Dijital ödeme sistemlerinde blok zinciri teknolojisinin hukuken değerlendirilmesi
Legal assesment of blockchain technology in digital payment systems
- Tez No: 946055
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MERVE AYŞEGÜL KULULAR İBRAHİM, DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ÇOĞALAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Ödeme Sistemleri, Blok Zinciri, Kripto Para, Elektronik Ticaret, Dijital Ödeme Araçları, Tazmin, Payment Systems, Blockchain, Cryptocurrency, Electronic Commerce, Digital Payment Instruments, Compensation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilişim ve Teknoloji Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilişim ve Teknoloji Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Toplum içinde yaşayan bireylerin temel gereksinimlerinin sağlanması için bir karşılığa ihtiyaç duyulmuştur. Bu çerçevede arz ve talep dengesi içerisinde bireyler karşılıklı takas ile gereksinimlerini karşılamaya çalışmışlardır. İlk çağlarda bireyler ihtiyaç duyduğu malları, toplum içinde yaşayan diğer bireylere bir bedel sunarak gidermiş ve bu suretle takas işlemi gerçekleştirilmiştir. Zaman geçtikçe kişiler arasındaki söz konusu malların karşılıklı değişimi işlemi yerini, altın ve gümüş gibi değerli eşyaların bir mal karşılığı olarak kullanılmasına bırakmıştır. Modern çağların başlamasıyla birlikte ise, değerli eşyaların yerine kağıt ve madeni paralar ticarette kullanılmaya başlanmış ve para, malların alım satımında değişim aracı olmuştur. Teknolojinin gelişimi yalnızca bilim, eğitim, sağlık gibi alanlarda değil, finans ve ticaret alanlarında da önemli yenilikler getirmiştir. Dijitalleşmeyle birlikte ekonomide paranın fiziken kullanımı azalmış ve elektronik ödeme sistemleri daha çok tercih edilmeye başlanmıştır. Bireyler bir mal karşılığı ödemelerini daha çok kredi kartı gibi dijital sistemler ile gerçekleştirmektedirler. Son dönemlerde ise, özellikle zaman avantajı sağlaması, salgın hastalıkların neden olduğu sosyal alan kısıtlaması, fiyat performansı açısından sağlanan faydalar nedeniyle internet üzerinden elektronik olarak yapılan alışverişlerde artış gözlenmiştir. Fiziken mal alım satımı yerini elektronik ticarete bırakmış ve sanal kartların kullanılması gündeme gelmiştir. Bilişim teknolojilerinin gelişimi para kavramında da sanal alan oluşturmuş ve sanal para olarak sınıflandırılan kripto para dünya çapında yaygınlaşmaya başlamıştır. Blok zinciri teknolojisi ile işlerlik kazanan kripto paralar, bireyler arasında bir yatırım aracı olarak popüler hale gelmiş ve ekonomide değer kazanmaya başlamıştır. Dünya genelinde elektronik ticaretin hız kazanması ve bu nedenle alışveriş sonrası ödeme sistemlerinde değişiklik olması; Türkiye'de de bu uygulamaların hukuki alt yapıya kavuşturulmasını gerekli kılmış ve 20.6.2013 tarih ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun yayımlanmıştır. Anılan kanunla birlikte elektronik ticarete dayalı olarak dijital ödeme sistemleri ve ödeme hizmeti sağlayıcısı, sanal ödeme gibi uygulamalara hukuki bir düzen oluşturulmaya çalışılmıştır. 23.10.2014 tarihli ve 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'da elektronik ticari hizmetler, mevcut ticari ilişkilerden farklı bir regülasyona tabi tutulmuştur. Ancak, bilişim sistemlerinin gelişimi ticarette kullanılan para kavramında da değişimlere neden olmuş ve mevcut hukuki düzenlemeler bu alanda uygulamanın nasıl yürütüleceği, yaptırımların ne şekilde uygulanacağı konusunda yetersiz kalmıştır. Ayrıca, kripto paralara olan ilginin gün geçtikçe artması hukuki düzenleme yapılması gerekliliğini doğurmuş ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nda (SPKn) kripto varlıklar ile kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır. Bu çalışmanın amacı, teknolojik bir yenilik olan blok zincirinin ödeme sistemlerinde uygulanabilmesinin mümkün olup olmadığı, uygulanması halinde doğabilecek uyuşmazlıkların çözümü ve ilgili hukuki düzenlemeleri incelemektir. Çalışmada öncelikle ödeme sistemleri ve dijital ödeme araçları ele alınarak, bitcoin başta olmak üzere kripto paraların alışveriş işlemlerinde, e-ticarette bir karşılık olarak kullanılıp kullanılamayacağı, bir başka deyişle kripto paranın ödeme aracı olarak kullanılabilirliği üzerinde durulacaktır. Ardından, blok zinciri teknolojisinin avantaj ve dezavantajları ile dijital bir ödeme sistemi olarak uygulanıp uygulanamayacağı ve bu bakımdan karşılaşılabilecek sorunlar ile çözüm önerilerine yer verilecektir. Karşılaştırmalı hukuktan örnekler analiz edilecek, Türkiye mevzuatında kripto varlıklar açısından getirilen yeni düzenlemeler tartışılarak, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının hem hukuki hem idari sorumluluğu ve kullanıcılar açısından öngörülen tazmin hükümleri ile alternatif çözüm yolları incelenecektir.
Özet (Çeviri)
In order to meet the fundamental needs of individuals living within a society, a form of compensation has been required. Within the framework of supply and demand balance, individuals have attempted to fulfill their needs through mutual exchange. In ancient times, individuals met their needs by offering a price to other members of society in exchange for goods, thus conducting barter transactions. Over time, the mutual exchange of goods between individuals was replaced by the use of valuable items such as gold and silver as a medium of exchange. With the advent of the modern era, paper and coin money began to be used in trade instead of valuable goods, and money became the medium of exchange in the buying and selling of goods. The development of technology has brought significant innovations not only in fields such as science, education, and healthcare but also in finance and commerce. With digitalization, the physical use of money in the economy has decreased, and electronic payment systems have become more prevalent. Individuals increasingly perform payments through digital systems such as credit cards in exchange for goods. Recently, particularly due to time advantages, social restrictions caused by pandemics, and benefits related to cost-performance, there has been an increase in electronic shopping via the internet. Physical buying and selling of goods has been replaced by electronic commerce, and the use of virtual cards has come to the forefront. The advancement of information technologies has also created a virtual realm in the concept of money, and cryptocurrencies classified as virtual money have begun to spread globally. Powered by blockchain technology, cryptocurrencies have become popular as an investment tool among individuals and have started to gain value in the economy. The acceleration of electronic commerce worldwide and consequent changes in post-purchase payment systems have necessitated the establishment of a legal infrastructure for these applications in Turkey as well. Accordingly, the Law on Payment and Securities Settlement Systems, Payment Services, and Electronic Money Institutions numbered 6493, dated June 20, 2013, was promulgated. This law aimed to create a legal framework for digital payment systems, payment service providers, and virtual payments based on electronic commerce. The Law on the Regulation of Electronic Commerce numbered 6563, dated October 23, 2014, subjected electronic commercial services to a regulatory framework distinct from existing commercial relations. However, the evolution of information systems has also brought changes to the concept of money used in commerce, and current legal regulations have proven insufficient in terms of how the practice will be conducted and how sanctions will be applied in this area. Moreover, the increasing interest in cryptocurrencies has necessitated legal regulation, leading to significant provisions regarding crypto assets and crypto asset service providers being introduced in the Capital Markets Law numbered 6362. The aim of this study is to examine whether the blockchain technology, as a technological innovation, can be implemented in payment systems, the resolution of potential disputes arising from its implementation, and the relevant legal regulations. The study first discusses payment systems and digital payment instruments, focusing on whether cryptocurrencies, particularly Bitcoin, can be used as a means of payment in trade and e-commerce, in other words, the usability of cryptocurrencies as a payment instrument. Subsequently, the advantages and disadvantages of blockchain technology and its applicability as a digital payment system will be analyzed, alongside potential problems and proposed solutions. Examples from comparative law will be evaluated, and recent regulatory developments in Turkish legislation regarding crypto assets will be discussed, including the legal and administrative liabilities of crypto asset service providers and the compensation provisions envisaged for users, as well as alternative dispute resolution methods.
Benzer Tezler
- On-chaın BTC transferinden doğan kanunlar ihtilafı
Conflict of laws arising from on-chain BTC transfers
GÖKÇE KELAHMET
- Blockchain in smart cities
Başlık çevirisi yok
ISRAA SAMEER ABDULRAHEEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiAltınbaş ÜniversitesiElektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAHI ABDU IBRAHIM
- Applying blockchain in exchanging data
Veri transferinde blok zinciri uygulaması
RANEEM SEIRAWAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENVER ÖZDEMİR
- Blok zincir tabanlı ödeme sistemleri ile mobil ödeme altyapısı ve ürün yönetimi
Mobile payment infrastructure and product management analysis with blockchain based payment systems
BARIŞ YILMAZ
- Optımızatıon of payment automatıon ın constructıon projects through blockchaın-based smart contracts
İnşaat projelerinde ödeme otomasyonunun blokzincir tabanlı ve akıllı sözleşmelerle optimize edilmesi
HANAN RAJABBASHA HUBBİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA PINAR ÇAKMAK
