimental designs, was used to. The research group of the quantitative dimension consists of 35 children aged 60-72 months who are receiving education in an government kindergarten affiliated with the Ministry of National Education in Istanbul in the fall semester of the 2023-2024 academic year. The data for the qualitative dimension of the research consist of evaluations of the EFSTPEC intervention of the children in the experimental group, semi-structured interviews with the parents of these children, and the researcher's observations and notes regarding the 15-session EFSTPEC intervention. The data for the validity and reliability study of the Self-Regulation Assessment Scale in Early Childhood were obtained from children in pre-school education institutions located in districts of Istanbul with different quality of life. According to the results of the analyses, it was determined that there were statistically significant differences in favor of the experimental group between the mean scores of the children in the experimental and control groups in terms of self-regulation, inhibitory control, performance-based executive functions, academic and language skills. No statistically significant difference was found between the mean working memory scores of the groups. Test results four weeks after the completion of the intervention show that the effect of the EFSTPEC intervention continued. The EFSTPEC intervention provided 77% of the change in the academic and language skills of children in the experimental group. The quantitative findings of the research are supported by qualitative findings. The most notable finding in the qualitative dimension is the executive function strategy developed and articulated in detail by the youngest child in the experimental group during the EFSTPEC intervention. The research results show that the earlier the educational interventions in childhood are implemented, the more effective they will be.
Benzer Tezler
- Çocuk kütüphanelerinde yaşam becerilerinin geliştirilmesi: Bir kütüphane programı önerisi
Developing life skills in children's libraries: A library program proposal
NİHAN TEMİZ
Doktora
Türkçe
2023
Bilgi ve Belge YönetimiHacettepe ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT YILMAZ
- Özel öğrenme güçlüğü riski olan okul öncesi dönem çocuklarına yönelik bilişsel erken müdahale programının etkililiği
Effectiveness of cognitive early intervention program for preschool children at risk for specific learning disabilities
MÜSLÜM YILDIZ
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MACİD AYHAN MELEKOĞLU
- Predictors of executive function in early childhood: Urban and rural poverty
Erken çocukluk döneminde yönetici işlev becerilerinin yordayıcıları: Kentsel ve kırsal yoksulluk
ŞÜKRAN OKUR
Doktora
İngilizce
2020
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiGelişim Psikolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SİBEL KAZAK BERUMENT
- Erken çocukluk döneminde sosyal-bilişsel beceriler: Çocuğun performansı ve ebeveyn raporunun kıyaslanarak incelenmesi
Social-cognitive skills in early childhood: Comparing the child's performance and parent report
YAREN KÜBRA KARAASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiEge ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA CANSU PALA DEDEOĞLU
- Erken çocuklukta olmayan bir şeyi varmış gibi düşünebilme becerisinin yönetici zihinsel işlev ve duygusal becerilerle ilişkisi
Counterfactual thinking and its relation to executive functions and emotional functions in early childhood
DİLARA ÖZSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiEge ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜL BANU ÇENGELCİ ÖZEKES