Türk Hukukunda finansal türev ürünlerin vergilendirilmesi
Taxation of financial derivative products in Turkish law
- Tez No: 94695
- Danışmanlar: PROF.DR. MUALLA ÖNCEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Kamu Yönetimi, İşletme, Law, Public Administration, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Finansal risklere karşı korunma ya da benzer amaçlarla yeni finansal ürünler (araçlar) geliştirilmiştir. Çalışmanın konusu olan finansal türev ürünler esas olarak risk yönetimine, düşük maliyetli finansman ihtiyaçlarının karşılanmasına ye yüksek oranlı getirilerin elde edilmesine duyulan ihtiyacın sonucu olarak üretilmişlerdir. Türev ürünler üst başlığı altında dört temel finansal araç incelenebilir. Bunlar sırasıyla forward, future, opsiyon ve swap sözleşmeleridir. Türk hukuku için 'türev ürünler konusu' henüz yabancıdır. Ülkemiz gündemine ekonomik içerikleriyle girip yerleşmeye çalışan bu sözcükler hukuk literatüründe neredeyse hiç bilinmemektedir. Bu sebeple çalışmamızda söz konusu ürünler hukuki ve vergisel boyutlarıyla incelenmiştir ve çalışma döviz ve faize bağlı türev ürünler ile sınırlandırılmıştır. Forward ve future sözleşmeleri temlik (devir ve ferağ) borcu doğuran sözleşmeler grubu içinde yer alan, 'satım sözleşmesi' ile aynı hukuki niteliği taşıyan bir sözleşmelerdir. Hem trampa hem de karz sözleşmesine benzetebileceğimiz swap sözleşmesi de iki tarafa borç yükleyen bir karma akit niteliğinde kabul edilmelidir. Opsiyon sözleşmeleri ise yenilik doğuran, hak tesis eden sözleşmelerdir ve kimi açılardan 'iştira sözleşmesine' benzemektedirler. Diğer taraftan türev ürünlerin bir kısmının kıymetli evrak niteliğinin bulunabileceği, ancak emredici yasa hükümleri karşısında türev ürünlerin hiçbirinin menkul kıymet olarak sayılamayacağı çalışmada vurgulanmaktadır. Dolayısıyla bunları 'diğer sermaye piyasası aracı' olarak nitelendirmenin doğru olacağına dikkat çekilmektedir. Türev ürünlerin vergi hukuku bakımından değerlendirilmeleri, özellikle vergiyi doğuran olay içindeki yerleri bakımından yapılmıştır. Gelir vergisi bakımından forward, future, swap ve opsiyon sözleşmeleriyle esas olarak ticari kazanç, bazen de arızi kazanç elde etmek mümkündür. Bu araçlar ile - kural olarak - menkul sermaye iradı elde edilemez. Kurumlar vergisi açısından ise türev ürünlerin kullanımı sonucu elde edilen kazançlar kurum kazancı kapsamında değerlendirilmektedir. Katma Değer Vergisi Kanunun 17/4 (g) maddesinde istisna hükmü sebebiyle türev ürünler dolayısıyla yapılan teslim ve hizmetler büyük ölçüde vergiden istisna edilmiştir. Banka ve sigorta muameleleri vergisi ise bu ürünler bakımından yaygın uygulama alanı bulabilmektedir. Kanunda arbitraj kazançlarına istisna getiren hüküm dolayısıyla, arbitraj amacıyla kullanıldıkları durumlarda swap işlemlerinden vergi alınmaması gerektiği düşünülmektedir. Türev işlemlerin birer sözleşme oluşları sebebiyle damga vergisine tabi oldukları, dolayısıyla bu işlemlerden maktu değil nispi vergi alınması gerektiği ayrıca vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
Financial derivatives are used for risk management, obtaining finance at lower costs and/or receiving higher financial returns on investment. Financial forward, future, option and swap contracts are the four major instruments utilised in this respect The Turkish La>v does not provide a detailed regulation for financial derivatives. Tims this study attempts to investigate the derivatives regarding their legal aspects particularly in the context of taxation within the Turkish Law. To provide a focus and better understanding, the study is restricted within the scope of exchange rate and interest rate derivatives. Forward and future contracts are similar to sales contracts, and therefore both parties obliged to fulfill their respective obligations to the other party. A swap contract is a mixed contract, and resembles barter or loan agreements. In this respect it is also similar to forward and futures. On the other hand option contracts are innovative contracts that may create new entitlements in the future. Thus, it may be suggested that an option contract is the purchase of an entitlement to be used in the future. With this starting point, the taxation issues can be covered under the existing regulation by analysing the similarities between the conventional contracts and financial derivative instruments. From the point of view of income tax, people mostly obtain commercial gains and sometimes accidental profits by the use of forward, future, swap and option contracts. The profits of these instruments are decided as corporate income in the means of corporation income tax. The exemption rule in Article 17/4 (g) of Value Added Tax Act provides a broad exemption on the use of financial derivatives. On the other hand the banking and insurance tax is widely applicable to these instruments. Tlie arbitrage profits are exempted from the banking and insurance tax. Where the swap contracts are used for arbitrage this exemption rule must be applied for those transactions. Stamp tax is also applicable to financial derivatives.
Benzer Tezler
- Türk Hukukunda merkezi takas kuruluşları, merkezi karşı taraf uygulaması ve tezgâh üstü türev araçların merkezi takası
Central clearing agencies, central counterparty practice under Turkish Law and central clearing of otc derivatives
ERKAN EREN
Doktora
Türkçe
2019
HukukAnkara ÜniversitesiÖzel Hukuk (Ticaret Hukuku) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KORKUT ÖZKORKUT
- Finansal sözleşmelerden kaynaklanan uyuşmazlıkların tahkim yoluyla çözümlenmesi
Réglemement des litiges découlant des contrats financiers par arbitrage
AYŞE ELİF KOÇAK YÜKSEL
- Milletlerarası Özel Hukukta finansal kiralama sözleşmesi
Leasing contracts in International Private Law
MERVE ACUN