Farklı akortlardaki ney'ler ile icra edilen makamsal müzik öğelerinin beyinde meydana getirdiği etkiler: Bir fNIRS çalışması
Affects of turkish makam music elements played by several nay's in different chords on the brain: An fNIRS study
- Tez No: 950887
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BAŞAK İLHAN HARMANCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Nöroloji, Music, Neurology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Din Musikisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 78
Özet
Bu doktora tezi, makamsal Türk müziği ögelerinin farklı ney akortlarıyla dinlenmesinin insan beyni üzerindeki etkilerini fNIRS yöntemiyle araştırmayı amaçlamıştır. Çalışmaya Türk müziği eğitimi gören 20 üniversite son sınıf öğrencisi katılmıştır. Nörogörüntüleme verileri, genel lineer model altında tekrarlı ölçümler için varyans analizi ile değerlendirilmiştir. Davranışsal bulgular, taksim formundaki icraların diziye kıyasla daha çok beğenildiğini ortaya koymuştur. fNIRS analizleri ise, taksim-dizi uyaranlarının ve ney akortlarının beyindeki oksihemoglobin konsantrasyon düzeylerinde anlamlı farklılıklara yol açtığını göstermiştir. Taksim, özellikle sol premotor/preSMA, sol broka alanı ve sol primer motor korteks bölgelerinde diziye göre daha yüksek aktivasyon sergilemiştir. Akort faktörü ve taksim-dizi etkileşimi ise sağ broka alanı-temporopolar alan ile sağ primer somatosensoriyel korteks ve sağ somatosensoriyel asosiyasyon alanı'nda anlamlı farklılıklara neden olmuştur. Sağ somatosensoriyel bölgelerde, taksimde ney akordu pesleştikçe aktivasyon düşerken, dizide pesleştikçe aktivasyon artışı gibi zıt örüntüler gözlenmiştir. Bu bulgular, makamsal Türk müziğinin farklı akortlardaki neylerle icra edilmesinin beyinde farklı faaliyetlere yol açtığını, beyindeki bilişsel, motor ve duyusal ağlarda belirli hemodinamik yanıtlar meydana getirdiğini doğrulamıştır. Çalışma, makamsal Türk müziği algısının nörobilişsel temellerine dair literatüre önemli katkılar sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This PhD thesis aimed to investigate the hemodynamic responses and potential differences in the human brain to Turkish makam music elements performed with different ney tunings. The study involved 20 final-year university students specializing in Turkish music. Neuroimaging data were analyzed using repeated measures analysis of variance within the General Linear Model framework. Behavioral findings revealed that taksim improvisations were generally preferred over dizi (scale) performances. fNIRS analyses showed that both taksim-dizi performance styles and ney tunings led to significant differences in oxyhemoglobin concentration levels in the brain. Taksim exhibited higher activation compared to dizi, particularly in the left premotor/preSMA, left Broca's area, and left primary motor cortex regions. The tuning factor and its interaction with the taksim-dizi performance style caused significant differences in the right Broca's area-temporopolar area, right primary somatosensory cortex, and right somatosensory association area. In the right somatosensory regions, contrasting patterns were observed: activation decreased as the ney tuning became lower-pitched for taksim, while it increased as the tuning became lower for dizi. These findings confirmed that the performance of Turkish makam music with different ney tunings leads to distinct brain activities, generating specific hemodynamic responses in cognitive, motor, and sensory networks in the brain. The study provides significant contributions to the literature on the neurocognitive foundations of Turkish makam music perception.
Benzer Tezler
- Ney'e yeni başlayanlar için öğretim yöntemi
Teaching method for ney beginners
AHMET CEMAL ÖKSÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Sanat Dalı
DR. ADİL FERİDUN ÖNEY
- Üç telli klasik kemençe sazında transpozisyon uygulamaları
Transposition practices on the three-stringed classical kemenche
EMRE ERDAL
- Gitar eğitiminde Türk müziği içerikli akor ve kadans kurulumlarına yönelik farklı akortlarda konumlandırmalar ve etkililik düzeyleri
Positionings of Turkish music oriented chordal and cadential progressions in alternate tunings and their levels of efficiency in guitar education
ALİ KORKUT ULUDAĞ
Doktora
Türkçe
2012
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN ARAPGİRLİOĞLU
- Necati Çelik'in 8 farklı makamda yaptığı ud taksiminin makamsal ve teknik analizi
The thematic and technical analysis of the oud improvisations Necati Çelik performed in 8 different themes
FERHAT KILINÇARSLAN
- Türk makam müziği'nde üslûp-tavır görüşleri doğrultusunda Münir Nurettin Selçuk, Alâeddin Yavaşça ve Bekir Sıdkı Sezgin icrâlarının analizi
An analyze of Münir Nuretti?n Selçuk, Alâeddi?n Yavaşça and Bekir Sidki Sezgin's vocal performances in the direction of the style and tavir
ÖZGE ZEYBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Sanat Dalı
PROF. Ş. ŞEHVAR BEŞİROĞLU
YRD. DOÇ. N. ÖZGÜL TURGAY