Biyoloji eğitimi lisansüstü öğrencilerinin yapay zekâ kullanım durumlarının incelenmesi
Examination of artificial intelligence usage cases of biology education graduate students
- Tez No: 933850
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SULTAN ÇIKRIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Biyoloji, Eğitim ve Öğretim, Biology, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Biyoloji Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Bu araştırmanın amacı, biyoloji eğitimi lisansüstü öğrencilerinin yapay zekâ teknolojilerini nasıl kullandıklarını incelemektir. Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırma, katılımın gönüllülüğü esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma desenine uygun olacak şekilde 19 öğrenciye erişilmiştir. Elde edilen verilere göre, katılımcıların yapay zekâya ilişkin görüşleri ve kullanım durumları çeşitli temalar altında incelenmiştir. Yapay zekâ kavramını tanımlamada“Yapay Zekânın Özellikleri”ve“Toplumsal Algı”temaları öne çıkmış, bu bağlamda katılımcılar yapay zekâyı“insan zekâsını taklit etme”ve“iş kolaylığı”sağlama yönleriyle tanımlamıştır. Katılımcıların %68,42'si yapay zekâ veya dijital teknolojilerle ilgili eğitim almadığını belirtmiştir. Biyoloji eğitimi lisansüstü öğrencilerinin yapay zekâ araçlarını kullanımında, en sık tercih edilen uygulamanın %51,72 ile ChatGPT olduğu, kullanım amaçlarının ise araştırma yapma, bilgi edinme ve fikir alma olduğu tespit edilmiştir. Her gün kullanan ve nadiren kullananların oranları eşit (%36,84) olarak belirlenmiştir. Teknolojiye erişimde herhangi bir sorun yaşanmazken, katılımcıların %57,89'u mali engellerle karşılaştığını ifade etmiştir. Katılımcıların yapay zekâ konusundaki yeterlilik algıları“Yeterli Hissetme”,“Yetersiz Hissetme”ve“İlgi Duymama”temaları altında değerlendirilmiştir. Katılımcıların büyük bir kısmı kendini yetersiz görmüş ve %33,34'ü eğitime ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. Yapay zekânın biyoloji eğitimindeki rolü, ders materyali geliştirme ve derslerin anlaşılabilirliğini artırma gibi katkılar çerçevesinde ele alınmıştır. Katılımcılar, yapay zekânın biyoloji eğitimindeki kullanımını artırmak için uygulamaların tanıtılması, biyolojiye özel araçların geliştirilmesi ve lisans müfredatına eklenmesi gerektiğini vurgulamıştır. Yapay zekâya güven konusunda temkinli bir yaklaşım öne çıkarken, %39,13'ü kısmen güvendiğini ifade etmiştir. Eğitim süreçlerine katkıları arasında zaman yönetimi, öğrenme-öğretme süreçlerinin desteklenmesi ve akademik destek ön plana çıkmıştır. Yapay zekânın eleştirel düşünme ve hazır bilgiye yönelme üzerindeki etkileri tartışılmış, doğru kullanıldığında eleştirel düşünmeyi teşvik ettiği, ancak hazır bilgiye yönelmenin düşünme tembelliğine yol açabileceği belirtilmiştir. Etik sorunlarla ilgili olarak, doğru kullanım ve kontrol ile etik sorunların önlenebileceği görüşü ağırlık kazanmıştır. Yapay zekâyı tercih etmeme nedenleri ise geleneksel yöntemlere bağlılık ve emek vermenin daha doğru olduğu inancıyla ilişkilendirilmiştir. Sonuç olarak, katılımcıların %68,42'si yapay zekâ derslerinin biyoloji müfredatına eklenmesini desteklerken, yapay zekâ kullanımıyla ilgili deneyimlerin zamanla değiştiği ve verimli hale geldiği belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this research is to examine how biology education graduate students use artificial intelligence technologies. In this research, a phenomenological design from qualitative research designs was used. The research was conducted on the basis of voluntary participation. 19 students were reached in accordance with the qualitative research design. According to the obtained data, the participants' views on artificial intelligence and their usage status were examined under various themes. The themes of“Characteristics of Artificial Intelligence”and“Social Perception”stood out in defining the concept of artificial intelligence, and in this context, the participants defined artificial intelligence as“imitating human intelligence”and“providing ease of work”. 68.42% of the participants stated that they did not receive training on artificial intelligence or digital technologies. It was determined that the most frequently preferred application in the use of artificial intelligence tools by biology education graduate students was ChatGPT with 51.72%, and their purposes of use were conducting research, obtaining information, and getting ideas. The ratios of those who use it every day and those who use it rarely were determined to be equal (36.84%). While there was no problem in accessing technology, 57,89% of the participants stated that they encountered financial obstacles. The participants' perceptions of competence in artificial intelligence were evaluated under the themes of“Feeling Adequate”,“Feeling Inadequate”and“Not Interested”. The majority of the participants saw themselves as inadequate and 33.34% stated that they needed training. The role of artificial intelligence in biology education was discussed within the framework of contributions such as developing course materials and increasing the comprehensibility of courses. Participants emphasized that in order to increase the use of artificial intelligence in biology education, applications should be introduced, biology-specific tools should be developed and it should be added to the undergraduate curriculum. While a cautious approach was prominent in terms of trust in artificial intelligence, 39.13% stated that they partially trusted it. Time management, support for learning-teaching processes and academic support were prominent among its contributions to educational processes. The effects of artificial intelligence on critical thinking and orientation to ready-made knowledge were discussed, and it was stated that when used correctly, it encouraged critical thinking, but that orientation to ready-made knowledge could lead to laziness in thinking. Regarding ethical issues, the view that ethical issues could be prevented with correct use and control gained weight. The reasons for not preferring artificial intelligence were associated with the belief that it was more appropriate to stick to traditional methods and to put in effort. As a result, 68.42% of the participants supported the addition of artificial intelligence courses to the biology curriculum, and it was stated that experiences with the use of artificial intelligence changed and became productive over time.
Benzer Tezler
- Yapay zekȃ destekli uygulamalarla biyoloji dersi dolaşım sistemleri konusunun tasarlanması ve uygulanması
Designing and implementing the circulatory systems topic in biology lesson with artificial intelligence supported applications
FUNDA KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimBahçeşehir ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELTEM ÖZMUTLU
- Lise öğrencilerinin biyoteknoloji hakkındaki görüşlerinin, tutumlarının ve biyoetik değerlerinin belirlenmesi
Determination of high school students' opinions, attitudes and bioethical values about biotechnology
ÇAĞLA MİNE YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
BiyolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET YAKIŞAN
- Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme konusundaki görüş ve uygulamaları
Teachers' and teacher candidates' views and levels of reflective thinking
OSMAN EROL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimTrabzon ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SABİHA ODABAŞI ÇİMER
- Eleştirel düşünmeyi esas alan biyoloji dersi modelinin öğrenci başarısına etkisi
The effect of critical thinking based biology instruction model on student achievement
MELİH TİMUÇİN
Doktora
Türkçe
2019
BiyolojiTrabzon ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA ÇİMER
- Студент баскетболчулардын функционалдыккөрсөткүчтөрүн жана физикалык ишжөндөмдүүлүгүн изилдөө
Üniversite öğrenimi gören basketbolcuların fiziksel ve fonksiyonelperformanslarının incelenmesi
AYZADA OMURALİEVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2024
SporKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DJİPARKUL ABDIRAHMANOVA