1918-1920 Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin hükümet sistemi
Government system of the Azerbaijan Democratic Republic of 1918-1920
- Tez No: 948614
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ ASKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Azerbaycan Devlet Geleneği, Ulusal Bağımsızlık, Erkler Ayrılığı, Başkanlık Sistemi, Hükümet Modelleri, Azerbaijani State Tradition, National Independence, Separation of Powers, Presidential System, Models of Government
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 103
Özet
Bu tez çalışması, Azerbaycan Cumhuriyeti'nde uygulanan güçlendirilmiş başkanlık sistemini tarihsel, kuramsal ve anayasal boyutlarıyla ele almakta; söz konusu yönetim modelinin oluşum sürecini ve mevcut yapısını kapsamlı biçimde analiz etmektedir. Tez iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, hükümet sistemlerine ilişkin kavramsal ve kuramsal çerçeve sunulmuş; parlamenter, başkanlık ve yarı başkanlık sistemlerinin tarihsel gelişimi, yapısal farklılıkları ve kuvvetler ayrılığı ilkesiyle kurdukları ilişkiler, yürütme organının düzenleniş biçimi ve denetim mekanizmaları bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bu çerçevede, klasik başkanlık sistemi ile son dönemde ortaya çıkan“güçlendirilmiş”versiyonlar arasındaki farklara da dikkat çekilmiştir. İkinci bölümde ise Azerbaycan'daki devlet geleneği ve yönetim modelleri tarihsel bir perspektifle ele alınmıştır. Önce hanlıklar dönemi, ardından Rusya İmparatorluğu dönemlerindeki yönetsel yapılar ele alınmıştır. Sonrasında 1918–1920 Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin benimsemiş olduğu hükümet modeli irdelenmiş olup, parlamenter demokrasinin uygulandığına dair tespitlerde bulunulmuştur. Birinci Cumhuriyet sonrası dönem ağırlıklı olarak Sovyet totaliter sistemi kapsamında ele alınarak değerlendirilmiştir. İkinci bağımsızlık sonrası dönemde kabul edilen kurucu belgeler ve anayasal düzenlemeler ışığında geçiş süreci değerlendirilmiş; özellikle 1995 Anayasası ile yürürlüğe giren başkanlık sisteminin temel normatif çerçevesi ayrıntılarıyla ele alınmıştır. Bu bağlamda, Cumhurbaşkanına tanınan yetkiler, yürütme organının kapsamı ile yasama ve yargı erkleriyle olan ilişkiler sistematik biçimde değerlendirilmiştir. 2002, 2009 ve 2016 yıllarında yapılan anayasa değişiklikleri, Azerbaycan'daki başkanlık sistemini daha da güçlendirmiş ve Cumhurbaşkanlığı makamını siyasal yapının merkezine taşımıştır. Bu değişikliklerle yürütme erkine verilen yetkiler genişletilmiş, yasama ve yargı organlarının dengeleyici rolleri ise görece zayıflatılmıştır. Sonuç itibarıyla, Azerbaycan'da klasik başkanlık modelinden farklı olarak, yetkileri yoğunlaşmış ve denetim mekanizmalarının sınırlı olduğu bir“güçlendirilmiş başkanlık sistemi”nin kurumsallaştığı görülmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the strengthened presidential system implemented in the Republic of Azerbaijan in its historical, theoretical and constitutional aspects and comprehensively analyses the formation process and current structure of the governance in question. The study is composed of two main chapters. The first chapter introduces the conceptual and theoretical underpinnings for government systems. The historical evolution of parliamentary, presidential, and semi-presidential systems, as well as their structural distinctions and relationships with the principle of separation of powers, executive branch organisation, and control mechanisms, are all discussed in comparison. Within this scope, special attention is given to the distinctions between the classical presidential system and the more recent“empowered”variations. In the second chapter, the tradition of statehood and models of governance in Azerbaijan are examined from a historical perspective. The analysis begins with the period of the khanates, followed by an exploration of administrative structures under the Russian Empire. Subsequently, the government model adopted by the Azerbaijan Democratic Republic of 1918–1920 is analyzed, with findings indicating the implementation of a parliamentary democracy. The post-First Republic era is primarily evaluated within the framework of the Soviet totalitarian system. In the period following the restoration of independence, the transitional process is examined in light of foundational documents and constitutional arrangements. In particular, the normative framework of the presidential system, introduced with the 1995 Constitution, is discussed in detail. Within this context, the powers granted to the President, the scope of the executive branch, and its relationship with the legislative and judicial branches are systematically assessed. The constitutional amendments enacted in 2002, 2009, and 2016 further reinforced the presidential system, positioning the presidency at the core of the political structure. These amendments significantly expanded executive powers while comparatively weakening the balancing roles of the legislature and judiciary. As a result, Azerbaijan has institutionalised a form of“empowered presidentialism”that diverges from the classical version through concentrated authority and limited control mechanisms.
Benzer Tezler
- Zengezur'un coğrafi konumu ve Türkiye -Azerbaycan için jeopolitikalar
For Zengezur's geographical location and Turkey-Azerbaijan geopolicies
TÜRKAN İSAYEVA
- Uluslaşma sürecinde siyasi hareket ve partilerin rolü: Azerbaycan örneği(1905-1920)
Politics in the nationalization process movement and the role of the parties: The case of Azerbaijan (1905-1920)
SÜMEYYE FATMA ULUDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerKarabük ÜniversitesiUluslararası Ekonomi Politikası Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MARZİYE MEMMEDLİ
- Azerbaycan Halk Cumhuriyeti ve Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler
Relations between the People's Republic of Azerbaijan and the Ottoman State
AMİL JAFARZADE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Tarihİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTarih ve Medeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET ALİ BOLAT
- Sovyet sonrası Türkdilli alanda ulus inşasının yapıcı unsuru olarak tarih: Azerbaycan ve Kazakistan
Hi̇story as a constructi̇ve element of nati̇on-bui̇ldi̇ng i̇n post-Sovi̇et Turki̇sh-speaki̇ng area
SALİH FATİH AYAN
- Советско-турецкие отношения на кавказе в 1918-1923 гг.
Kafkasya'da 1918-1923 yıllarında Sovyet-Türk münasebetleri
MUSTAFA ÖZTÜRK
Doktora
Rusça
2010
Uluslararası İlişkilerSaint-Petersburg State University (Sankt-Peterburgskij Gosudarstvennyj Universitet)Tarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ANDREY YURİEVİÇ PAVLOV