Küre Dağları Milli Parkı'nda dendroklimatolojik araştırmalar
Dendroclimatological research in Küre Mountains National Park
- Tez No: 948701
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMİL İRDEM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karabük Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 315
Özet
Hazırlanan bu çalışmada, Küre Dağları Milli Parkı'nda göknar (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani), karaçam (Pinus nigra Arn. subsp pallasiana) ve sarıçam (Pinus sylvertris L.) türlerinin üst ve alt yetişme sınırlarında yıllık ağaç halkalarının sıcaklık ve yağış koşullarına verdikleri tepkiler incelenmiştir. Çalışma sahası olan Küre Dağları Milli Parkı Türkiye'deki 9 sıcak noktadan biri olup, zengin floristik çeşitliliğiyle ekolojik açıdan özel bir konuma sahiptir. Ancak yapılan literatür taramasında, karşılaştırmalı olarak 3 türe yönelik doğrudan bir dendroklimatolojik çalışmaya rastlanmamıştır. Bu durum, söz konusu araştırmanın literatürdeki önemli bir boşluğu doldurması açısından dikkat çekici ve değerli kılmaktadır. Dendrokronolojik analizler için, milli park sınırları içerisinden belirlenen konumlardan göknar, karaçam ve sarıçam türlerine ait artım kalemleri alınarak üst ve alt yetişme sınırlarında toplamda 6 farklı yöre kronolojisi oluşturulmuştur. Alınan örneklerin ölçümleri, LINTAB-TSAP ölçüm sistemi ile 0,01 mm duyarlılıkla yapılmış ve COFECHA programı ile eşleştirilmiştir. Yıllık halka serileri ARTSAN programında standardize edilerek, yaşa bağlı etkiler ortadan kaldırılmıştır. İklim-halka ilişkilerinin analizinde, Amasra, Bartın ve Cide'deki meteoroloji istasyonlarından alınan uzun dönemli veriler ile Dünya Meteoroloji Örgütü Bölgesel İklim Merkezi'nin web sitesinden temin edilen gridli sıcaklık ve yağış verileri kullanılmıştır. İklim verileri ile yıllık halka gelişimi arasındaki istatistiksel ilişkileri incelemek amacıyla, DENDROCLIM2002 programı yardımıyla tepki fonksiyonu ve Pearson korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Sıcaklık-halka gelişimi ilişkilerine ait sonuçlara göre karaçam için üst ve alt yetişme sınırlarında sıcaklıklar halka gelişimini önceki yılın ekim ayı ile halka oluşum yılının temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarında olumsuz, şubat-mayıs döneminde ise olumlu yönde etkilemiştir. Sarıçamlarda, tüm yetişme sınırlarında önceki yılın aralık ayı ile halka oluşum yılının ocak-nisan dönemi sıcaklıklarının halka gelişimine etkisi pozitif olarak bulunmuştur. Yaz aylarında genel olarak sıcaklıkların artması ise halka gelişimini negatif yönde etkilemiştir. Göknarlarda ise üst ve alt yetişme sınırları için; mayıs ayında daha güçlü olmak üzere, ağustos ve eylül ayı sıcaklıklarındaki artış halka gelişimini olumsuz yönde etkilerken; ocak-nisan ayı sıcaklıkları özellikle üst yetişme sınırında halka gelişimini olumlu yönde etkilemiştir. Yağış-halka gelişimi ilişkilerine ait sonuçlara göre sarıçamın üst ve alt yetişme sınırlarında önceki yılın ekim ayı ve halka oluşum yılının ekim ayı yağışlarıyla yıllık halka gelişimi arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Halka oluşum yılındaki mayıs-ağustos dönemi yağışlarının yıllık halka gelişimine etkisi pozitif yöndedir. Karaçamlar için yağış ve yıllık halka genişliği arasındaki ilişkiler incelendiğinde; önceki yılın aralık ayı ve halka oluşum yılının mayıs-ağustos dönemi yağışları ağaç halkası gelişimini pozitif yönde etkilemektedir. Göknar üst ve alt yetişme sınırları için önceki yılın aralık ayı ile halka oluşum yılının mayıs-ağustos dönemi yağışlarının ağaç halkası gelişimine etkisi pozitif yöndedir. Göknarlarda ise alt yetişme sınırı için hem gridli hem de istasyon verileri için pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur. Ekim ayı yağışları ise negatif yönde anlamlı bulunmuştur. İklim değişikliğinin olası etkileri açısından bakıldığında, sıcaklık artışı ve yağışlardaki değişiklikler, ağaçların çap artımını hem olumlu hem de olumsuz şekilde etkileyebilecektir. Özellikle yaz aylarındaki yüksek sıcaklıklar ve azalan yağışlar, ağaçların su ihtiyaçlarını zorlayarak çap artımını olumsuz yönde etkileyecekken, üst yetişme sınırındaki ağaçlarda sıcaklık artışı büyümeyi iyileştirebilir. Bölgesel iklim koşullarına yönelik yapılan araştırmalar, gelecekteki orman yönetimi ve iklim değişikliği senaryolarının değerlendirilmesinde kritik öneme sahiptir. Yağışların miktarının ve sıcaklıkların mevsimsel dağılımının ağaçların yıllık halka gelişimine olan etkileri, ağaçların büyüme dönemlerini belirleme adına dikkate alınmalıdır.
Özet (Çeviri)
In this study, the responses of fir (Abies nordmanniana subsp. equi-trojani), black pine (Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana), and Scots pine (Pinus sylvestris L.) species to temperature and precipitation conditions were examined at their upper and lower elevational growth limits in the Küre Mountains National Park. Küre Mountains National Park, the study area, is one of the nine biodiversity hotspots in Turkey and holds a unique ecological position due to its rich floristic diversity. However, a review of the literature revealed no direct dendroclimatological study that comparatively examines the three tree species in question. This highlights the significance and value of the present research in addressing a notable gap in the existing body of literature. For dendrochronological analyses, increment cores were collected from selected locations within the national park boundaries for each of the three species, and a total of six site chronologies were established corresponding to the upper and lower growth limits. The collected samples were measured using the LINTAB-TSAP measurement system with a precision of 0.01 mm and cross-dated using the COFECHA program. To eliminate age-related growth trends, the ring-width series were standardized in the ARTSAN software. For the analysis of climate–tree ring relationships, long-term meteorological data were obtained from weather stations in Amasra, Bartın, and Cide, along with gridded temperature and precipitation data acquired from the website of the Regional Climate Centre of the World Meteorological Organization. To statistically examine the relationships between climatic variables and annual ring growth, response function analysis and Pearson correlation coefficients were calculated using the DENDROCLIM2002 program. According to the results concerning temperature-growth relationships, for black pine, temperatures during October of the previous year and July, August, September, and October of the growth year had a negative effect on radial growth at both the upper and lower elevational limits, whereas temperatures from February to May had a positive effect. For Scots pine, positive correlations were identified between radial growth and temperatures in December of the previous year and January to April of the growth year at all elevation limits. However, increased summer temperatures generally had a negative impact on ring development. In fir, temperature increases in May (most notably), August, and September negatively affected radial growth at both elevation limits, while January to April temperatures had a positive effect, particularly at the upper growth limit. In terms of precipitation-growth relationships, a negative correlation was found between October precipitation (both in the previous year and the current growth year) and annual ring width in Scots pine at both elevation limits. In contrast, precipitation during May to August of the growth year was positively associated with growth. For black pine, precipitation in December of the previous year and from May to August of the growth year had a positive influence on ring development. Similarly, for fir at both elevation limits, precipitation in December of the previous year and from May to August of the growth year showed a positive relationship with radial growth. For the lower limit fir samples, both gridded and station data indicated significant positive correlations with precipitation, while October precipitation showed a significant negative relationship. From the perspective of potential impacts of climate change, rising temperatures and variations in precipitation are expected to affect radial growth in both positive and negative ways. Particularly, high summer temperatures and reduced precipitation may strain the water balance of trees, thereby negatively impacting growth. Conversely, at higher elevations, increased temperatures may enhance growth. Research on regional climate conditions is of critical importance for the assessment of future forest management strategies and climate change scenarios. The influence of seasonal distribution of temperature and precipitation on annual ring development should be taken into account when determining tree growth periods. In this context, selecting tree species that are more resilient and productive under changing climatic conditions can serve as a key strategy for climate change adaptation in forest management practices.
Benzer Tezler
- Küre Dağları Milli Parkı'nda kadınların ekoturizm faaliyetlerine ilişkin sosyo-ekonomik analizler
Socio-economic analysis of the women ecotourism activities in Kure Mountain National Park
İLÇİN ÖZGE ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAYYİBE ALTUNEL
- Küre Dağları Milli Parkı'nda yaban hayatı yaşam alanlarının belirlenmesi
Determination of wild life habitats in Küre Mountains Park
FERHAT CEM CANKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Ormancılık ve Orman MühendisliğiGazi ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SABRİ ÜNAL
- Kastamonu Küre Dağları Milli Parkı orman ağaç ve çalılarının mikrofungusları
Microfungi of Kastamonu Küre Mountain National Park forest trees and shrubs
MAKBULE ERDOĞDU
- Ziyaretçi etki yönetimi yaklaşımı: Bartın-Kastamonu Küre Dağları Milli Parkı örneği
Visitor impact management approach: Bartin-Kastamonu Kure Mountains National Park example
MERVE DAMLA YURTSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Ormancılık ve Orman MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. NUR BELKAYALI
- Küre Dağları Milli Parkının vejetasyon ekolojisi ve iklim değişikliği senaryolarına göre değerlendirilmesi (Doğu kayını örneği)
Vegetation ecology of Küre Mountains National Park and assessment of climate change scenarios (Fagus orientalis sample)
MUHAMMET ÖZTEKİNCİ