Eski uygur budist metinlerinde yeniden doğuş ve dört doğum algısı
Rebirth and four births perception in old Uyghur buddhist texts
- Tez No: 943884
- Danışmanlar: PROF. DR. HACER TOKYÜREK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Uygur Budist metinleri, Saṃsāra, Karma, Yeniden Doğum, Nirvāṇa, Old Uyghur Buddhist texts, Saṃsāra, Karma, Rebirth, Nirvāṇa
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 364
Özet
Bu çalışma, Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış Budist metinlerde ölüm ve yeniden doğum olgusunun nasıl kavrandığını, Budist öğretinin temel doktrinleri çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın merkezinde, saṃsāra, karma, punarbhava ve nirvāṇa gibi Budist felsefenin temel kavramlarının Uygurca metinlerdeki dilsel ve düşünsel yansımaları bulunmaktadır. Bu kavramlar, yalnızca doktriner bir bağlamda değil, aynı zamanda bireyin yaşamı ve ölüm sonrası kaderine ilişkin anlayışlar temelinde ele alınmaktadır. Bu konuların incelenmesi, Budist kozmoloji ve etik anlayışın Uygur toplumunca nasıl benimsendiğini ve yorumlandığını ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir. Uygurların Budizm'i kabul etmeleriyle birlikte, yalnızca çeviri yoluyla değil, aynı zamanda kendi kültürel ve metafizik bağlamlarını da bu metinlere yansıtarak özgün bir Budist anlatı ve anlayış geliştirdikleri görülmektedir. Bu nedenle, Uygur Budist metinleri, yalnızca dinî metinlerin ötesinde, dönemin dünya görüşünü, insan anlayışını ve ölüm karşısındaki tutumunu yansıtan felsefi ve kültürel belgeler olarak değerlendirilmektedir. Araştırma kapsamında, nitel metin çözümlemesi ve doktriner kavram analizi gibi yöntemler kullanılmaktadır. Eski Uygur Budist literatüründe yer alan metinler incelenerek, bireyin düşünce, söz ve eylemlerinin doğrudan bir sonraki yaşamı nasıl etkilediği; ölümün ardından tözün geçici bir ara durumda nasıl bir varoluş süreci yaşadığı; yeniden doğumun hangi varlık düzeylerinde gerçekleştiği ve nihai kurtuluşa ulaşmanın ne tür zihinsel ve etik uygulamalara bağlı olduğu gibi meseleler üzerinde durulmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine how the phenomenon of death and rebirth is understood in Buddhist texts written in Old Uyghur, within the framework of the fundamental doctrines of Buddhist teaching. At the center of the study are the linguistic and conceptual reflections of fundamental Buddhist philosophical concepts such as saṃsāra, karma, punarbhava, and nirvāṇa in Uyghur texts. These concepts are addressed not only in a doctrinal context but also on the basis of understandings related to the individual's life and post-mortem destiny. The examination of these topics is important in terms of revealing how Buddhist cosmology and ethical understanding were adopted and interpreted by Uyghur society. With the Uyghurs' adoption of Buddhism, it is observed that they not only transmitted the doctrine through translation but also reflected their own cultural and metaphysical contexts in these texts, thereby developing an original Buddhist narrative and understanding. Therefore, Uyghur Buddhist texts are considered not only religious texts but also philosophical and cultural documents that reflect the worldview, understanding of the human being, and attitude toward death of the period. Within the scope of the research, qualitative textual analysis and doctrinal concept analysis methods are employed. By examining the texts found in Old Uyghur Buddhist literature, issues such as how an individual's thoughts, words, and actions directly affect the next life; what kind of existential process the essence undergoes in a transitional state after death; in which levels of being rebirth occurs; and what kinds of mental and ethical practices are required to attain final liberation are discussed.
Benzer Tezler
- Maniheist Uygur metinlerinin dil özellikleri ve sözvarlığı
Specialty of the linguistic and lexicon on Manichaeist Uighur texts
ZEKİNE ÖZERTURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EMİNE CEYLAN
- Son Dönem Budist Uygur Edebiyatından iki örnek (Metin-çeviri-açıklamalar-dizin)
Two examples from the Last Period of Buddhist Uighur Literature (Text-translation-notes-index)
UĞUR UZUNKAYA
Doktora
Türkçe
2017
DilbilimYıldız Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ
- Budist çevreye ait Maitrisimit Nom Bitig'in yazı çevrimi, aktarımı ve bağlamsal sözlüğü
Transcription, translation, and contextual dictionary of Maitrisimit Nom Bitig of the buddhist environment
HİLAL YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Eski Uygurca Sukhāvatīvyūha-Sūtra(giriş-metin-çeviri-açıklamalar-dizin)
Old Uygur Sukhāvatīvyūha-Sūtra(introduction-text-translation-descriptions-index)
MERVE GÜRLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıErzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UĞUR UZUNKAYA
- Budist çevre eski Uygur Türkçesi metinlerinde niteleme sıfatları
Environmental qualification of the old buddhist text suffix for adjectives
GÜLŞAH AZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
DilbilimMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK