Güvâhî'nin edebî eserlerinde tematik ve halkbilimsel inceleme
Thematic and folklore analysis of Güvâhî's literary works
- Tez No: 938854
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BİLGE KAYA YİĞİT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 543
Özet
Türk anlatı geleneği içerisinde Orhun yazıtlarından günümüz edebiyat ürünlerine kadar öğütname türünün önemli örnekleri arasında sayılan Güvâhî'nin edebî eserleri tez kapsamında ele alınmıştır. Önceki çalışmalar genellikle günümüz harflerine aktarım ve dil incelemesi muhteviyatlı iken bu çalışmayla Güvâhî öğütnameleri günümüz okurunun istifade etmesi amacıyla keşfedici tematik analiz yöntemiyle anlatı temelli olarak çözümlenmiştir. Bu yolla anlatıcının ilim sahiplerinden edindiği bilgileri ve tecrübelerini gelecek kuşaklara aktararak onların dünya ve ahiret saadetine erişmelerini sağlama amacına katkıda bulunulmuştur. Türk edebiyatının temel biyografik kaynaklarına ve günümüz yayınlarına ulaşarak ve anlatıcının eserlerinden faydalanmak suretiyle Güvâhî'nin hayatı, sanatı, eserleri hakkındaki bilgiler derlenmiş ve bilim dünyasının bakışına sunulmuştur. Çalışmada, öncelikle eserin yazım tarihine en yakın tarihli nüsha, yeni Türk harflerine ve günümüz Türkçesine aktarılmış ardından hikâyelerin tematik yapıları, anlatı örgüleri, halkbilim unsurları metin merkezli bir incelemeyle çözümlenmiştir. Bu bağlamda tez üç ana bölümden oluşur. Birinci bölüm anlatı türü olarak pendnâme ile ilgili literatürü içermektedir. İkinci bölüm Güvâhî'nin biyografisi ve eserlerinin genel bilgisini kapsamaktadır. Üçüncü bölümde Güvâhî'nin Pendnâme, İbretnâme ve Gurbetnâme adlı eserlerinin tematik yapısı, anlatı tahlili, metin içerisinde yer verilen kalıp söz varlığının, halkbilim unsurlarının ve yapısal anlatı ögelerinin çözümlemesi bulunmaktadır. Ayrıca üçüncü bölümün son kısmında Güvâhî'nin eserlerinin (P, İ, G) daha önceki çalışmalarda kullanılmamış nüshalarının günümüz harflerine aktarımı ve günümüz Türkçesine dil içi çevirisi yapılmıştır. Sonuç kısmında ise tez incelemesi sırasında elde edilen bulgulara ve tespitlere yer verilmiştir. Güvâhî'nin eserlerinin incelenmesi sonucunda 16. yüzyıl Türk kültür hayatımıza, yerel değerlerimize, sosyal gerçekliğimize, dönemin zihniyetine; Nasreddin Hoca, Hacı Bektâş-ı Velî, Kanunî Sultan Süleyman gibi tarihi isimlere ait izdüşümlerine, yazarın zihniyetine, eserin edebî varlığına dair çeşitli çıkarımlara ulaşılmıştır. Özetle bu çalışmayla toplumsal belleğin önemli metinlerinden Güvâhî öğütnamelerinin öğretici bir işlev taşıdıkları, güçlü bir atasözü ve deyim zenginliğine sahip oldukları, halkbilimsel anlamda çeşitli motifler içerdikleri aynı zamanda yazarın ve dönemin zihniyetinin metinlere tematik olarak yansıdığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Within the Turkish narrative tradition, spanning from the Orhun inscriptions to contemporary literary works, the pieces of Güvâhî, considered among the significant examples of the advice literature genre, have been examined within the scope of this thesis. While previous studies generally focused on transcription into modern letters and linguistic analysis, in this study Güvâhî's advice texts has been analyzed narratively by using the exploratory thematic analysis method to be come useful for today's readers. Through this approach, the study contributes to the narrator's goal of transmitting knowledge and experiences acquired from scholars to future generations, helping them attain happiness in both worldly and spiritual realms. By consulting the foundational biographical sources of Turkish literature and modern publications, as well as benefiting from the narrator's works, information about Güvâhî's life, art, and writings has been compiled and presented to the academic community. In this study, the manuscript closest to the works' original writing date was first transcribed into modern Turkish script and translated into contemporary Turkish. Subsequently, the thematic structures, narrative frameworks, and folkloric elements of the stories were analyzed through a text-centered examination. In this context, the thesis is structured into three main sections. The first section includes literature related to advice literature (Pendnâme) as a narrative genre. The second section encompasses Güvâhî's biography and general information about his works. The third section shows the thematic structures, narrative elements, and folkloric motifs in Güvâhî's works: Pendnâme, İbretnâme, and Gurbetnâme. Additionally, the final part of this section provides a transcription into modern Turkish script and an intralingual translation into contemporary Turkish of unpublished versions of Güvâhî's works (P, İ, G). In the conclusion, the findings and observations obtained during the thesis analysis are presented. The examination of Güvâhî's works has revealed various insights into 16th-century Turkish cultural life, local values, social realities, and the mindset of the period, as well as reflections of historical figures such as Nasreddin Hodja, Hacı Bektâş-ı Velî, and Sultan Süleyman the Magnificent. Additionally, it has provided an understanding of the author's perspective and the literary significance of the works. In summary, this study concludes that Güvâhî's advice texts, as significant writings of collective memory, have an instructive function, possess a rich repertoire of proverbs and idioms, including various folkloric motifs, and thematically reflect both the author's mindset and the intellectual framework of the period.
Benzer Tezler
- Suat Derviş'in hayatı, edebi kişiliği ve romanlarında gotik özellikler (korku edebiyatı)
Life of Suat Derviş, literature personality and gothic features (horror literature) in her novels
BİLCAN TUNÇTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıBitlis Eren ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET BAKIR ŞENGÜL
- Güvâhî'nin Pendnâme adlı eserinin değerler eğitimi açısından incelenmesi
Examination of Güvâhî's work named Pendnâme in terms of values education
ÖZGE BERRAK ÇABUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR AYDEMİR
- Pend-name-Güvahi -dil incelemesi-
Başlık çevirisi yok
DİLEK ERENOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMET CEMİLOĞLU
- Klasik Türk edebiyatındaki nasihatnamelerde aile
Family in advice in classical Turkish literature
EZGİ ÖNGEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıErzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHEDDİN İSPİR
- 16. yüzyıl ahlakî mesnevilerdeki hikayelerin inceleme ve tahlili
Analysis and examination of the stories in the 16th century moral masnavis
HARUN KIRKIL
Doktora
Türkçe
2023
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÖZTÜRK