The reasoned, reactive, and habitual engagement in social media distracted driving: Exploration of behavioral processes and their integration
Sürüş sırasında sosyal medya kaynaklı dikkat dağınıklığının akılcı, tepkisel ve alışkanlık temelli davranışsal süreçlerinin keşfi ve entegrasyonu
- Tez No: 943913
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHAR ÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Sürücülerin araç kullanırken sosyal medya uygulamalarından gelen içerik ve bildirimlerle meşgul olması olarak tanımlanabilen Sosyal Medya Kaynaklı Sürücü Dikkat Dağınıklığı (SMKSDD), her an sürücünün kendisi tarafından başlatılabilen görsel, bilişsel, fiziksel ve işitsel talepler içerdiği için özgün bir tehlike arz etmektedir. SMKSDD'ye katkıda bulunan davranışsal süreçleri anlamak, etkili müdahaleler ve politikalar geliştirmek için hayati önem taşımaktadır. Ancak, daha önce hiçbir çalışma bu süreçleri özel olarak araştırmamıştır. Bu eksikliği gidermek amacıyla mevcut çalışma, SMKSDD'nin davranışsal süreçlerinin üç ayrı kuramsal çerçeve ve bunların bütünleştirilmesiyle incelenmesine yönelik özgün bir yaklaşım sunmaktadır: rasyonel süreçler için Planlı Davranış Teorisi (PDT), tepkisel süreçler için Prototip İsteklilik Modeli (PİM) ve alışkanlık (otomatik) süreçleri için alışkanlık gücü. Çalışmaya, yaş ortalaması 31.9 olan 416 sürücüden oluşan bir örneklem katılmıştır. Bulgular, demografik özellikler ve günlük sosyal medya kullanımı kontrol edildikten sonra dahi sosyal medya alışkanlıkları ile SMKSDD eylemi arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermiş, bu da SMKSDD'nin bir dereceye kadar otomatik olabileceğini düşündürmüştür. PDT modelinin analizi, niyetin en güçlü yordayıcı olduğunu ortaya koymuş ve SMKSDD'ye yönelik davranışta gerekçeli sürecin gücünün altını çizmiştir. PİM modelinin incelenmesi, istekliliğin SMKSDD üzerinde daha küçük bir doğrudan etkiye sahip olduğunu, ancak niyet aracılığıyla güçlü bir dolaylı etkisi olduğunu göstermiş. Bu bulgu, tepkisel yanıtların gerekçeli süreç üzerindeki etkisini vurgulamıştır. Son olarak, alışkanlık, PDT ve PİM'i birleştiren bütünleşik model; SMKSDD'nin otomatik bir davranış olmadığını; ancak alışkanlıkların, bilinçli davranışsal süreçleri şekillendirebileceğini veya tetikleyebileceğini öne sürmüştür. Mevcut çalışma, SMKSDD'nin altında yatan faktörleri anlamak için çoklu çerçeveye dayalı bir yaklaşımın gerekliliğini vurgulamaktadır. Çalışmanın tartışma bölümü, sonuçların kuramsal ve pratik önerileri içermektedir.
Özet (Çeviri)
Social Media Distracted Driving (SMDD), defined as drivers engaging with content and notifications from social media apps while driving, presents a unique hazard. Understanding the behavioral processes that contribute to SMDD is vital for developing effective interventions and policies. However, no prior study has specifically investigated these processes. To address this gap, the current study proposes a novel approach to examining the behavioral processes of SMDD with three frameworks and their integration: the Theory of Planned Behavior (TPB), the Prototype Willingness Model, and habitual strength. A sample of 416 drivers, with a mean age of 31.9 years, participated in the study. The findings indicated a positive relationship between social media habits and SMDD engagement, suggesting that SMDD can be somewhat automatic. The analysis of the TPB model showed that intention was the strongest predictor, underscoring the strength of the reasoned process in SMDD. The PWM model revealed that willingness had a smaller direct effect on SMDD but a stronger indirect effect through intention, highlighting the impact of reactive responses on the reasoned process. Finally, the integrated model suggested that SMDD is not an automatic behavior; however, habits can shape deliberate behavioral processes. The study highlights the necessity of a multi-framework approach to understanding the underlying factors of SMDD. The discussion section includes the theoretical and practical implications of the results.
Benzer Tezler
- The social psychological predictors of pedestrian behaviors
Yaya davranışlarının sosyal psikolojik belirleyicileri
BAŞAR DEMİR
Doktora
İngilizce
2017
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKER ÖZKAN
- X platformunda rasyonel tartışma imkanı: 2023 cumhurbaşkanlığı seçimi örnek olayı
Possibility of rational debate on platform X: The case of the 2023 presidential election
ALİCAN ÖZER
Doktora
Türkçe
2025
Halkla İlişkilerAnkara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH KESKİN
- Temel bir insan hakkı olan adil yargılanmanın unsuru olarak gerekçeli karar hakkı
Right of reasoned decision as an element of the fundamental human right to a fair trial
ÖMER FARUK ATAGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HukukHacettepe ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN TAHSİN FENDOĞLU
- Türk hukuk sisteminde adli belge inceleme bilirkişilerinin yargılamaya etkisi
The effect of forensic document examination experts on the trial in the Turkish legal system
ÖMER ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Adli TıpÜsküdar ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAFİZE HİKMET SEVİL ATASOY
- Cinsel taciz suçunun ispatı ve ruhsal değerlendirmenin önemi
Proof of sexual harassment crime and importance of psychological evaluation
ÖZLEM YİĞİTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Adli TıpAcıbadem Mehmet Ali Aydınlar ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET OĞUZ POLAT