Psikolojik sağlamlık ve öz şefkatin travmaya ilişkin bilişler ile yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkide aracı rolü
The mediating role of psychological resilience and self-compassion in the relationship between trauma-related cognitions and experiential avoidance
- Tez No: 954490
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM KARAIRMAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bahçeşehir Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 247
Özet
Bu araştırmanın amacı psikolojik sağlamlık ve öz şefkatin travmaya ilişkin bilişler ile yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkideki aracı rolünü araştırmaktır. Bu doğrultuda çalışma iki aşamadan oluşmaktadır. Travmaya ilişkin bilişleri değerlendirmek amacıyla çalışmanın ilk aşamasında Travmaya İlişkin Bilişler Ölçeği'nin (TRCS; Valdez vd., 2021) Türkçeye uyarlaması gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın bu aşamasında Türkiye genelinde çevrim içi anket yoluyla ulaşılan, yaşları 18 ile 62 arasında değişen 330 katılımcının (69,6% kadın, 30,4% erkek) verileriyle açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Ardından, doğrulayıcı faktör analizi için yaşları 18–63 arasında değişen 270 katılımcıdan (70,7% kadın, 28,9% erkek) veri toplanmıştır.Bulgular, ölçeğin Türkçe versiyonunun orijinal formuyla uyumlu dört faktörlü bir yapıya sahip olduğunu ortaya koymuş (aşırı uyum, uyum, asimilasyon ve iyimserlik) ve 24 maddelik ölçeğin travma psikolojisi araştırmacıları ve ruh sağlığı uzmanları tarafından kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermiştir. Bu araştırmanın ikinci aşaması, psikolojik sağlamlık ve öz şefkatin travmaya ilişkin bilişler ile yaşantısal kaçınma arasındaki ilişkideki aracı rolünü incelemektir Bu araştırma, Türkiye genelinde çeşitli şehirlerden çevrim içi anket yoluyla ulaşılan 18–63 arasında değişen 270 yetişkinden (70,7% kadın, 28,9% erkek) elde edilen verilerle yürütülmüştür. Ölçüm aracı olarak Travmaya İlişkin Bilişler Ölçeği (Valdez vd., 2021), Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği (Gamez vd., 2011), Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (Connor ve Davidson, 2003) ve Öz-Şefkat Ölçeği (Neff, 2003) kullanılmıştır. Veriler, SPSS ve PROCESS makrosu (Hayes, 2018; Model 6) aracılığıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, travmaya ilişkin bilişlerden aşırı uyum, asimilasyon ve iyimserlik bilişlerinin yaşantısal kaçınma ile arasındaki ilişkide psikolojik sağlamlık ve öz-şefkatin (seri) aracı değişkenler olarak işlev gördüğünü göstermiştir. Ancak, uyum bilişleri için bu model doğrulanmamış; yalnızca öz-şefkatin tek başına anlamlı bir aracı rol oynadığı belirlenmiştir. Bu sonuç, uyum bilişlerinin yaşantısal kaçınmayı öz-şefkat düzeyindeki değişim yoluyla etkilediğini, ancak psikolojik sağlamlıkla birlikte seri bir aracılık ilişkisi oluşturmadığını göstermektedir.Araştırmanın bulguları, travmaya ilişkin işlevsiz bilişlerin azaltılmasında psikolojik sağlamlık ve öz-şefkat gibi içsel kaynakların önemini vurgulamakta ve travma müdahale programlarında bu kaynakların güçlendirilmesine yönelik psikoeğitim ve beceri temelli uygulamaların dahil edilmesi gerektiğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to investigate the mediating role of psychological resilience and self-compassion in the relationship between trauma-related cognitions and experiential avoidance. In this regard, the study consists of two phases. To assess trauma-related cognitions, the first phase of the study involved the adaptation of the Trauma-Related Cognitions Scale (TRCS; Valdez et al., 2021) into Turkish. In this phase of the study, exploratory factor analysis was performed using data from 330 participants (69.6% female, 30.4% male) aged 18 to 62, who were reached through an online survey across Turkey. Subsequently, data were collected from 270 participants aged 18–63 (70.7% female, 28.9% male) for confirmatory factor analysis. The findings revealed that the Turkish version of the scale has a four-factor structure consistent with the original form (overaccommodation, accommodation, assimilation, and optimism) and that the 24-item scale is a valid and reliable measurement tool that can be used by trauma psychology researchers and mental health professionals. The second phase of this study examines the mediating role of psychological resilience and self-compassion in the relationship between trauma-related cognitions and experiential avoidance. This study was conducted using data obtained from 270 adults (70.7% female, 28.9% male) aged 18–63 from various cities across Turkey via an online survey. The following measurement tools were used: the Trauma-Related Cognitions Scale (Valdez et al., 2021), the Multidimensional Experiential Avoidance Scale (Gamez et al., 2011), the Connor-Davidson Resilience Scale (Connor ve Davidson, 2003) and the Self-Compassion Scale (Neff, 2003) were used as measurement tools. The data were analyzed using SPSS and the PROCESS macro (Hayes, 2018; Model 6). The findings revealed that psychological resilience and self-compassion (serial) acted as mediating variables in the relationship between overaccommodation, assimilation, and optimism cognitions related to trauma and experiential avoidance. However, this model was not validated for accommodation cognitions; only self-compassion was found to play a significant mediating role. This result indicates that accommodation cognitions influence experiential avoidance through changes in self-compassion levels but do not form a serial mediation relationship with psychological resilience. The study's findings emphasize the importance of internal resources such as psychological resilience and self-compassion in reducing dysfunctional cognitions related to trauma and suggest that psychoeducation and skill-based interventions aimed at strengthening these resources should be included in trauma intervention programs.
Benzer Tezler
- Psikolojik danışmanlarda öz şefkatin psikolojik sağlamlık ve mutluluğu yordayıcı gücünün incelenmesi
Examining the predictory power of self compassion on psychological resilience and happiness in psychological counselors
ZAHİDE SULTAN KINACI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZHAN KIRDÖK
- Algılanan sosyal destek ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz-şefkatin aracı rolü
The mediating role of self-compassion in the relationship between perceived social support and psychological resilience
IŞILAY NUR ERKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve Öğretimİzmir Demokrasi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİNE MUYAN YILIK
- Yetişkin bireylerde baş etme tutumları, psikolojik sağlamlık ve öz-şefkat arasındaki ilişkinin incelenmesi
The examination of the relationship between coping strategies, psychological resilience, and self-compassion in adults
NİLÜFER HÜNERCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiÜsküdar ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA TURAN
- Yetişkin bireylerde travma sonrası büyüme ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz şefkatin aracı rolü
The mediating role of self-compassion in the relationship between posttraumatic growth and psychological resilience in adults
EMİNE KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
PsikolojiİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMEL ANER AKTAN
- Lise öğrencilerinde üstbiliş, psikolojik sağlamlık ve öz-şefkat ile sınav kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between metacognition, resilience, self- compassion and test anxiety in HİGH school students
MERVE YILDIRIM
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriPamukkale ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN ÜNLÜ