Türkiye'nin dış ticaret dinamikleri üzerine üç makale
Three essays on foreign trade dynamics of Turkey
- Tez No: 954349
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KEMAL BEŞER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Bu tez, Türkiye'nin dış ticaretini üç farklı perspektiften ele alarak analiz etmektedir. İlk makalede, Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki döviz kuru ve ticaret dengesi ilişkisi incelenmektedir. Bu çalışma, 1998Q1 ile 2022Q2 arasındaki dönemde 27 Avrupa Birliği üye ülkesine ilişkin Türk ikili ticaret verileri için doğrusal ve doğrusal olmayan otoregresif dağıtılmış gecikme (ARDL-NARDL) yaklaşımlarını kullanarak J-eğrisi literatürünün son gelişmelerine daha fazla kanıt getirmeyi amaçlamaktadır. Analiz sonuçlarına göre NARDL modelinden elde edilen bulgular, ARDL modeline kıyasla J-eğrisi olgusuna daha fazla kanıt sağlamaktadır. ARDL modeli için Avusturya ve Macaristan ikili ticaretinde J eğrisi gözlemlenirken, NARDL modelinde Avusturya, İtalya ve Macaristan ikili ticaretinde gözlemlenmiştir. Bu sonuç, Türk lirasındaki değer artışlarının ve değer kayıplarının ikili ticaret dengeleri üzerindeki asimetrik etkisine dair kanıt sağlamakta ve ayarlama sürecinde asimetriye izin vermenin J-eğrisi etkisi açısından daha iyi sonuçlar verdiğini öne sürmektedir. İkinci makale, Türkiye'nin ihracat performansı üzerinde ticaret partneri ülkelerin kurumsal kalitesinin etkisini araştırmaktadır. Türkiye'nin 173 ticaret ortağına yaptığı ihracat 2005-2021 yıllarını kapsayan bir veri seti kullanılarak ele alınmıştır. Genişletilmiş çekim modeli kullanılarak yapılan çalışmada bulgular, kurumsal kalitenin ve kurumsal uzaklığın Türkiye'nin ticaret ortaklarına ihracatını teşvik etmede önemli rol oynadığını göstermektedir. Kurumsal göstergeler arasında yolsuzluğun kontrolü, hukukun üstünlüğü ve hükümetin etkinliği göstergeleri Türkiye'nin ihracatı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Çalışma, Türkiye'nin düşük kurumsal kaliteye sahip ülkelerle ticaretini artırabilmesi için ticaret ağlarını ve politikalarını güçlendirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Üçüncü makale, Türkiye'de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi ele almaktadır. 1960 – 2023 dönemi için veriler Granger nedensellik analizi ve zamanla değişen nedensellik analizi kullanılarak test edilmiştir. Granger nedensellik analizi büyümeden ihracata ve ithalata tek yönlü nedensellik kanıtları sunmaktadır. Zamanla değişen nedensellik analizi ise sonuçların zamana bağlı değişebileceğini ortaya koymaktadır. Sonuçlara göre ihracat odaklı büyüme stratejisi 2008 yılından sonra geçerlidir.
Özet (Çeviri)
This thesis analyzes Turkey's foreign trade from three different perspectives. The first article examines the exchange rate and trade balance relationship between Turkey and the European Union. This study aims to provide more evidence on the recent developments in the J-curve literature by using linear and nonlinear autoregressive distributed lag (ARDL-NARDL) approaches for Turkish bilateral trade data for 27 European Union member states in the period between 1998Q1 and 2022Q2. According to the analysis results, the findings obtained from the NARDL model provide more support for the J-curve phenomenon compared to the ARDL model. While the J curve is observed in the bilateral trade of Austria and Hungary for the ARDL model, it is observed in the bilateral trade of Austria, Italy and Hungary in the NARDL model. This result provides evidence for the asymmetric effect of appreciations and depreciations of the Turkish lira on bilateral trade balances and suggests that allowing nonlinearity in the adjustment process provides better results in terms of the J-curve effect. The second article investigates the impact of institutional quality of trading partner countries on Turkey's export performance. Turkey's exports to 173 trading partners are examined using a data set covering the years 2005-2021. The findings of the study, which uses the augmented gravity model, show that institutional quality and institutional distance play an important role in promoting Turkey's exports to its trading partners. Among the institutional indicators, control of corruption, rule of law and government effectiveness indicators have a significant impact on Turkey's exports. The study reveals that Turkey needs to strengthen its trade networks and policies in order to increase its trade with countries with low institutional quality. The third article examines the relationship between exports, imports and economic growth in Turkey. Data for the period 1960 - 2023 are tested using Granger causality analysis and time varying causality analysis. Granger causality analysis provides evidence of unidirectional causality from growth to exports and imports. Time varying causality test reveals that the results may change over time. The export-oriented growth strategy is valid after 2008.
Benzer Tezler
- Türkiye'de iç borçların sosyal harcamalar üzerindeki etkisi
The impact of domestic debt on social expenditure in Turkey
MELEK BIYIKLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
EkonomiGalatasaray Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA BURAK GÜRBÜZ
- 2000-2023 döneminde Türkiye'nin makroekonomik göstergelerinin analizi: Büyüme, enflasyon ve dış denge üzerine bir değerlendirme
An analysis of Turkey's macroeconomic indicators in the 2000-2023 period: An assessment of growth, inflation, and external balance
HÜSEYİN BEYOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
EkonomiKaramanoğlu Mehmetbey Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT DARICI
- Gravity vs conflict: What determines internatinoal trade
Çatışmaya karşı çekim: Uluslararası ticareti ne belirler
ILHOM TEMUROV
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
EkonomiAnadolu Üniversitesiİktisat (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILMAZ KILIÇASLAN
- İzmir Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsa'sının incelenmesi ve VOB-patates vadeli işlem sözleşmesine yönelik bir araştırma
The examination of the Turkish Derivatives Exchange and a research intended to VOB-potato futures contract
NAİM VAROL
- Constructing a financial stress index for Turkey: A multivariate GARCH approach
Türkiye için finansal stres endeksi oluşturma: Çok değişkenli GARCH modellemesi
PINAR ŞENOL
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Ekonomiİstanbul Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜLOĞLU