Quiet quitting and turnover intention: The effects of perceived social justice, job demands, self-leadership, and the mediating role of psychological distress
Sessiz istifa ve işten ayrılma niyeti: Algılanan sosyal adalet, iş talepleri ve öz liderliğin etkileri ile psikolojik sıkıntının aracı rolü
- Tez No: 940844
- Danışmanlar: PROF. DR. SEÇİL TAŞTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, İşletme, Psychology, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Örgütsel Davranış Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 195
Özet
Sessiz istifa, çalışanların işi bırakma niyeti olmaksızın yalnızca asgari görevlerini yerine getirdiği bir durumu tanımlarken, çalışan geri çekilmesi spektrumuna dair yeni içgörüler sunmaktadır. Pasif bir uzaklaşma biçimi olmanın ötesinde, sessiz istifa, hem kaynak tükenmesine karşı stratejik bir tepki hem de özerkliği ve çalışan sesini bastıran hegemonik işyeri yapılarına karşı örtük bir direniş biçimi olarak da yorumlanabilir. Artan önemine rağmen, özellikle de katı hiyerarşilerin ve sistemik baskıların çalışanların geri çekilme eğilimlerini büyük ölçüde şekillendirdiği kamu sektörü bağlamında, sessiz istifa üzerine yapılan ampirik araştırmalar hâlâ sınırlıdır. Bu boşluğu doldurmak amacıyla, bu çalışmada Kaynakların Korunumu Teorisi ve Gramsci'nin Hegemonya Kuramı temel alınarak, sessiz istifayı işten ayrılma niyetiyle birlikte ele alan kapsamlı bir model öne sürülmüştür. Çalışmada, algılanan sosyal adalet (ASA), iş talepleri (rol çatışması, rol belirsizliği ve iş yükü) ve öz liderliğin, hem sessiz istifa hem de işten ayrılma niyeti üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri incelenmiş; psikolojik sıkıntı aracı değişken olarak ele alınmıştır. Türkiye'de kamu sektöründe görev yapan 455 sağlık çalışanından kolayda örnekleme yöntemiyle kesitsel veri toplanmıştır. Çalışma kapsamında Sessiz İstifa Ölçeği Türkçeye uyarlanmış; ölçeğin orijinal duygusal ve davranışsal bileşenlerine ek olarak üçüncü bir bilişsel boyut ortaya çıkmıştır. Bulgular, ASA'nın, psikolojik sıkıntı ve işten ayrılma niyeti ile negative yönde ilişkili olduğunu göstermiştir. Öte yandan, iş taleplerinin psikolojik sıkıntı ve işten ayrılma niyetiyle pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca, öz liderlik, sessiz istifa düzeylerini anlamlı şekilde azaltmıştır. Psikolojik sıkıntı, özellikle ASA ve iş talepleri ile çalışan kopuşu arasındaki bazı ilişkilerde tam veya kısmi aracılık rolü oynamıştır. Ayırt edici geçerlilik analizleri, sessiz istifa ve işten ayrılma niyetinin istatistiksel ve kavramsal olarak birbirinden farklı yapılar olduğunu doğrulamıştır. Bu çalışma, (1) Türkçeye uyarlanmış ve geçerliliği sağlanmış bir Sessiz İstifa Ölçeği sunarak, (2) sessiz istifayı işten ayrılma niyetinden kavramsal olarak ayırıp, özgün bir kopuş biçimi olarak ortaya koyarak ve (3) kamu çalışanlarının geri çekilme eğilimlerine etki eden çeşitli faktörleri kapsamlı bir modelde bir araya getirerek literatüre önemli katkılar sunmaktadır. Elde edilen bulgular, araştırmacılar, sağlık yöneticileri ve politika yapıcılar için kuramsal ve pratik katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Quiet quitting, where employees fulfill only the minimum job requirements without actively seeking to leave, offers new insights into the spectrum of employee withdrawal. More than a passive form of disengagement, it may be interpreted both as a strategic response to resource depletion and as a subtle form of resistance to hegemonic workplace structures that suppress autonomy and voice. Despite its growing relevance, empirical research on quiet quitting remains limited — especially in the public sector, where rigid hierarchies and systemic pressures significantly shape employees' disengagement tendencies. To address this gap, the present study proposed a comprehensive model incorporating quiet quitting alongside turnover intention, guided by Conservation of Resources (COR) Theory and Gramsci's Hegemony Theory. Specifically, the study examined the direct and indirect effects of perceived social justice (PSJ), job demands (role conflict, ambiguity, and workload), and self-leadership on both quiet quitting and turnover intention, with psychological distress (PD) as a mediator. A cross-sectional design was employed through convenience sampling from 455 public healthcare professionals in Türkiye. As part of the study, Quiet Quitting Scale was adapted and validated, revealing a third cognitive dimension in addition to the original emotional and behavioral components. Findings indicated that PSJ was negatively associated with PD and turnover intention. Job demands positively correlated with PD and turnover intention. Self-leadership significantly reduced quiet quitting. PD fully or partially mediated several relationships—particularly those linking PSJ and job demands to disengagement outcomes. Discriminant validity analyses confirmed that quiet quitting and turnover intention are statistically and conceptually distinct constructs. Taken together, this study contributes to the literature by (1) introducing a validated Turkish Quiet Quitting Scale, (2) empirically distinguishing quiet quitting from turnover intention as a conceptually unique form of disengagement, and (3) integrating various factors influencing public employees' disengagement tendencies into a comprehensive model. The findings offer theoretical and practical insights for researchers, healthcare managers, and policymakers.
Benzer Tezler
- İşveren markası ve işveren markasının işten ayrılma niyetine etkileri: Kozmetik sektöründe bir işletme araştırması
Employer brand and its effect on turnover intention
FATİH EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİnsan Kaynakları Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERCAN ÖĞE
- Algılanan iş güvencesizliğinin iş motivasyonu ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisi
Başlık çevirisi yok
GÖZDE AKAY KARAKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA POLATCI
- Otantik liderliğin sessiz istifa ve işten ayrılma eğilimine etkisi: Gıda sektöründe bir uygulama
The effect of authantic leadership on quiet quiting and turnover intention: A study in food industry
TUĞÇE KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İşletmeYıldız Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURHAN ERKMEN
- Trabzon'da faliyet gösteren orman ürünleri işletmelerinde örgütsel sinizmin örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinin araştırılması
Investigation of the effect of organizational cynicism on organizational citizenship behavior and the intention to quit in forest products enterprises operating in Trabzon
ÖNER KARAYİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Ağaç İşleriArtvin Çoruh ÜniversitesiOrman Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADİR ERSEN
- İş aile çatışması ve turist rehberlerinin işten ayrılma niyetlerine etkisi
Work-family conflict and the effect of tourist guide turnover intention
AYŞEN ACUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
TurizmBalıkesir ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEDA ŞAHİN