Çevrim içi yabancılara Türkçe öğretimi etkileşiminde gülmecenin işlevi
The functions of humor in online Turkish as a foreign language classroom
- Tez No: 949503
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA DURMUŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Education and Training, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Çalışmanın amacı, eş zamanlı çevrim içi Yabancılara Türkçe Öğretimi (YTÖ) sınıflarında gülmece etkileşimlerinin pedagojik ve etkileşimsel işlevlerini Çokkipli Konuşma Çözümlemesi (ÇKÇ) yöntemiyle inceleyerek alana özgün katkılar sunmaktadır. Araştırma, B2 düzeyindeki hazırlık sınıfı etkileşimlerinde öğretici ve öğrenici başlatımlı gülmece yönelimlerini analiz ederek, bu etkileşimlerin çevrim içi Sınıf İçi Etkileşimsel Yeterlik (e-SEY) gelişimine çokkiplilik açısından katkılarını ortaya koymaktadır. Eş zamanlı çevrim içi dil sınıfları zengin etkileşim olanakları sunmaktadır. Bu ortamların etkin kullanımı, gülmece gibi çok işlevli unsurlarla desteklendiğinde öğrenici katılımını artırmakta ve ders verimliliğini üst düzeye çıkarmaktadır. Ancak bu ortamlar, öğreticilerin öğretimi gerçekleştirme ve etkileşimi sürdürme açısından teknolojik ve pedagojik yeterliklerini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda mevcut çalışma, ÇKÇ yönteminin etkileşimin ayrıntılarını incelemedeki gücünden yararlanarak (Mondada, 2018; Sert, 2015) çevrim içi YTÖ etkileşimlerinde öğretici ve öğrenicilerin gülmecelere yönelimlerini başlattığı etkileşimlerde gerçekleşen etkileşimsel tasarımı ve ilgili çalışmalardan destekle, gülmecenin bu bağlamda başardığı pedagojik ve etkileşimsel hedefleri somut bir şekilde ortaya koyabilmeyi planlamaktadır. Çalışma verileri, 2021-2022 eğitim ve öğretim yılında bir devlet üniversitesinin Türkçe hazırlık sınıfından toplanan ve çevriyazıya dönüştürülen 75 saatlik video kayıtlarının incelenmesi, ardından 11 saatlik video ders kaydının ayrıntılandırılarak tezin veri bütüncesini oluşturmasıyla elde edilmiştir. Araştırmanın bulguları, gülmece etkileşimlerinin öğrenme fırsatlarını artırdığı ve konuşmanın devamlılığını sağladığını göstermiştir. Bunun yanı sıra bu etkileşimlerde öğrenicilerden yanıtların elde edilmesini ve bu yanıtların genişletilmesini sağlayan öğretici stratejileri, etkileşimsel bir bütün içerisinde ortaya koyulmuştur. Çalışma, bu çerçevede gülmecenin, planlanmamış kelime öğretimi ve konulaştırma yoluyla günlük dil kullanımı için fırsatlar sunduğunu, öğreticiler ve öğreniciler tarafından gülmecenin bir kurumsal ortamı yumuşatma stratejisi olarak kullanılabildiğini, bireysel ve çoklu katılımın teşvik edildiğini ve dilsel üretimin desteklendiğini göstermiştir. Bununla birlikte, gülmece etkileşimleri, anlamayı yoklama ve yanıt şekillendirme stratejileriyle bütünleşerek uzun ve yaratıcı öğrenici yanıtları elde edilmektedir. Bu çerçevede kullanılan öğrenici girişimlerinin, gülmece destekli öğrenme süreçlerinde risk alınabilen ve özerkliğin teşvik edildiği güvenli bir ortam içerisinde kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, çevrim içi ortamın kısıtlılıklarına rağmen, gülmece etkileşimlerinin katılımcılar arasında bağ kurmayı ve samimiyeti artırdığı, çevrim içi ders ortamını etkileşimsel açıdan çokkipli kaynak kullanımı (sözlü, bedensel, bürünsel, ekran yönelimli) ile zenginleştirdiği gözlemlenmiştir. Bu bulgular ışığında, öğretici eğitimi programlarında gülmece stratejilerine yer verilmesi ve yaygınlaştırılması, ders materyallerinin bu perspektifle zenginleştirilmesi ve çevrim içi YTÖ araştırmalarında etkileşim çözümlemelerinin yaygınlaştırılması önerilmektedir. Dolayısıyla çalışma bulgularının ışığında, gülmecenin yalnızca bir eğlence unsuru değil, aynı zamanda stratejik bir pedagojik araç olarak ele alınması gerektiği vurgulanarak, YTÖ alanında öğretici yeterliklerine yönelik işlevsel bir yaklaşım sunulmaktadır. Bu açıdan çalışma, gülmecenin pedagojik hedefleri gerçekleştirmedeki rolünü ortaya koyarak öğretici yetiştirme ile hizmet içi eğitim programları, program geliştirme, materyal geliştirme, gülmece ile sınıf yönetimi uygulamaları ve çevrim içi dil sınıfı etkileşimi alanlarına uygulama açısından önemli katkılar sunmayı hedeflemektedir. Ayrıca mevcut çalışma, gülmece etkileşimlerini ÇKÇ yöntemiyle YTÖ bağlamında ve eş zamanlı çevrim içi ortamlarda sistematik olarak inceleyen ilk araştırmalardan olma özelliği taşımaktadır. Bu niteliğiyle çalışmanın, alanyazına sınıf içi etkileşiminde gülmecenin yerine yönelik bağlam odaklı bir farkındalığın oluşturulması; dil öğreticilerinin, program geliştiricilerin, materyal hazırlayanların ve dil politikaları oluşturanların göz önünde bulundurması gereken bir konu olması açısından yenilikçi bir bakış açısı kazandıracağına inanılmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the pedagogical and interactional functions of humor in synchronous online Turkish as a foreign language (TFL) classrooms through the lens of multimodal conversation analysis (CA). Using data from a B2-level preparatory class recorded in Türkiye, the research shows how humor is used in teacher- and student-initiated interactions, revealing how these exchanges signal the existence of, and contribute to, the development of online classroom interactional competence (e-CIC). Synchronous online language classrooms are environments rich in interactional opportunities, and humor can boost learning by enhancing learner engagement, expanding the interactional space, and maximizing lesson efficiency. In this context, the current study leverages the analytical power of multimodal CA (Mondada, 2018; Sert, 2015) to examine interactional details, investigating how teachers and students initiate humor in online TFL interactions. In line with the relevant literature, the study seeks to concretely demonstrate the interactional architecture and pedagogical achievements of humor in this setting. The research data consist of 75 hours of screen-recorded interactions from a Turkish preparatory class in a state university in Türkiye in the 2021-2022 academic year, with 11 hours of detailed video analysis comprising the core dataset. The findings indicate that humorous interactions enhance learning opportunities and sustain classroom talk. Additionally, they reveal teacher strategies that elicit and expand student responses within an interactional framework. The study demonstrates that humor facilitates spontaneous vocabulary teaching and topicalization, offering natural language use opportunities. Both instructors and students employ humor as a mitigation strategy, encouraging individual and collective participation while boosting linguistic production. Moreover, humorous interactions, when integrated with comprehension checks and response-shaping strategies, lead to extended and creative learner responses. These interactions foster a safe environment where learner contributions flourish, promoting risk-taking and autonomy in learning processes. Despite the challenges of online teaching and learning, humor strengthens rapport and solidarity among participants, augmenting the classroom through the use of multimodal resources (verbal, embodied, prosodic, screen-oriented). The findings have implications for teacher education, material design, curriculum development, classroom management practices, and online language classroom interaction. The study contends that humor should not be treated solely as an entertaining element, but as a strategic pedagogical tool, offering salient contributions to teacher competencies in TTFL. Additionally, this study is the first to systematically investigate humor interactions in synchronous online TFL settings using multimodal CA, thus, introducing an innovative perspective to the field.
Benzer Tezler
- Uzaktan eğitim yoluyla Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde sınıf içi etkileşimin konuşma çözümlemesi yöntemiyle incelenmesi
Examining classroom interaction in Turkish as a foreign language teaching through distance education by using conversation analysis method
FATMA KARACA TURHAN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM BAŞ
DOÇ. DR. UFUK BALAMAN
- Yeni Avrupa dilleri ortak çerçeve metnindeki çevrimiçi etkileşim betimleyicilerinin yabancılara Türkçe öğretimine etkileri
The effects of online interaction descriptors in the common framework of new European languages on teaching Turkish to foreigners
RABİA ULUSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BENGÜ AKSU ATAÇ
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretenlerin çevrim içi eğitime dair öz-yeterlik inançları
Self-efficiency beliefs of teachers of Turkish as a foreign language about online education
ŞAHİN PEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED EYYÜP SALLABAŞ
- Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde iletişimsel yaklaşım temelli dil öğrenme stratejilerine uygun etkinliklerin dinleme becerisine yönelik başarıya etkisi
The effect of activities suitable for communicative approach-based language learning strategies in teaching Turkish as a foreign language on success of listening skills
AHAD ŞENEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KÜBRA ŞENGÜL
- Yabancılara Türkçe öğretimi için oluşturulmuş eğitsel web sitelerinin kullanılabilirlik ve öğretici görüşleri açısından değerlendirilmesi
The evaluation of educational websites developed for teaching Turkish to foreigners in terms of usability and educator views
VELİ GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEVZİ KARADEMİR