H. VII. Asır Dımaşk Meşyeha geleneği -Meşyehatu İbni'l-Buhârî özelinde-
H. VII. century Dimashk Meşyeha tradition -Case of in Meşyehatü Ibni'l-Buhârî-
- Tez No: 951608
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA CELİL ALTUNTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Hicri yedinci asırda Dımaşk cami, mescid, dârülhadis, hankâh, medrese ve birçok vakfın yanında çok sayıda âlim ile ulema ailesine ev sahipliği yapmıştır. İslâmî ilimlerin her sahasında özellikle hadis ilimlerine yönelik eser üretilen bu dönem telif eserlerin içerisinde muhaddislerin semâ veya icâzet yoluyla hocalarından tahammül ettikleri rivâyetlerini topladıkları mu'cem-meşyeha türü eserlerin yoğunluğu dikkat çekmektedir. Nitekim bu yüzyıl meşyeha yazımının en yoğun dönemlerinden biri kabul edilmektedir. İşte bu dönemde kaleme alınan ve literatürde ismine sıkça tesadüf edilen meşyehalardan biri de İbnü'l-Buhârî lakabı ile maruf Fahruddîn Ebü'l-Hasan Alî b. Ahmed el-Makdisî'ye (ö. 690/1291) aittir. Dımaşk'ın önemli ulema ailelerinden Kudâme ailesine mensup İbnü'l-Buhârî, Ahmed b. Abdülvâhid el-Makdisî'nin (ö.623/1226) oğlu, Ziyâeddîn el-Makdisî'nin (ö. 643/1246) ise yeğenidir. Sahip olduğu âlî isnadlar sayesinde hadis rivâyetinde torunları dedeler ile birleştiren, muammer, müsnid ve rical ilminde otorite kabul edilen İbnü'l-Buhârî'den hadis tahsil edenler arasında İbn Teymiyye (ö. 728/1328), Birzâlî (ö. 739/1339), Mizzî (ö. 742/1341) ve Zehebî (ö. 748/1348) gibi dönemin tanınmış hadis âlimleri bulunmaktadır. Tezin ana konusunu teşkil eden İbnü'l-Buhârî'ye ait Meşyehatu İbni'l-Buhârî isimli eserin tanıtımına geçmeden önce meşyehaların tarifleri, çeşitleri, ilk nüveleri, yazılma gerekçeleri ve literatüre olan katkıları ile Dımaşklı muhaddislere ait meşyehaların tespit ve değerlendirmeleri yapılacaktır. Daha sonra İbnü'l-Buhârî'nin yetiştiği çevre, hayatı, eğitimi, rihleleri ile hoca ve öğrencileri tanıtılacaktır. Akabinde Meşyeha'nın teknik özellikleri, iç yapısı ve İbnü'l-Buhârî'nin hocaları ile olan ilmî münasebetleri üzerinde durulacaktır. Yapılan bu tetkikler sonrası Meşyeha ve diğer eserlerin mukayeseleri ile eserin literatürdeki karşılığı tespit edilecektir. Bu incelemeler neticesinde özelde İbnü'l-Buhâri'nin hadis ilmindeki konumu, genelde ise bu nevi edebî metinler üzerinden hicrî yedinci asır özelinde Dımaşk kültür tarihinin okunabileceği ortaya konulacaktır.
Özet (Çeviri)
In the seventh century AH, Damascus was home to a great number of mosques, masjids, dār al-ḥadīths, khānqāhs, madrasas, and various charitable endowments (awqāf), as well as many scholars and scholarly families. During this period, which saw significant scholarly production in all branches of Islamic sciences—particularly in the field of ḥadīth—a notable concentration of muʿjam-mashyakha type works can be observed. These are compilations in which muḥaddithūn collected narrations they received from their teachers through samāʿ (oral transmission) or ijāza (written authorization). Indeed, this century is considered one of the most prolific eras for the writing of mashyakha literature. One such work, frequently referenced in the literature and composed during this period, belongs to Fakhr al-Dīn Abū al-Ḥasan ʿAlī b. Aḥmad al-Maqdisī, commonly known by the epithet Ibn al-Bukhārī (d. 690/1291). A member of the distinguished Qudāma family, one of Damascus's prominent scholarly lineages, Ibn al-Bukhārī was the son of Aḥmad b. ʿAbd al-Wāḥid al-Maqdisī (d. 623/1226) and the nephew of Ḍiyāʾ al-Dīn al-Maqdisī (d. 643/1246). Due to the ʿālī isnāds (elevated chains of transmission) he possessed, Ibn al-Bukhārī was capable of linking later generations with earlier ones in the transmission of ḥadīth. He was recognized as an authority in the sciences of muʿammar, musnid, and rijāl. Among those who studied ḥadīth under him were several renowned scholars of the period, including Ibn Taymiyya (d. 728/1328), al-Barzālī (d. 739/1339), al-Mizzī (d. 742/1341), and al-Dhahabī (d. 748/1348). Before proceeding to the introduction of the work titled Mashyakhat Ibn al-Bukhārī, which constitutes the main subject of this thesis, definitions, classifications, early forms, purposes of composition, and contributions of mashyakhas to the scholarly literature will be examined. Additionally, the mashyakhas authored by Damascene muḥaddithūn will be identified and evaluated. Following this, the intellectual and social environment in which Ibn al-Bukhārī was raised, his life, education, journeys undertaken for the study of ḥadīth, as well as his teachers and students, will be introduced. Subsequently, the technical characteristics and internal structure of the Mashyakha, along with Ibn al-Bukhārī's scholarly relationships with his teachers, will be analyzed in detail. After these investigations, a comparative analysis will be conducted between Mashyakhat Ibn al-Bukhārī and other muʿjam-mashyakha works of the same period in order to determine the scholarly value and place of this work within the broader ḥadīth literature. As a result of these examinations, the study aims to demonstrate, on the one hand, Ibn al-Bukhārī's position within the science of ḥadīth, and on the other, how the cultural history of Damascus can be interpreted through such literary texts.
Benzer Tezler
- Hıdır bin Abdurrahman el-Ezdî ve et-Tibyân fî Tefsîri'l-Kur'ân adlı tefsirindeki metodu
Hıdır b. Abd al-Rahman al-Azdi and methodology in his exegesis titled al-Tibyan fi Tafsir al-Quran
ESAT ÖZCAN
Doktora
Türkçe
2019
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİDAYET AYDAR
- Sıçan izole kalbinde peroksinitritin oluşturduğu önkoşullamada tirozin kinazın rolünün araştırılması
The role of tirozinekinase in peroxynitrite induced preconditioning in isolated rat heart
H. SELEN SÖYLEMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eczacılık ve FarmakolojiGazi ÜniversitesiFarmakoloji Ana Bilim Dalı
PROF.DR. A. TUNCAY DEMİRYÜREK
PROF.DR. Y. İLKER KANZIK
- Meme lezyonlarının tanısında dinamik manyetik rezonans görüntülemenin ve kontrastlı power doppler ultrasonografinin mammografi-gri skala ultrasonografi kombinasyonuna katkılarının karşılaştırılması
The Role of contrast enhanced power doppler ultrasonography and dynamic magnetic resonance mammography in the differential diagnosis of malignant and benign lesions as an adjunct to mammography and gray-scale ultrasonography
H. KORAY KILIÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2002
Radyoloji ve Nükleer TıpGazi ÜniversitesiRadyodiagnostik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL ÖZDEMİR
- Bedîu'l-Meânî fî Şerhi Akîdeti'ş-Şeybânî adlı eserin tahkik ve tahlili
Verification and analysis of the work entitled Bedî al-Meânî fî Sharhî Aqîdat al-Shaybânî
FATİH YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET HANEFİ SULUOĞLU
- Türkiye'de yetişen yabani papaver (Haşhaş) türlerinin Thebain ve Narcotin bakımından değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
H. FEYZİ ŞENOL
Yüksek Lisans
Türkçe
1988
Eczacılık ve Farmakolojiİstanbul ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜNAY SARIYER
- Türkiye'de dokunan el dokuması halıların Antalya yöresinde satış koşullarının araştırılması
Evaluation of sale conditions of Anatolian carpets in Antalya region
GONCA ÖCAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
Y.DOÇ. LATİF TARAŞLI