Farklı minör oranlardaki Cr ve V katkılarının CuAlNi şekil hafızalı alaşımının termal ve yapısal özelliklerine etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of different minor Cr and V additions on thermal and structural properties of CuAlNi shape memory alloy
- Tez No: 953363
- Danışmanlar: PROF. DR. CANAN AKSU CANBAY, DR. ÖĞR. ÜYESİ OKTAY KARADUMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fizik ve Fizik Mühendisliği, Physics and Physics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Akıllı malzemeler, CuAlNiCr, CuAlNiV, yüksek sıcaklık şekil hafızalı alaşımları, martensitik faz dönüşümü, XRD, DSC, DTA, Smart materials, CuAlNiCr, CuAlNiV, high temperature shape memory alloys, martensitic phase transformation, XRD, DSC, DTA
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 59
Özet
Bu çalışma, Cu–Al–Ni alaşımına dördüncü element olarak Cr ve V elementlerinin farklı minör oranlarda ilave edilmesiyle üretilen Cu–Al–Ni–Cr ve Cu–Al–Ni–V yüksek sıcaklık şekil hafızalı alaşımlarının (YSŞHA) termodinamik ve yapısal özelliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Alaşımlar, argon atmosferinde ark-ergitme yöntemiyle başarılı bir şekilde üretilmiştir. Yapısal ve termal karakterizasyonlar için X-ışını kırınımı (XRD), enerji dağılımlı X-ışını spektroskopisi (EDS), diferansiyel taramalı kalorimetre (DSC) ve diferansiyel termal analiz (DTA) ölçüm tekniklerinden yararlanılmıştır. Şekil hafızalı alaşımların (ŞHA) termal, şekil hafıza etkisi, yapısal, mekanik vb. gibi özelliklerinin onlara farklı katkı elementlerinin eklenerek değiştirilip iyileştirilebildiği bilinen basit ve yaygın kullanılan bir yöntemdir. Bu tez çalışmasında Cr ve V katkılarının farklı oranlarda ilavesi ile CuAlNi alaşımının özelliklerine etkileri incelenmiştir. Elde edilen analiz sonuçları göstermiştir ki üretilen CuAlNi baz alaşımının karakteristik martensitik dönüşümleri ve dönüşüm sıcaklıkları, termodinamik ve yapısal şekil hafıza etkisi özellikleri hem katkı elementine göre hem de katkı elementi oranına göre değişmiştir. Buna göre Cr ilavesinin faz dönüşümlerini stabilize ettiğini ve dönüşümün ya da şekil hafıza kapasitesini artırdığını, V ilavesinin ise dönüşüm sıcaklıklarını yukarıya taşıyarak yükselttiği belirlenmiştir. Her dört alaşımda da ters martensitik dönüşüm sıcaklıkları 100 °C'nin üzerinde tespit edilmiştir; bu durum, alaşımların yüksek sıcaklık uygulamaları için uygun dönüşüm sıcaklıklarına sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca ters dönüşümlerin pik maksimum sıcaklıkları kullanılarak alaşımların aktivasyon enerjileri, Kissinger yöntemiyle hesaplanmıştır. XRD ölçümleri ile alaşımlarda oda sıcaklığında mevcut olan martensit fazlarına ait pikler belirlenmiştir. Sonuç olarak, Cr ve V elementlerinin farklı oranlardaki ilaveleri, üretilen CuAlNi alaşımlarının faz dönüşüm davranışlarını ve yapısal özelliklerini belirgin şekilde etkilemiş; bu alaşımları yüksek sıcaklıkta çalışan aktüatör ve sensör sistemleri için güçlü adaylar haline getirmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to investigate the thermodynamic and structural properties of Cu–Al–Ni–Cr and Cu–Al–Ni–V high temperature shape memory alloys (HTSMAs) produced by adding different minor ratios of Cr and V elements as the fourth element to Cu–Al–Ni alloy. The alloys were successfully produced by arc-melting method in argon atmosphere. X-ray diffraction (XRD), energy dispersive X-ray spectroscopy (EDS), differential scanning calorimetry (DSC) and differential thermal analysis (DTA) measurement techniques were used for structural and thermal characterizations. Adding different additive elements to shape memory alloys (SMAs) is a well-known, simple and widely used method that the properties of SMAs such as thermal, shape memory effect, structural, mechanical etc. can be changed and improved. In this thesis, the effects of Cr and V additives added at different ratios on the properties of CuAlNi alloy were investigated. The obtained analysis results showed that the characteristic martensitic transformations and transformation temperatures, thermodynamic and structural shape memory effect properties of the produced CuAlNi base alloy changed according to both the additive element and the additive element ratio. Accordingly, it was determined that the Cr addition stabilized the phase transformations and increased the transformation or shape memory capacity; while the V addition increased the transformation temperatures. In all four alloys, all the reverse martensitic transformation temperatures were determined above 100°C; this showed that the alloys have suitable transformation temperatures for high temperature applications. In addition, the activation energies of the alloys were calculated by the Kissinger method using the peak maximum temperatures of the reverse transformations. Peaks belonging to martensite phases present in the alloys at room temperature were determined by XRD measurements. As a result, the addition of Cr and V elements with different ratios significantly affected the phase transformation behavior and structural properties of the produced CuAlNi alloys; making these alloys strong candidates for actuator and sensor systems operating at high temperatures.
Benzer Tezler
- Thermal oxidation of titanium-based cold spray coatings for biological and wear-related applications
Biyolojik ve aşınmaya yönelik uygulamalar için soğuk dinamik gaz püskürtme tekniği ile üretilmiş titanyum bazlı kaplamaların termal oksidasyonu
DOĞUKAN ÇETİNER
Doktora
İngilizce
2022
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÇİMENOĞLU
PROF. DR. ERDEM ATAR
- Türkiye'de yayılış gösteren lemnaceae (sumercimeğigiller) üyelerinde bazı ağır metallerin alınımı üzerinde nitrat, sülfat ve fosfatın etkisi
Effect of nitrate, phosphate and sulphate on accumulation of some heavy metals in members of duckweed spread in Turkey
ZELİHA LEBLEBİCİ
- CoCrFeNiAlx (x=0.2; 0.6; 1.0; 1.5) yüksek entropili alaşım sistemlerin mekanik alaşımlamasının optimizasyonu ve B4C takviyesinin spark plazma sinterleme prosesine etkisinin araştırılması
Optimization of mechanical alloying of CoCrFeNiAlx (x=0.2; 0.6; 1.0; 1.5) high entropy alloy systems and investigation the effect of B4C addition on spark plasma sintering process
YUSUF BARAN ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLTEKİN GÖLLER
- Kuraklık stresi altındaki yer fıstığı (Arachis hypogaea L.) bitkisinde salisilik asitin etkileri
Effects of salicylic acid on peanut (Arachis hypogaea L.) plantunder drought stress
AYŞE GÜL DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
BiyolojiBatman ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR KARAKUŞ ORCAN
- Yeni geliştirilen anortit-bazlı vitrifiye seramiklerinin reolojik ve asaltı döküm davranışlarının araştırılması
Başlık çevirisi yok
IŞIL KUTBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Seramik MühendisliğiGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ÇAPOĞLU