Ebeveynlerin psikolojik ve davranışsal kontrol davranışlarının ergenlerin kimlik gelişimine etkileri
The effects of parental behavioral and psychological control behaviors on adolescents' identity development
- Tez No: 952035
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSUN DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Bu çalışmanın amacı ergenlerin ebeveynlerinden algıladıkları davranışsal ve psikolojik kontrol davranışlarının kimlik gelişimleri üzerindeki etkilerini incelemektir. Ergenlerin kimlik gelişim sürecinde etkili olan bireysel faktörler ve ebeveynlerin tutum ve davranışları Beş Boyutlu Kimlik Biçimlenmesi Modeli çerçevesinde incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini Türkiye'nin 54 farklı ilindeki 5.-11. sınıf arasında öğrenim gören 3912 ergen oluşturmaktadır. Katılımcıların yaşları 11 ile 18 arasında değişmektedir (Ort.=13.69, SS= 2.08). Çalışmaya katılan ergenlerin %54.8'i kız (n = 2142), %45.2'si ise erkektir (n = 1770). Veriler Demografik Bilgi Formu, Kimlik Gelişimi Ölçeği, Psikolojik Kontrol Ölçeği ve Ebeveynin Davranışsal Kontrolü Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre erken ergenlik dönemindeki ergenlerin içsel yatırımda bulunma ve içsel yatırımla özdeşleşme puanları orta ergenlik dönemindeki ergenlere göre daha yüksekken; orta ergenlik dönemindeki ergenlerin seçeneklerin genişlemesine, derinlemesine ve saplantılı araştırılması puanları erken ergenlik dönemindeki ergenlere kıyasla daha yüksektir. Bunun yanında kız ergenlerin içsel yatırımda bulunma alt boyutu dışındaki tüm alt boyutlarda erkek ergenlerden daha yüksek puan aldığı görülmüştür. Ebeveynlerin ergenlerin kimlik gelişimindeki etkilerine yönelik bulgular incelendiğinde, ergenlerin ebeveynlerini psikolojik olarak kontrolcü olarak algıladıkça, içsel yatırımda bulunma ve içsel yatırımla özdeşleşme puanlarının daha düşük olduğu bulunmuştur. Öte yandan algılanan ebeveyn davranışsal kontrolü arttıkça, ergenlerin içsel yatırımda bulunma ve içsel yatırımla özdeşleşme davranışlarının arttığı bulunmuştur. Buradan elde edilen bulgular ergenlik dönemindeki kimlik gelişiminde psikolojik kontrolün olumsuz sonuçlarını vurgularken, davranışsal kontrolün ise olumlu etkilerini desteklemektedir. Araştırma bulgularının ergenlik döneminde kimlik gelişimi ve olumlu ebeveynlik davranışlarının geliştirilmesiyle ilgili yapılacak çalışmalara yol gösterici olması umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the effects of perceived parental behavioral and psychological control on identity development in adolescents. Individual factors and parents' attitudes and behaviors that are effective in the identity development process of adolescents were examined within the framework of the Five-Dimensional Identity Formation Model. The sample of the study consisted of 3912 adolescents studying between the 5th-11th grades in 54 different provinces of Turkey. The ages of the participants ranged between 11 to 18 years (M = 13.69, SD = 2.08). Of the adolescents who participated in the study, 54.8% were girls (n = 2142) and 45.2% were boys (n = 1770). Data was collected through the Demographic Information Form, Identity Development Scale, Psychological Control Scale, and Parental Behavioral Control Scale. Findings revealed that early adolescents scored higher on commitment making and identification with commitments compared to late adolescents. Middle adolescents, however, scored higher than early adolescents, exploration in breadth, exploration in depth and ruminative exploration. Additionally, female adolescents scored higher than males on all sub-dimensions except commitment making, indicating greater effort in exploring identity domains. When the findings regarding the effects of parents on adolescents' identity development were examined, it was found that higher perceived psychological control was associated with lower scores in commitment making and identification with commitments. Conversely, higher perceived behavioral control correlated with increased commitment and identification with commitments. Results highlighted the negative impact of psychological control and the positive role of behavioral control on adolescent identity development. The findings obtained from this study emphasize the negative consequences of psychological control on identity development in adolescence, while supporting the positive effects of behavioral control. It is hoped that these results will guide future studies on fostering positive parenting practices and understanding identity formation during adolescence.
Benzer Tezler
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- Görme engelli çocuk ebeveynlerinin yaşadığı güçlüklerin belirlenmesi ve tükenmişlik ile yaşam doyumuna yönelik yordayıcı değişkenler
Assesting experienced difficulties of parents who have a visually impaired children and predictors of life satisfaction and burnout
HÜSEYİN NERGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
PsikolojiHacettepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAİT ULUÇ
- Psychological well-being of adolescents: maternal rearing behaviors, basic personality traits and emotion regulation processes
Ergenlerin psikolojik sağlığı, çocuk yetiştirme davranışları, temel kişilik özellikleri ve duygu düzenleme süreçleri
DİLEK SARITAŞ
Doktora
İngilizce
2012
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLİN GENÇÖZ
- Lise öğrencilerinde ebeveyn ilişkileri, duygu düzenleme güçlüğü, psikolojik kontrol ve saldırganlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Investigation of the relations between parental relationships, emotional disregulation, psychological control and aggression in high school students
HAVVA EKŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
PsikolojiMaltepe ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA ERZİ
- The impact of perceived parental control on internalization and ego-depletion
Algılanan anne-baba kontrolünün içselleştirme ve benlik kaynaklarının tükenmesi üzerine etkileri
ELİF HELVACI
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Bölümü
PROF. DR. NEBİ SÜMER