Ceza muhakemesinde bir koruma tedbiri olarak adli kontrol
Judicial control as a protective measure
- Tez No: 932159
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMED DEMİREL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Tutukluluk ile serbesti arasında, orta bir kademe olarak adli kontrol, gerek karşılaştırmalı hukukta gerekse de ülkemizde köklü bir geçmişe sahip değildir. Adli kontrol, 01/06/2005 tarihinde yürürlüğe giren, 5271 Sayılı CMK ile hukuk sistemimize girmiştir. Kanun koyucu, adli kontrol kurumu ile tutuklama ile elde edilmek istenen amaca, tutuklamanın olası ağır sonuçlarını bertaraf ederek ulaşmaya çalışmıştır. Adli kontrolü düzenleyen CMK m.109'un ilk halinde, adli kontrolün ancak üç yıl ve daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanabileceği öngörülmüşken, bu süre şartı sonradan kaldırılmıştır. Bu haliyle adli kontrolün tutuklamanın yerine geçen bir kurum olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bununla birlikte, adli kontrolün tutuklama yasağı bulunan hallerde de uygulanabilmesi onun tutuklamadan bağımsız bir tedbir olarak; kanunda yazan azami tutukluluk süresi dolduğu için salıverilenler hakkında da uygulanabilmesi tutuklamanın devamı niteliğinde bir tedbir olarak görülmesine de yol açmıştır. Adli kontrol, hukuki niteliği itibariyle bir koruma tedbiridir. Koruma tedbirlerine hakim olan ilkeler vardır. Bunlardan en önemlisi ölçülülük ilkesidir. Ölçülülük ilkesi gereği; bir uyuşmazlıkta tutuklama yerine adli kontrole başvurma imkanı varsa, adli kontrole başvurulmalıdır. Yine bu ilke uyarınca, adli kontrole karar verilirken de adli kontrol yükümlülükleri arasından somut olaya uygun olan yükümlülük tercih edilmelidir. Uygulamada, bir tutuklama zorunluluğu olmamasına (CMK m.100'deki katalog suçlar açısından var olan yanlış kanaat) ve tutuklamanın esas, adli kontrolün istisna olduğuna dair herhangi bir düzenleme olmamasına karşın, hakim/savcılarda tutuklama kararı verme/tutuklama talep etme yönünde bir eğilim bulunmaktaydı. Kanun koyucu, yukarıda anılan süre şartını kaldırarak ve adli kontrol yükümlülüklerini genişleterek bunun önüne geçmeye çalışmıştır. Adli kontrol kararlarına dair istatistiklere bakıldığında, bunda başarılı olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, adli kontrol kurumunun iyileştirilmesi, uygulamadaki bazı sorunların giderilmesi için düzenlemeye ihtiyaç duyulan alanlar halen vardır. Bu çalışmamızda öncelikle adli kontrolün tanımı, hukuki niteliği, özellikleri, amacı ve önemi, tutuklama ile ilişkisi açıklanmış, karşılaştırmalı hukuktaki yerine değinilmiştir. Daha sonra, adli kontrolün şartları ve adli kontrol kararı hakkında değerlendirmelerde bulunulmuş, adli kontrol yükümlülükleri, bunların değiştirilmesi, bunlara uymamanın yaptırımı ve tazminat konularında bilgi verilmiştir. Sonuç kısmında ise uygulamada yaşanan sıkıntılara ve mevzuattaki eksikliklere dikkat çekilerek çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Judicial control, as an intermediate stage between imprisonment and liberty, does not have a long-standing history either in comparative law or in our country. Judicial control was introduced into our legal system by means of Criminal Procedure Code (CMK), legislation nr. 5271, which came into force on 01/06/2005. Through judicial control, legislator has tried to achieve the purpose sought with imprisonment by eliminating the possible severe consequences of imprisonment. Initially, Article 109 of the CMK stipulated that judicial control could only be applied to crimes punishable by imprisonment of three years or less. However, this time condition was later removed. With this amendment, it would not be incorrect to say that judicial control has become an application that replaces imprisonment. Moreover, the fact that judicial control can also be applied in cases where there is a prohibition of imprisonment makes it a separate measure from imprisonment, its application to those released due to the expiration of the maximum imprisonment period prescribed by law has also led to its perception as a continuation of imprisonment. Judicial control is, by its legal nature, a protective measure. There are principles that govern protective measures, the most important of which is the principle of proportionality. According to the principle of proportionality, if there is an option to resort to judicial control instead of imprisonment in a dispute, judicial control should be applied. Similarly, when deciding on judicial control, the obligations that are suitable for the specific case should be selected among the judicial control obligations. In practice, despite the absence of a necessity for imprisonment (due to the prevailing misconception regarding the catalog crimes set in Article 100 of CMK) and the lack of any regulation stating that imprisonment is the rule and judicial control is the exception, there was a tendency among judges/prosecutors to issue arrest motion or arrest warrant. The legislator has tried to prevent this by removing the aforementioned time condition and expanding the obligations of judicial control. Statistics on judicial control decisions show that this has been successful. Nevertheless, there are still areas in need of regulation to improve the judicial control application and to address some problems in practice. In this study, we first explain the imprisonment, legal nature, characteristics, purpose, and importance of judicial control, and its relationship with imprisonment, as well as its place in comparative law. Then, we provide evaluations on the conditions of judicial control and the judicial control decision, and information on the obligations of judicial control, their modification, the sanctions for non-compliance, and compensation. In the conclusion, we draw attention to the difficulties experienced in practice and the deficiencies in the legislation and try to offer solutions.
Benzer Tezler
- Ceza muhakemesinde tutukluluğun denetimi
Review of detention in criminal procedure
CANSU TÜRKMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PINAR MEMİŞ KARTAL
- Ceza muhakemesinde adli kontrol
Judicial control in criminal procedure
MUSTAFA ALİ EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
HukukÇankaya ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU ERTEM ÖZER
- Ceza Muhakemesinde tutuklamaya alternatif bir tedbir olarak adli kontrol
Judicial control as an alternative measure to arrest in Criminal Procedure
ÇETİN GÜZEL
- Türk ceza muhakemesinde adli kontrol
Judicial check in Turkish criminal judgement procedure
UĞUR ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
HukukDumlupınar ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
DOÇ. DR. İLHAN ÜZÜLMEZ
- Adli kontrol
Judicial control
AHMET YÜZÜNCÜDÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HukukBahçeşehir ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET SİNAN ALTUNÇ