Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi ve süreçsel drama ile incelenmesi
Determination of pre-service social studies teachers' political literacy levels and investigation with process drama
- Tez No: 947504
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT AKBABA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Politik okuryazarlık, 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı kapsamında 4-7. sınıf düzeylerindeki öğrencilerde geliştirilmesi hedeflenen bir beceridir. Bu becerinin geliştirilmesi sorumluluğu da sosyal bilgiler öğretmenlerine düşmektedir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi; politik okuryazarlık kavramına ve kendi politik okuryazarlıklarına ilişkin algılarını; ikilem içeren durumlarda nasıl karar aldıklarını ve süreçsel drama yöntemi ile politik okuryazarlıklarını farklı bağlamlarda nasıl eyleme dönüştürdüklerini belirlemektir. Araştırma, karma yöntem desenlerinden sıralı açımlayıcı desene göre tasarlanmış ve araştırma kapsamında nicel ve nitel veri toplama teknikleri sıralı bir biçimde uygulanmıştır. Çalışma kapsamında üç farklı çalışma grubundan veri toplanmıştır. Araştırmanın birinci çalışma grubunda beş farklı üniversitede öğrenim gören 125; ikinci çalışma grubu altı farklı kamu üniversitesinde öğrenim gören 226 ve üçüncü çalışma grubunda ise bir kamu üniversite öğrenim gören 12 sosyal bilgiler öğretmen adayı bulunmaktadır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Köksal ve Erol (2021) tarafından geliştirilen“Politik Okuryazarlık Ölçeği”ve araştırmacı tarafından geliştirilen“Politik Okuryazarlığa İlişkin Görüş Anketi”,“Durumsal Yargı Anketi”ve süreçsel drama oturumlarında katılımcılar tarafından hazırlanan öğrenme ürünleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeylerinin yüksek olduğu ancak bazı durumlarda bir grup sosyal bilgiler öğretmen adayının politik karar alma süreçlerinde düzeylerine uygun seçimler yapamadıkları belirlenmiştir. Cinsiyet, yaşanılan şehir türü, öğrenim görülen üniversite ve sınıf düzeyi gibi değişkenlerin politik okuryazarlık düzeyleri üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sonuçlara göre, erkek öğretmen adaylarının politik uzmanlık ve ilgi düzeyleri kadın adaylardan anlamlı şekilde yüksektir ve birinci ve ikinci sınıf düzeyinde öğrenim gören öğretmen adaylarının politik farkındalık ve bilgi düzeylerinde anlamlı fark belirlenmiştir. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık algıları, politik okuryazar bireyin sahip olması gereken nitelikler ve eğitim fakültelerindeki eğitim süreçlerinin politik okuryazarlığa etkileri üzerine odaklanılmıştır. Bu kapsamda öğretmen adaylarının politik okuryazarlık kavramını tanımlarken özellikle eleştirel düşünme, sorgulama, yorumlama gibi üst düzey düşünme becerilerini ve demokratik değerleri vurguladıkları görülmüştür. Öğretmen adayları ayrıca politik okuryazar bireylerde tarafsızlık, gündemi takip etme, aktif katılım, demokratik tutum, farklılıklara saygı gibi kişilik özelliklerinin olması gerektiğini belirtmişlerdir. Süreçsel drama oturumları aracılığıyla öğretmen adaylarının, politika ile ilgili konularda karar verme süreçleri kurgusal durumlar üzerinden tartışarak değerlendirilmiştir. Özellikle göç, ekonomi, eşitlik, sağlık, eğitim ve enerji politikaları gibi toplumsal açıdan önemli ve tartışmalı konular ele alınmıştır. Öğretmen adaylarının bu kurgusal durumlarda politik bilgi ve becerilerini etkili biçimde kullandıkları ancak bazı durumlarda sosyal çevrenin ve medyanın etkisi altında kaldıkları belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeylerinin geliştirilmesinde süreçsel drama gibi yöntemlerden yararlanılması, eğitim fakültelerinin öğretim programlarında politik okuryazarlığa daha fazla yer verilmesi ve sosyal bilgiler öğretmenliği programında ders veren öğretim üyelerinin öğretmen adaylarının politik okuryazarlıklarının geliştirilmesinde sorumluluk üstlenmesi önerilmektedir. Bu öneriler yaşama geçirilerek, demokratik toplumun sürdürülebilirliği ve aktif vatandaşlık bilincinin geliştirilmesine katkı sağlanabileceği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Political literacy is a skill that is aimed to be developed in 4th -7th grade students within the scope of the 2018 Social Studies Curriculum. The responsibility of developing this skill falls on social studies teachers. The purpose of this study is to examine the political literacy levels of pre-service social studies teachers in terms of various variables; to determine their perceptions of the concept of political literacy and their own political literacy; how they make decisions in situations involving dilemmas; and how they transform their political literacy into action in different contexts through the process drama method. The study was designed according to the sequential exploratory design, one of the mixed method designs, and quantitative and qualitative data collection techniques were applied sequentially. Within the scope of the study, data were collected from three different study groups. The first study group consisted of 125 pre-service social studies teachers studying at five different universities, the second study group consisted of 226 pre-service social studies teachers studying at six different public universities and the third study group consisted of 12 pre-service social studies teachers studying at a public university. In order to collect data in the study, the 'Political Literacy Scale' developed by Köksal and Erol (2021), the 'Opinion Questionnaire on Political Literacy' developed by the researcher, the 'Situational Judgement Questionnaire', and the learning products prepared by the participants in the process drama sessions were used. As a result of the research, it was determined that pre-service social studies teachers' general political literacy levels were high, but in some cases they did not exhibit behaviors appropriate to their levels in political decision-making processes. The effects of variables such as gender, type of city of residence, university of study, and grade level on political literacy levels were analyzed. According to the results, the political expertise and interest levels of male pre-service teachers were significantly higher than those of female pre-service teachers, and a significant difference was found in the political awareness and knowledge levels of pre-service teachers studying at the first and second grade levels. The study focused on pre-service social studies teachers' perceptions of political literacy, the qualities that a politically literate individual should have, and the effects of educational processes in faculties of education on political literacy. In this context, while defining the concept of political literacy, pre-service teachers emphasized higher-level thinking skills such as critical thinking, questioning, interpretation, and democratic values. The pre-service teachers also stated that politically literate individuals should have personality traits such as impartiality, following the agenda, active participation, democratic attitude and respect for differences. Through process drama sessions, pre-service teachers' decision-making processes on policy-related issues were evaluated by discussing fictional situations. Especially socially important and controversial issues such as migration, economy, equality, health, education, and energy policies were discussed. It was determined that pre-service teachers used their political knowledge and skills effectively in these fictional situations, but in some cases they were influenced by the social environment and the media. Based on the results of the study, it is suggested that methods such as process drama should be used to improve the political literacy levels of pre-service social studies teachers, political literacy should be included more in the curricula of faculties of education, and faculty members teaching in the social studies teaching program should take responsibility for the development of pre-service teachers' political literacy. It is thought that by putting these suggestions into practice, the sustainability of democratic society and the development of active citizenship awareness can be contributed.
Benzer Tezler
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının politik okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi
The evalutaion of social studies teacher candidates' political literacy levels in terms of various variables
ÖZGE ER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGiresun ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZGE METİN
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık eğitimi odaklı politik okuryazarlığının geliştirilmesi
Developing political literacy of social studies teacher candidates for citizenship education
SELDA ŞAN
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİL ÖZTÜRK
DOÇ. DR. AHMET KATILMIŞ
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretim programında yer alan okuryazarlık becerilerine yönelik görüşleri
Opinions of social studies teacher candidates on literacy skills in the curriculum
HATİCE KÜBRA SAMANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI AVCI AKÇALI
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okuryazarlıklara yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi (KİT) yoluyla belirlenmesi
Investigation of social studies teacher candidates' perceptions towards literacy through word association test (KIT)
GÜLSEREN KARASU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELVAN YALÇINKAYA
- Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının tarihsel empati algısı ve tarihsel empatinin öğretimde kullanılmasına ilişkin görüş ve değerlendirmeleri
Opinions and evaluations of social studies teacher candidates on perception of historical empathy and its use in teaching
TUBA FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAYA YILMAZ