Cinsiyete dayalı tokenizm: Kadın şeflerin mesleki problemleri ve mesleklerini bırakma eğilimleri
Gender-based tokenism: Female chefs' occupational problems and tendency of leaving the profession
- Tez No: 946276
- Danışmanlar: PROF. DR. GÖKSEL KEMAL GİRGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Turizm, Gastronomy and Culinary Arts, Tourism
- Anahtar Kelimeler: Kadın Şef, Tokenizm, Cinsiyete Dayalı Tokenizm, Cinsiyet Ayrımcılığı, Toplumsal Cinsiyet, Female Chef, Tokenism, Gender-Based Tokenism, Gender Discrimination, Gender Roles
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Balıkesir Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Tokenizm teorisine göre, örgütler içinde ırk, cinsiyet, cinsel yönelim ve etnik köken gibi kimlik özellikleri nedeniyle sayıca azınlıkta kalan bireyler, bulundukları ortamlarda olumsuz deneyimlerle karşı karşıya kalabilmektedirler. Özellikle erkek egemen yapısıyla öne çıkan profesyonel mutfaklar, kadın şeflerin cinsiyet temelli yaşadıkları eşitsizliklerin görünür olduğu alanlardan biridir. Profesyonel mutfaklarda kadın şeflerin temsili sınırlı olup, bu durum mesleki deneyimlerini doğrudan etkileyen bir unsur haline gelmektedir. Bu bağlamda profesyonel mutfaklarda kadın şeflerin deneyimlerini ele alan bu araştırma, kadın şeflerin cinsiyete bağlı tokenizm algılarını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada nitel araştırma yönteminden faydalanılmış olup, kadın şeflerin deneyimlerini tokenizm kuramsal çerçevesi doğrultusunda anlamak üzere fenomenolojik yaklaşım benimsenmiştir. Veri elde etme sürecinde, kadın şeflerin kişisel ve mesleki deneyimlerini ayrıntılı biçimde ortaya koyabilmek amacıyla derinlemesine görüşme tekniği tercih edilmiş, yarı yapılandırılmış bir soru formu oluşturulmuştur. Amaçlı örnekleme tekniği ile profesyonel mutfaklarda hali hazırda görev yapan ve çalışılan işletmede toplam mutfak kadrosu içindeki temsil oranı %15'in altında olan toplam 35 kadın şefle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcı verileri, MaxQDA 24 Pro programı aracılığıyla tokenizm teorik çerçevesi rehber alınarak kodlanmış, içerik analiziyle yorumlanmıştır. Araştırma bulguları, kadın şeflerin profesyonel mutfaklarda çalışma koşullarının mesleki dinamikler nedeniyle oldukça zorlayıcı olduğunu ve egemen grup tarafından kadınların cinsiyet temelli genelleme, dışlanma, yetkinlik sorgulaması, duygusal ve fiziksel zayıflık ima etme gibi söylem ve davranışlara maruz bırakıldığını vurgulamaktadır. Bu bağlamda araştırmada profesyonel mutfaklarda çalışan kadın şeflerin tokenizm kuramının öngördüğü deneyimlere sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşılık katılımcıların genel olarak mesleği bırakma yönünde bir eğilim taşımadığı tespit edilmiştir. Her ne kadar kadın şeflerin gelecek planlarında akademik kariyere yönelme veya kendi işletmesini açma gibi planları olsa da, bu kararların temel belirleyicisinde cinsiyete bağlı tokenizm sınırlı bir varlık göstermektedir. Bu durumun yaşanmasındaki temel nedeninin ise profesyonel mutfaklardaki yoğun çalışma temposu, uzun mesai saatleri, fiziksel ve ruhsal yorgunluk gibi yapısal zorluklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte araştırma, kadın şeflerin de hemcinsleri hakkında söylemleriyle toplumsal cinsiyet kalıplarının yalnızca erkekler tarafından değil, kadınlar tarafından da içselleştirilebildiğini ortaya koymaktadır. Son olarak elde edilen bulgular ve ulaşılan sonuçlar ışığında sektörel ve akademik öneriler sunularak alanyazına katkı sağlamaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
According to tokenism theory, individuals who are numerically underrepresented within organizations due to identity characteristics such as race, gender, sexual orientation, or ethnicity may face negative experiences in these environments. Professional kitchens, which are particularly prominent with their maledominated structure, are one of the areas where gender-based inequalities experienced by female chefs become most visible. The representation of female chefs in professional kitchens is limited, and this situation becomes a factor that directly affects their professional experiences. In this context, the present study examines the experiences of female chefs working in professional kitchens, aiming to explore their perceptions of gender-based tokenism. The qualitative research method was used in the study, and a phenomenological approach was adopted to understand the experiences of female chefs within the framework of tokenism. In the data acquisition process, in-depth interview technique was preferred in order to reveal the personal and professional experiences of female chefs in detail, and a semi-structured interview form was used. A total of 35 women chefs currently working in professional kitchens, where their representation among kitchen staff was less than 15%, were selected through purposive sampling. The data obtained were coded in accordance with the theoretical framework of tokenism using the MaxQDA 24 Pro software and analysed through content analysis The findings of the study highlight that the working conditions for female chefs in professional kitchens are highly challenging due to the occupational dynamics of the sector. Participants reported being subjected to gender-based generalizations, exclusion, questioning of competence, and insinuations of emotional and physical weakness by members of the dominant group. In this context, the study concludes that female chefs experience the workplace in ways consistent with the predictions of tokenism theory. However, it was also found that participants generally do not exhibit a tendency to leave the profession. While some female chefs expressed intentions to pursue an academic career or establish their own business in the future, these decisions were found to be only marginally influenced by gender-based tokenism. Instead, such career considerations were primarily shaped by structural challenges such as the intense pace of work, long working hours, and physical and mental fatigue inherent in professional kitchens. Furthermore, the study reveals that gender stereotypes are not only reproduced by men but also internalized and reflected in the discourse of women chefs about other women. Ultimately, the research contributes to the literature by offering both sectoral and academic recommendations based on its findings and conclusions.
Benzer Tezler
- Cinsiyete dayalı tokenizm:Kadın egemen ve erkek egemen mesleklerde nitel bir araştırma
Gender based tokenism a qualitative study on male-dominant and female-dominant professions
BENAN KURT YILMAZ
Doktora
Türkçe
2019
SosyolojiDokuz Eylül Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OLCA SÜRGEVİL DALKILIÇ
- Medyada kadın tokenizmi: Emıly In Parıs ve The Bold Type dizilerinin incelenmesi
Female tokenism in the media: An analysis of Emily In Paris and The Bold Type series
BORA GÜRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İletişim BilimleriOndokuz Mayıs Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DENİZ ÖZER ALPER
- Türk romanında kadın cinayetleri (1950-2010)
Femicides in Turkish novel (1950-2010)
AYŞE BENGİSU AKDAĞ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEV SİNAR UĞURLU
- Ebeveynlerin toplumsal cinsiyet algıları ve cinsiyet rollerine ilişkin kalıp yargılarının incelenmesi
Parents' Gender Perceptions and Gender Examining Stereotypes Regarding Their Roles
SEVGİ ESERSİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Doğu Akdeniz Üniversitesi-Eastern Mediterranean UniversityOkul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE IŞIK GÜRŞİMŞEK
- Intersectionality of gender pay gap: The case of female knowledge workers employed in Turkey and Germany
Cinsiyete dayalı ücret eşitsizliğinin kesişimselliği: Türkiye ve Almanya'da çalışan kadın bilgi çalışanlarının durumu
MÜNEVVER BÜŞRA POLAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
İşletmeAnadolu Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OZAN AĞLARGÖZ