Ankara'daki imar planları ve kentsel gelişim arasındaki ilişkinin uzaktan algılama yöntemleri ile belirlenmesi
Determinig the relationship between zoning plan and development using remote sensing methods: A case study of Ankara
- Tez No: 946058
- Danışmanlar: DOÇ. DR. UĞUR ALGANCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Coğrafi Bilgi Teknolojileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 87
Özet
Kentler sahip oldukları roller ve bu roller için uygun mekânsal çözümlemelerle kendi kimliklerini ifade ederler. Kentleşme olgusu kent çevresi üzerinde sürekli değişimlere sebep olmaktadır ve mekânsal değişimlerin şekillenmesiyle oluşur. Kentsel planlama, kentsel büyümeyi yönetmek ve mekânsal gelişimlerin daha sağlıklı ilerlemesini sağlamayı hedefler. Mekânsal değişimlerin kent çerçevesinde izlenmesi, değerlendirilmesi ve geleceğe yönelik planlamalarının yapılması sürecinde uzaktan algılama ve CBS birlikte kullanılabilmektedir. Bu çalışma kapsamında, başkent Ankara'da kentsel gelişimin son 30 yılda en çok yaşandığı iki farklı bölge (Sincan 29 Ekim Mahallesi – Bağlıca Mahallesi ile Batıkent toplu konutların çerçevelediği alan ile, İvedik-OSTIM Organize Sanayi Bölgeleri) çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Ankara ilinin mevsimsel olarak yaşadığı kuraklık ve bunun uydu görüntülerindeki yansımaları da göz önünde bulundurularak 1994- 2004- 2014 ve 2024 yılları için haziran ayına ait olan Landsat 5 TM ve Landsat 8 OLI uydu görüntüleri indirilmiştir. Bu uydu görüntüleri kullanılarak kontrollü sınıflandırma yöntemlerinden Random Forest algoritması seçilerek arazi kullanımı/ örtüsü haritaları oluşturulmuş ve arazi örtüsü değişimleri uygun yazılımlarda hazırlanarak değişimlerin istatistiksel sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu yöntemler sonucunda kentsel gelişim ortaya konulmuş, oluşturulan arazi örtüsü değişim haritaları, imar planlarının öngördüğü büyüme ile karşılaştırılmıştır. Bu çalışma kent planlamasında uzaktan algılama tekniklerinin ve CBS'nin etkili araçlar olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, Ankara kenti için uygulanan imar planları, çalışmanın amacı ve arazi örtüsü değişimleri ve kentsel yayılım ile ilgili yapılmış çalışmaların bulunduğu literatür taraması bulunmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde, çalışma alanının tarihsel, coğrafi ve topoğrafik bilgilerine yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde, uzaktan algılamanın temel esasları, elektromanyetik enerji, elektromanyetik spektrum, enerjinin atmosfer ve yeryüzü ile etkileşimleri ve yeryüzü objelerinin spektral yansıtma özellikleri başlıkları altında incelenmiş ve objelerin yansıtma değeri gösterilmiştir. Uzaktan algılamada sınıflandırma algoritmalarının tarihsel süreci hakkında bilgi verilmiştir. CBS'nin temel esasları ve bileşenleri anlatılmıştır. Ardından uzaktan algılama görüntülerinin veri ön işleme temelleri, atmosferik, radyometrik, geometrik ve topoğrafik düzeltme işlemleri hakkında bilgiler verilmiştir. Doğruluk analizinin temelleri ve uzaktan algılamadaki değerlendirme yöntemlerine de üçüncü bölümde yer verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bölümünde, uygulama ve bulgular aktarılmıştır. Bu bölümde çalışma alanlarının özelliklerine, çalışmada kullanılan uzaktan algılama ve ortofoto verilerinin özelliklerine ve kullanılan uzaktan algılama ve CBS yazılımlarına yer verilmiştir. Çalışmanın yöntemi, görüntü işleme ve sınıflandırma aşamaları ve Random Forest yöntemi kullanılarak sınıflandırılan ve ardından doğruluk analizlerinin yapıldığı arazi kullanım/ örtüsü haritalarına yer verilmiştir. Doğruluk analizi için iki alanın da kullanıcı doğruluğu, üretici doğruluğu, genel doğruluk ve Kappa değerleri verilmiştir. Doğruluk analizinin sonuçlarının 0,80 üzerinde olması sınıflandırılan görüntülerin arazi örtüsü değişimi için kullanılabileceğini doğrulamıştır. Arazi örtüsü değişim haritalarının oluşturulmasında kullanılan yöntemler sebepleriyle birlikte anlatılmıştır. Yapılan arazi örtüsü değişim haritalarından istatistiksel veriler çıkartılmış ve aynı bölümde gösterilmiştir. Çalışmanın beşinci bölümünde, elde edilen sonuçlar Ankara kenti için uygulamaya alınmış imar planları ile karşılaştırılarak aradaki ilişki aktarılmıştır. Kentin imar planlarındaki öngörüyle kesiştiği noktaların olduğu ve imar planlarının öngördüğünden farklı yönlerde ve hızda büyüdüğü noktaların da olduğu tespit edilmiştir. Kentsel yayılma çalışmalarında ve imar planlarının hazırlanma aşamalarında uzaktan algılama teknolojilerinin kullanımının önemine vurgu yapılmıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, Ankara'daki kentsel planlama süreçlerinde; imar planlarının hazırlanması ve planların revizyon aşamalarında uzaktan algılama teknikleri ile CBS tabanlı arazi örtüsü değişim analizlerinin birlikte kullanılmasını önermektedir. Kentsel büyümenin, yüksek doğruluk oranı sağlayan sınıflandırma yöntemleri kullanılarak planlanmasını ve bu büyümenin öngörülebilirliğini mekânsal gelişim stratejilerini oluşturmak için kullanılabileceğini önermektedir. Bu yöntemler ile kentsel gelişimin yaşandığı alanlarda kontrollü yayılma ve büyüme sağlanacaktır.
Özet (Çeviri)
Cities express their identities through the roles they assume and the spatial configurations tailored to fulfil those roles. The phenomenon of urbanization continuously alters the urban environment, and these spatial changes shape the urban fabric. Urban planning aims to manage urban growth and ensure the spatial development progresses in a more sustainable manner. In this context, monitoring and evaluating spatial changes, and planning for the future can be effectively supported by the utilizing remote sensing (RS) and Geographic Information Systems (GIS) technologies. This study focuses on two distinct regions in Ankara where urban development has been most significant over the last 30 years: the area framed by Sincan's 29 Ekim and Bağlıca neighbourhoods, including the Batıkent mass housing area, and the İvedik-OSTIM Organized Industrial Zones. Taking into account the seasonal drought conditions experienced in Ankara and their reflections in satellite imagery, Landsat 5 TM and Landsat 8 OLI satellite images for the months of June in the years 1994, 2004, 2014, and 2024 were obtained. Using these satellite images, land use/land cover (LULC) maps were generated by applying the Random Forest algorithm, one of the supervised classification methods. Land cover changes were analysed using appropriate software, and the statistical results of these transformations were evaluated. Through this methodology, urban development was assessed, and the generated LULC change maps were compared with the urban growth projections proposed in the master development plans. This study demonstrates that remote sensing techniques and GIS are effective tools in urban planning. The first section of the study includes an overview of the master development plans implemented for Ankara, the objectives of the study, and a literature review covering land cover changes and urban sprawl. The second section provides historical, geographical, and topographical information on the study areas. The third part addresses the fundamental principles of remote sensing, including electromagnetic energy, the electromagnetic spectrum, the interactions of energy with the atmosphere and Earth's surface, and the spectral reflectance properties of surface objects. It also discusses the historical development of classification algorithms used in remote sensing, as well as the core principles and components of GIS. Additionally, pre-processing steps of satellite imagery—such as atmospheric, radiometric, geometric, and topographic corrections—are described. The section also outlines the fundamentals of accuracy assessment and evaluation methods in remote sensing. In the fourth part, the application process and findings are presented. This section details the characteristics of the study areas, the remote sensing and orthophoto data used, and the RS and GIS software employed in the analysis. The study methodology, image processing and classification stages, as well as the resulting land use/land cover maps classified using the Random Forest method and subjected to accuracy assessments, are discussed. Accuracy metrics including user accuracy, producer accuracy, overall accuracy, and Kappa coefficients are provided for both regions. With accuracy values exceeding 0.80, the classified images were deemed reliable for assessing land cover change. The reasons behind the applied LULC change detection methods are also explained, and statistical outputs derived from the maps are presented in the same section. In the fifth and final part of the study, the obtained results are compared with the development projections of Ankara's master plans. It was found that while some areas aligned with the anticipated growth directions, other areas experienced expansion at different rates and in unplanned directions. The study emphasizes the significance of integrating remote sensing technologies into urban sprawl analysis and the formulation of future urban development plans. In light of the results obtained, it is suggested that in the urban planning processes of Ankara, land cover change analyses based on remote sensing techniques and GIS should be used together during the preparation and revision of zoning plans. It is also recommended that urban growth be planned using classification methods with high accuracy, and that the predictability of this growth can be utilized to develop spatial development strategies. These methods will support controlled expansion and growth in areas experiencing urban development.
Benzer Tezler
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Kentsel arazi arzı ve gayrimenkul piyasasının dinamiklerinin kentsel gelişim sürecine etkilerinin analizi: Burkina Faso'da Ouagadougou kenti örneği
Analysis of urban land supply, real estate market dynamics and their effects on urban development process: The case of Ouagadougou city in Burkina Faso
RODRIGUE BAZAME
Doktora
Türkçe
2022
EkonomiAnkara ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HARUN TANRIVERMİŞ
- Kentsel büyüme dinamiklerinin modellenmesi: Ankara kenti simülasyonu
Modeling of urban growth dynamics: Simulation of Ankara city
SERHAT CENGİZ
- Tarihi kent merkezlerinde kentsel dönüşüm uygulamaları: Antalya örneği
Practices of urban regeneration at the historical city centers: Case of Antalya
MELİKE GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Kamu YönetimiAkdeniz ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSER ÖZTUNALI KAYIR
- Liberal ekonomi politikaları altında İstanbul'un dönüşümü: 1984-1989 arası dönemde istanbul'da yürütülen imar faaliyetleri
Transformation of İstanbul under liberal economic policies: the redevelopment works between 1984–1989
EBRU ŞEVKİN
Doktora
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MURAT GÜL