Otorite yanlılığı bilişsel kusurunun yapay zeka ve insan boyutlarında incelenmesi ve diğer bilişsel kusurlarla ilişkileri
Examination of the authority bias in artificial intelligence and human dimensions and its relationships with other cognitive biases
- Tez No: 936827
- Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ENİS SINIKSARAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Bilişsel kusurlar, Otorite yanlılığı, Aşırı özgüven, Eylem yanlılığı, Doğrulama yanlılığı, Yapay zekâ, Epistemik otorite, İnsan – makine etkileşimi, Karar verme, Cognitive biases, Authority bias, Overconfidence, Action bias, Confirmation bias, Artificial intelligence, Epistemic authority, Human-machine interaction, Decision-making
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yönetim ve Strateji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Bu doktora tezi, otorite yanlılığı bilişsel kusurunun yapay zekâ ve insan boyutlarında incelenmesini ve diğer bilişsel kusurlarla olan ilişkilerini ele almaktadır. Çalışma, otorite figürlerinin, bireylerin karar alma süreçleri ve davranışları üzerindeki etkisini, özellikle de bu etkinin yapay zekâ ve insan otoriteleri arasında nasıl farklılaştığını araştırmaktadır. Tez, otorite yanlılığı olgusunu detaylı bir şekilde ele alarak, bu bilişsel kusura yol açan faktörleri ve aşırı özgüven, doğrulama yanlılığı, eylem yanlılığı gibi diğer bilişsel kusurlarla olan etkileşimini incelemektedir. Yapay zekanın yükselişiyle birlikte otorite kavramının geçirdiği dönüşüm ve bu dönüşümün bireylerin karar alma süreçleri üzerindeki etkileri de çalışmanın odak noktalarındandır. Araştırma kapsamında iki ayrı deney gerçekleştirilmiştir. İlk deneyde, katılımcıların futbol bahisleri konusunda insan uzman ve yapay zekâ algoritmalarının tavsiyelerine karşı sergiledikleri otorite yanlılığı ve aşırı özgüven davranışları incelenmiştir. İkinci deneyde ise, katılımcıların bir psikiyatrik rahatsızlığa (kaygı bozukluğu) dair tanı ve tedavi önerileri karşısında insan ve yapay zekâ otoritelerine karşı sergiledikleri tutum ve davranışlar incelenmiştir. Deneyler sonucunda, otorite yanlılığının oluşmadığı ancak yapay zekânın bir otorite figürü olarak insan uzmanlar kadar dikkate alındığı görülmüştür. İlk deneyde, özellikle kadın katılımcıların yapay zekaya karşı daha fazla otorite yanlılığı sergilediği gözlemlenmiştir. Ayrıca, aşırı özgüvenin otorite yanlılığı üzerindeki etkisi ve bu etkinin cinsiyete göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Çalışma, doğrulama ve eylem yanlılıklarının da otorite yanlılığı ve uyma niyeti üzerinde önemli etkileri olduğunu ortaya koymuştur. Katılımcıların genel olarak insan otoritelere daha fazla güven duydukları, ancak yapay zekâ otoritelerinin de belirli koşullar altında etkili olabileceği görülmüştür. Bu çalışma kapsamında elde edilen bulgular, yapay zekâ sistemlerinin yükselişiyle birlikte otorite kavramının geçirdiği dönüşümün ve bu dönüşümün bireysel ve toplumsal düzeydeki etkilerinin daha iyi anlaşılması için bir temel oluşturmaktadır. Ayrıca, çalışma, farklı bilişsel kusurların otorite yanlılığı ile olan etkileşimini ortaya koyarak, bu alanda gelecekte yapılacak araştırmalar için yeni bir perspektif önermektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the phenomenon of authority bias, analyzing its manifestation in both artificial intelligence and human interactions as well as its correlation with other cognitive biases. The research delves into the ways in which authority figures impact individual decision-making processes and behaviors, with a specific emphasis on discerning the distinctions between the influence exerted by human authorities and that of artificial intelligence. The research conducts a comprehensive analysis of the phenomena of authority bias, exploring the factors that contribute to this cognitive bias and its interplay with other cognitive biases such as overconfidence, confirmation bias, and action bias. Additionally, the study emphasizes the pivotal role of artificial intelligence in reshaping the concept of authority and its subsequent influence on human decision-making processes. The research encompassed two distinct experimental setups. The first experiment examined the interplay between participants' deference to authority and their overconfidence when presented with recommendations from both human experts and AI algorithms in the realm of football betting. The second experiment delved into the attitudes and behaviors exhibited by participants towards human and AI authorities in the context of psychiatric diagnoses and treatment recommendations for anxiety disorders. The experimental findings indicated that while authority bias was not observed, artificial intelligence was perceived as holding a similar level of authority as human specialists. The first experiment revealed a greater propensity for authority bias among female participants when engaging with AI. Furthermore, the research demonstrated that overconfidence amplified the tendency to defer to authority, with this effect varying based on gender. The study also demonstrated that confirmation and action biases have a substantial influence on authority bias and the inclination to conform. Overall, participants displayed a higher level of trust in human authorities, although AI authorities were found to be influential under certain conditions. The findings of this research contribute to the understanding of the evolving concept of authority in the context of the rise of AI systems, and their implications for both individuals and society. Moreover, the study provides a fresh outlook for future research in this domain by emphasizing how various cognitive biases interact with authority bias.
Benzer Tezler
- İşletmelerde liderlik ve bir uygulama
Başlık çevirisi yok
NİMET MAZLUMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
İşletmeİstanbul ÜniversitesiUluslararası İşletmecilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞEBNEM AKTAN
- مفهوم الارهاب الفكري وأثر الولاء والبراء عليه في الفقه الإسلامي
Fikri terörizm kavramı ve İslam fıkhında sadakat ve inkarın etkisi
GHASSAN IBRAHIM AWAD ALNUAIMI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT
- Realisms and working women in the novels of Gaskell and Brontë
Gaskell ve Brontë'nin romanlarında gerçekçilik ve çalışan kadınlar
RANA KAHVECİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
İngiliz Dili ve EdebiyatıOrta Doğu Teknik Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MARGARET J. M. SÖNMEZ
- Türk modernleşmesi ekseninde Türk muhafazakarlığı ve Samiha Ayverdi
Turkish conservatism in the context of Ottoman Turkish modernization and Semiha Ayverdi
SAVAŞ AYGENER
- Düzenleyici ve denetleyici kurumların düzenleme yetkisinin kaynakları
Legal sources of legislative authority of regulatory and supervisory bodies
ŞEYMA OLĞUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE AKSOYLU ÜRGER