Sosyal medyada toplumsal cinsiyete yönelik söylemlerin incelenmesi: X paylaşımlarında 'Filenin Sultanları' örneği
Examining discourses regarding gender in social media: Example of 'Sultans of the Net' in X posts
- Tez No: 952036
- Danışmanlar: PROF. DR. ELİF YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halkla İlişkiler, İletişim Bilimleri, Public Relations, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Toplumsal cinsiyet, sosyal medya, söylem, Twitter, Filenin Sultanları, içerik analizi, Gender, social media, discourse, Twitter, Sultans of the Net, content analysis, discourse analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İletişim Araştırmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 137
Özet
Toplumsal cinsiyet kavramı, bireylerin biyolojik cinsiyetlerinin ötesine geçerek toplumsal olarak şekillenen rolleri, sorumlulukları ve beklentileri ifade eder. Sosyal medya, toplumsal cinsiyet algısının üretilmesinde ve yayılmasında çok önemli bir aracı haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, sosyal medyada kadın sporculara yönelik toplumsal cinsiyet söylemlerini,“Filenin Sultanları”olarak bilinen Türk Kadın Milli Voleybol Takımı örneğinde incelemektir. Araştırma kapsamında X platformundaki kadın voleybolcularla ilgili paylaşılan içeriklere yapılan yorumlar analiz edilmiştir. Nitel bir yaklaşım benimsenerek içerik analizi ve söylem analizi yöntemleri kullanılmıştır. Veriler, 3-4 Eylül 2023 tarihleri arasında X platformunda yapılan resmi paylaşımlar üzerinden toplanmış, frekans analizi ve doğrudan alıntılarla desteklenmiştir. Araştırmanın birinci problemine ilişkin bulgular, 3 Eylül 2023 tarihindeki paylaşımlarda kadın voleybolculara yönelik olumsuz ve karşıt yorum oranının ortalama %19,81 olduğunu ancak maç sonrası paylaşımlarda bu oranın belirgin biçimde azaldığını göstermiştir. Bu durum, şampiyonluk gibi ulusal gurur unsuru taşıyan bir başarının, eleştiri ve karşıt söylemleri büyük ölçüde azalttığını ortaya koymaktadır. İkinci problem doğrultusunda elde edilen veriler, X kullanıcılarının kadın sporculara yönelik söylemlerinde cinsel kimlik üzerinden hakaretler, homofobik ve ayrıştırıcı ifadelerin oldukça yoğun kullanıldığını göstermiştir. Bu tür yorumlarda LGBTİ+ kimliğin millî değerler ve dinî normlarla çeliştiği öne sürülerek, kadın sporcuların takımdan kovulması ya da rakip takımın desteklenmesi gibi uç nokta tepkiler ortaya çıkmıştır. Ayrıca Osmanlı ve dinî değerler üzerinden milli kimlik algısı inşa edilmeye çalışılarak“ihanet”ve“ahlaksızlık”suçlamalarıyla siyasi baskı veya tehdit içeren söylemlere de sıklıkla rastlanmıştır. Bu bulgular, sporun ideolojik ve değer çatışmalarına sahne olarak kullanıldığı bir platforma dönüştüğünü gözler önüne sermektedir. Üçüncü problem çerçevesinde ise kadın sporculara yönelik yorumların homofobi, nefret, dini/ideolojik saldırılar, cinsiyetçi söylem ve performansa dayalı önyargılar olmak üzere beş ana tema altında toplandığı anlaşılmıştır. Bu temalarda kadınların veya LGBTİ+ bireylerin başarılarının sıklıkla millî ve dinî değerlerle karşıtlık içinde konumlandırıldığı, hatta performanslarından bağımsız biçimde hedef alındıkları görülmüştür. Özellikle LGBTİ+ kimliğin“milli forma”yla çeliştiği fikri, toplumsal baskının derinleşmesine ve sporcuların marjinalleştirilmesine yol açmıştır. Sonuç olarak, kadın sporcuların profesyonel kimlikleri ve performanslarının, cinsiyetçi, homofobik ve ideolojik tartışmaların gölgesinde kalması, sporda toplumsal cinsiyet eşitliğinin hâlâ kırılgan bir zeminde bulunduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The gender phenomenon extends beyond individuals' biological sex, encompassing socially constructed roles, responsibilities, and expectations. Social media has become a pivotal instrument in producing and disseminating gender perceptions. The purpose of this study is to examine the discourses on social media concerning female athletes, focusing on the example of the Turkish Women's National Volleyball Team, also referred to as“Filenin Sultanları.”Within the scope of the research, comments posted on the X platform regarding female volleyball players were analyzed. A qualitative approach was adopted through content analysis and discourse analysis methods. Data were gathered from official posts on the X platform dated September 3-4, 2023, supported by frequency analysis and direct quotations. Findings related to the first research question indicate that the average rate of negative and opposing comments targeting female volleyball players was 19.81%, though this figure decreased noticeably in the aftermath of the match. This outcome suggests that a triumph imbued with national pride—such as a championship—significantly diminishes criticism and oppositional discourses. In relation to the second research question, data reveal that X users frequently employed insults, homophobic remarks, and divisive language directed toward female athletes, primarily focusing on their sexual identities. In these comments, the LGBTI+ identity was portrayed as conflicting with national values and religious norms, prompting extreme reactions such as calls for players' expulsion from the team or support for the opposing side. Moreover, attempts to construct a sense of national identity through references to the Ottoman Empire and religious values were often accompanied by accusations of“treason”and“immorality,”as well as political threats. These findings underscore how sports can serve as a platform for ideological and value-based conflicts. Regarding the third research question, comments about female athletes fell into five main themes: homophobia, hatred, religious/ideological attacks, sexist discourse, and performance-based prejudice. Within these themes, women's and LGBTI+ individuals' achievements were frequently depicted as contrary to national and religious values, sometimes rendering players targets irrespective of their performance. Notably, the notion that an LGBT+ identity conflicts with the“national jersey”intensified social pressures and led to the marginalization of those athletes. Consequently, female athletes' professional identities and performances remain overshadowed by sexist, homophobic, and ideological debates, indicating that gender equality in sports persists on a fragile foundation.
Benzer Tezler
- Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin çevrimiçi yeniden üretimi: Erkeklerle nitel bir çalışma
Online reproduction of gender inequality: A qualitative study with men
CEMRE AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sosyal HizmetAnkara ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEZEN SERPEN
- Dijital ve basılı medyadaki kadına yönelik şiddet haberlerinin incelenmesi
Investigation of news on violence against women in digital and printed media
MERVE TUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikGiresun ÜniversitesiKadın Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANDAN BÜLBÜL
- Dijital medyada fanatizm: futbola ilişkin sosyal ağlarda nefret söylemi
Fanaticism on digital media: hate speech related to football on social networks
MERVE APSAR GÜZELKOKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Radyo-TelevizyonGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM DANACI YÜCE
- The role of the visual culture on the formation of architectural design taste 'Examining the representation of interiors in the illustrated periodicals from mid-19th to the late 20th century'
Mimari beğeni algısının oluşumunda görsel kültürün etkisi' 19. yüzyıldan 20. yüzyıla süreli yayınlar üzerinden alternatif bir iç mimarlık tarih okuması'
ŞEYMA KURTULUŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İç Mimari ve Dekorasyonİstanbul Teknik Üniversitesiİç Mimari Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE GÖRGÜL
- Toplumsal cinsiyet odağında X platformunda öne çıkan nefret söylemi örnekleri
Examples of prominent hate speech on the X platform in the context of gender
MELEK YAKUBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sosyolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiYeni Medya ve İletişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSÜN BOZKURT