Ergenlerde ebeveyn özerklik desteği ile okul aidiyeti arasındaki ilişkide okuldaki temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü
The mediating role of basic psychological needs at school in the relationship between parental autonomy support and school belonging among adolescents
- Tez No: 951955
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYNUR KARABACAK ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: okul aidiyeti, ebeveyn özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçlar, school belonging, parental autonomy support, basic psychological needs
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Amaç: Bu araştırmanın amacı, ergenlerde algılanan ebeveyn özerklik desteği ile okul aidiyeti arasındaki ilişkide, okulda karşılanan temel psikolojik ihtiyaçların (özerklik, yeterlik ve ilişkili olma) aracı rolünü incelemektir. Ayrıca okul aidiyeti düzeylerinin cinsiyet, sınıf düzeyi, anne-baba eğitim durumu, ailenin gelir düzeyi ve anne-baba medeni durumu gibi demografik değişkenler açısından farklılık gösterip göstermediği araştırmaktır. Yöntem: Araştırma, 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Erzurum'da öğrenim gören toplam 777 lise öğrencisinden oluşan bir örneklemle gerçekleştirilmiştir. Araştırma ilişkisel modele uygun olarak yürütülmüş; veriler“Kişisel Bilgi Formu”,“Ebeveyn Özerklik Desteği Ölçeği”,“Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği”ve“Okula Aidiyet Ölçeği”ile toplanmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, Pearson korelasyon analizi, t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Hayes'in Model 4'üne uygun olarak yapılan aracılık analizi kullanılmıştır. Bulgular: Bulgular, ebeveyn özerklik desteği ile okul aidiyeti ve özerklik, yeterlik ve ilişkili olma temel psikolojik ihtiyaçları arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Aracılık analizi sonuçları, üç temel psikolojik ihtiyacın ebeveyn özerklik desteği ile okul aidiyeti arasındaki ilişkide istatistiksel olarak anlamlı bir aracı olduğunu ortaya koymuştur. Demografik değişkenler açısından yapılan analizlerde, okul aidiyeti puanlarının sınıf düzeyi, anne-baba eğitim düzeyi ve ailenin gelir durumu gibi değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterdiği; ancak cinsiyet ve anne-baba medeni durumu açısından anlamlı bir fark bulunmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar: Elde edilen bulgular, ebeveyn özerklik desteğinin ve okul ortamında karşılanan temel psikolojik ihtiyaçların, öğrencilerin okula duydukları aidiyet ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu sonuç, öğrencilerin ebeveynlerinden algıladıkları özerklik desteği arttıkça ve okul ortamında psikolojik olarak desteklendiklerinde okula olan aidiyet duygularının da arttığını göstermektedir. Ayrıca, öğrencilerin aidiyet duygularının bazı demografik değişkenlere bağlı olarak değişebildiği, özellikle sınıf düzeyi ilerledikçe aidiyet hissinde azalma gözlenebildiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte, okul aidiyetinin cinsiyete göre farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın genel çıktıları, okul aidiyetini güçlendirmek için aile-okul iş birliğine dayalı, psikolojik ihtiyaçları merkeze alan bütüncül yaklaşımların önemine dikkat çekmektedir.
Özet (Çeviri)
Purpose: The aim of this study was to examine the mediating role of basic psychological needs (autonomy, competence and relatedness) in the relationship between perceived parental autonomy support and school belonging among adolescents. In addition, to investigate whether school belonging levels differ in terms of demographic variables such as gender, grade level, parental education level, family income level and marital status of parents. Method: The study was conducted with a sample of 777 high school students studying in Erzurum during the 2024/25 academic year. The relational model guided the research, and data were collected using the“Personal Information Form”,“Parental Autonomy Support Scale”,“Basic Psychological Needs Scale”and“School Belonging Scale”. The data were analysed using frequency and percentage calculations, Pearson's correlation analysis, t-tests, one-way analysis of variance (ANOVA) and mediation analysis in accordance with Hayes' Model 4. Findings: The findings showed that there was a positive and significant correlation between parental autonomy support and school belongingness and the basic psychological needs for autonomy, competence and relatedness. The results of the mediation analysis revealed that the three basic psychological needs were statistically significant mediators of the relationship between parental autonomy support and school belonging. In terms of demographic variables, it was found that school belonging scores showed a significant difference according to variables such as grade level, parental education level and family income status; however, there was no significant difference in terms of gender and marital status of parents. Conclusions: The findings revealed that parental autonomy support and basic psychological needs met in the school environment were related to students' sense of belonging to school. This result shows that as the autonomy support that students perceive from their parents increases and when they are psychologically supported in the school environment, their sense of belonging to school also increases. In addition, it was found that students' sense of belonging may change depending on some demographic variables, especially as the grade level increases, a decrease in the sense of belonging may be observed. However, it was concluded that school belonging did not differ according to gender. The general outcomes of the study draw attention to the importance of holistic approaches based on family-school cooperation and centered on psychological needs in order to strengthen school belonging.
Benzer Tezler
- Ergenlerde psikolojik iyi oluşun bireysel ve okul ile ilgili faktörler açısından incelenmesi
Investigation of psychological well-being in adolescents in terms of individual and school-related factors
AHMET ÇAĞLAR ÖZDOĞAN
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLHAN YALÇIN
- Ebeveyn özerklik desteği açısından ergenlerde umut düzeyi ve stresle başa çıkma
Hope levels and stress coping in adolescents in terms of parental autonomy support
AYŞEGÜL ÖZER SEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYLEM GÖKÇE CENGİZ
- Anoreksiya nervoza hastalarında prognostik nutrisyonel indeks düzeylerinin prognoza etkisi
The effect of prognostic nutritional index levels on prognosis inpatients with anorexia nervosa
ÖZGE ASENA DUYGU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
PsikiyatriBursa Uludağ ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANER MUTLU
- Ergenlerde siber zorba ve mağdur olmanın anne baba tutumları ve okul iklimi ile ilişkisinin incelenmesi
Examining the relationship between parents attitudes and the school climate of being a cyber bully and cyber victim in adolescents
MEHMET ŞAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHİN KAPIKIRAN
- Ebeveyn kontrolünün ergenlerin yaratıcı kişilik özellikleri üzerine etkisi
The effect of parental control on creative personality development of adolescents
ŞEYMA DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimÜsküdar ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMİHA FÜSUN AKDAĞ AYCİBİN